Choroby nowotworowe

Co to jest nowotwór?
Nowotwór ? złożony proces patologiczny, ściśle związany z komórkami gospodarza, najczęściej wyrażający się rozwojem guza, nacieku, owrzodzenia. Powstaje przy współdziałaniu czynników ustrojowych i zewnątrzpochodnych, ale bezpośrednia przyczyna istoty ich działania jest nieznana. Nowotwór powstaje, gdy na skutek różnych patologii, dotychczas prawidłowo rozwijająca się tkanka organizmu ulega mutacji i zaczyna rozrastać się w sposób niekontrolowany. Mutacje powstają w protoonkogenach (genach odpowiedzialnych za podział komórek) i antyonkogenach (genach odpowiedzialnych za to, by każda komórka działała zgodnie z przypisaną jej rolą i nie dzieliła się niepotrzebnie). Gdy geny te przestaną działać, następuje gwałtowny podział komórki, która pobiera energię niezbędną do przeżycia organizmu oraz wydziela substancje działające na niego toksycznie, powodując osłabienie, wyniszczenie i niedokrwistość.
Nowotwory dzieli się na niezłośliwe, złośliwe i półzłośliwe.
Nowotwory niezłośliwe są łagodne, utworzone z tkanek o niemal prawidłowym wyglądzie, są otorbione. Rosną rozprężająco, uciskają otoczenie, ale go nie niszczą. Usunięte nie dają nawrotów ani przerzutów, są całkowicie wyleczalne.
Nowotwory złośliwe są nieotorbione, naciekają bez ograniczenia tkanki otaczające, wnikają do naczyń, dają odległe przerzuty ? komórki rakowe wnikają przez ściany do naczynia krwionośnego i rozprzestrzeniają się po całym ciele wraz z krwią. Usunięte mogą dawać nawroty. Leczenie polega na chirurgicznym usunięciu nowotworu, zniszczeniu energią promienistą lub środkami chemicznymi.
Nowotwory półzłośliwe łączą w sobie cechy guzów niezłośliwych i niektóre cechy złośliwych, np. wykazują uporczywą nawrotność, naciekanie otoczenia, wszczepianie do otoczenia itp. Powodzenie leczenia zależy od szybkiego, rozległego usunięcia zmiany. Wielokrotne nawroty mogą prowadzić do zezłośliwienia procesu.

Co to jest rak, mięsak, chłoniak, białaczka?
Jeśli nowotwór rozwija się z tkanki nabłonkowej (np. skóry, płuc lub gruczołów), jest to rak. Nazwa ta została przyjęta z powodu pewnego podobieństwa zaawansowanego raka sutka (najczęstszego u kobiet) do zwierzęcia wodnego o tej samej nazwie.
Jeśli nowotwór rozwija się z tkanki nienabłonkowej (np. w obrębie kości, mięśni lub chrząstek), jest to mięsak.
Nowotwór, który rozrasta się w tkance chłonnej (limfatycznej), to tzw. chłoniak.
Nowotwór komórek układu krwiotwórczego, który nie rozwija się w postaci guza, to białaczka.

Czynniki mogące wywoływać nowotwory
Wiele różnych czynników, zwanych kancerogenami, zwiększa prawdopodobieństwo zajścia mutacji prowadzących do powstania komórek zmienionych nowotworowo. Kancerogeny to głównie zewnętrzne czynniki środowiskowe zarówno chemiczne, fizyczne, jak i biologiczne. Rzadziej są to czynniki wewnątrzustrojowe, np. zaburzenia hormonalne. Wszystkie czynniki rakotwórcze wykazują bardzo silne działanie mutagenne (chociaż nie każdy mutagen jest kancerogenem).
Wśród chemicznych czynników kancerogennych jest azbest, benzen, chrom i nikiel, sadza, smoła i oleje mineralne, chlorek winylu, pył drzewny, węglowodory aromatyczne, dym tytoniowy, estrogeny, a nawet witaminy (w dużych dawkach). Wśród wymienionych chemicznych czynników rakotwórczych, ciekawym przykładem jest azbest, który przez wiele lat był jednym z najpowszechniejszych materiałów budowlanych. Substancja niegroźna w postaci naturalnej (mineralnych złóż) okazała się prawdziwym cichym zabójcą po mechanicznej obróbce. Maleńkie, o wielkości tysięcznych części milimetra, cienkie i ostre igiełki przetworzonego azbestu wdychane przez człowieka, m.in. na budowach i w fabrykach ( azbest był wykorzystywany m.in. przy produkcji materiałów termoizolacyjnych, uszczelniających i budowlanych ), dostawały się do płuc, gdzie wbijały się w śluzówkę i powodowały stopniowe zwłóknienie tkanki, a w efekcie nierzadko powstanie nowotworu, tzw. międzybłonniaka otrzewnej lub opłucnej.
Do fizycznych czynników środowiskowych o silnym działaniu kancerogennym, zalicza się promieniowanie jonizujące (Roentgena, radu i innych izotopów promieniotwórczych) oraz promieniowanie nadfioletowe (słoneczne i lamp kwarcowych).
Wśród biologicznych czynników rakotwórczych wymienia się głównie wirusy. Należą do nich wirus przewlekłego zapalenia wątroby typu B (HBV), wirus HPV powodujący raka szyjki macicy, wirus HIV i wirus opryszczki narządów rodnych.
Ponieważ trudno wskazać substancje lub zdarzenia, które jednoznacznie odpowiedzialne są za powstawanie zmian nowotworowych, naukowcy mówią raczej o tzw. czynnikach ryzyka powstawania nowotworów. Czynnik ryzyka to każda substancja, ale również zachowania i przyzwyczajenia, które zwiększają prawdopodobieństwo wystąpienia choroby nowotworowej.
Niewłaściwe nawyki żywieniowe, sprzyjające rozwojowi nowotworów gruczołu krokowego, sutka piersi lub szyjki macicy, to spożywanie nadmiernych ilości smażonych tłuszczów.
Zależności te dotyczą również pokarmów wędzonych, konserwowanych, marynowanych, a także grillowanych, których przygotowanie wiąże się m.in. ze stosowaniem saletry (zasobnej w azotany) i węglowodorów aromatycznych (np. benzopirenu).
Palenie papierosów, fajki i cygar oraz żucie tytoniu zwiększa ryzyko zachorowania na raka krtani, płuc, jamy ustnej i warg, a także raka pęcherza moczowego, nerek, żołądka, raka szyjki macicy, raka trzustki oraz niektóre postacie białaczki. Ryzyko wzrasta wprost proporcjonalnie do ilości wypalanych papierosów i czasu trwania nałogu. Z prognoz wynika, że przeciętnie co jedenasty palacz ryzykuje zachorowanie na raka płuc, a zaprzestanie palenia tytoniu mogłoby w przyszłości uchronić przed śmiercią około 15 000 Polaków.
Nawyki seksualne (zarówno hetero-, jak i homoseksualne), np. częsta zmiana partnera, to również bardzo poważny czynnik ryzyka, związany z przenoszeniem drogą płciową niektórych wirusów.
Nadmierne eksponowanie ciała na promieniowanie słoneczne (nadfioletowe ? nieprzenikliwe), szczególnie osób o jasnej karnacji skóry i ze znamionami, zwiększa ryzyko wystąpienia raka skóry. Nie oznacza to, że powinniśmy w ogóle zrezygnować z przyjemności przebywania na słońcu czy opalania się w solarium ? róbmy to z umiarem. Z kolei gromadzone w środowisku naturalnym odpady radioaktywne emitujące promieniowanie jonizujące (przenikliwe), mogą zwiększać ryzyko nowotworów narządów wewnętrznych ciała , np. wątroby i płuc.
Za prawdopodobny czynnik ryzyk a coraz powszechniej uznaje się stres. Choć problem jest kontrowersyjny, wielu lekarzy uważa, że trudna sytuacja życiowa może być pośrednią przyczyną zachorowania na nowotwór. Każdy stres, co udowodniono, negatywnie wpływa na funkcjonowanie układu odpornościowego, a to właśnie on niszczy komórki nowotworowe. Tak więc związek między stresem a nowotworem jest możliwy. Natomiast fakt, że zachorowalność na wszystkie nowotwory wzrasta wraz z wiekiem nie ulega kwestii.

Objawy pozwalające wcześniej rozpoznać nowotwór
Młodzi ludzie bardzo rzadko chorują na nowotwory. Jednak wraz z wiekiem powinno zwracać się uwagę na niektóre objawy (symptomy) rozwijającego się nowotworu, by móc w porę na nie zareagować. Szczególnie istotne są uporczywe bóle głowy, stałe utrzymujące się chrypki i powracający kaszel. Ponadto mogą to być zmiany w sposobie oddawania kału i moczu, a także pojawiająca się w nich krew. Niespodziewana utrata wagi lub apetytu, a także zaburzenia połykania i niestrawność to również objawy, których nie należy bagatelizować. Wreszcie wyczuwalne guzki lub zgrubienia, np. w obrębie piersi, jąder lub w każdym innym miejscu ciała, a także uczucie ciągłego zmęczenia i częste stany podgorączkowe, powinny skłonić nas do wizyty u lekarza.
Każda dojrzała kobieta (między 35 a 55 rokiem życia), nie rzadziej niż co trzy lata powinna zgłosić się na badanie cytologiczno-ginekologiczne oraz badanie mammograficzne. Badania te pozwalają na wczesne, dające szansę na całkowite wyleczenie, wykrywanie stanów przednowotworowych narządów rodnych i sutka u kobiet. Aż 90% przypadków w porę wykrytego raka piersi można wyleczyć.
Nowotwory złośliwe są drugą pod względem częstości, po chorobach serca i naczyń krwionośnych, przyczyną zgonów w Polsce.
Około 20% przyczyn wszystkich zgonów stanowią w Polsce nowotwory złośliwe.

Leczenie chorób nowotworowych
Chirurgia
Najstarszą, stosowaną już w starożytności i w dalszym ciągu najskuteczniejszą metodą leczenia nowotworów jest leczenie chirurgiczne, Jest ono tym bardziej skuteczne, im wcześniej nowotwór zostanie wykryty i zdiagnozowany. Oprócz klasycznych metod chirurgicznych przy użyciu noża chirurgicznego, stosuje się współcześnie nowoczesne techniki operacyjne, np. z wykorzystaniem lasera, kriosondy czy endoskopu. Dzięki chirurgii laserowej leczy się zmiany nowotworowe umiejscowione na skórze lub na błonach śluzowych dróg oddechowych, przewodu pokarmowego i narządów moczopłciowych. W kriochirurgii wykorzystywana jest kriosonda oziębiana ciekłym azotem do temperatury ?180?C. Narzędzie to pozwala prawie bezboleśnie usuwać niewielkie powierzchniowo nowotwory skóry. Chirurgia endoskopowa natomiast umożliwia operowanie nowotworów wewnątrz jam ciała, bez konieczności otwierania jamy brzusznej lub klatki piersiowej.
Radioterapia
Obok chirurgii, drugą pod względem skuteczności metodą leczenia nowotworów złośliwych, jest licząca sobie około 80 lat radioterapia. Jest to leczenie promieniowaniem jonizującym, np. Promieniami rentgenowskimi, gamma, radu, jodu, kobaltu. Źródło promieniowania może być zewnętrzne lub wewnętrzne ? umieszczone bezpośrednio w guzie albo w jego otoczeniu.
Możliwe jest również stosowanie izotopów promieniotwórczych dożylnie lub doustnie (np. preparaty z jodem promieniotwórczym stosowane w leczeniu raka tarczycy).
Chemioterapia
W chemioterapii stosuje się całą gamę środków chemicznych cytostatycznych, tzn. hamujących rozwój nowotworów. Do cytostatyków należą m.in. antybiotyki przeciwnowotworowe otrzymywane z roślin i grzybów. Truciznami uniemożliwiającymi podziały komórkowe są także sole metali ciężkich (np. cis-platyna) oraz inhibitory syntezy białek.
Jeden z cytostatyków, zwany taksolem, wyizolowano z kory oraz igieł cisa krótkolistnego. Taksol niszczy komórki nowotworowe, hamując działanie wrzeciona podziałowego dzielących się komórek. Aby jednak uchronić cisy przed zagładą (kora stuletniego drzewa dostarcza zaledwie 1g taksolu), chemicy otrzymali ten drogocenny lek metodą sztucznej syntezy chemicznej.
Środki cytostatyczne są niespecyficzne, tzn. działają na wszystkie żywe komórki, zarówno nowotworowe, jak i prawidłowe, co może prowadzić do ich uszkodzenia i całkowitego wyniszczenia organizmu. Najbardziej narażone na uszkodzenia są komórki szpiku, krwi i komórki nabłonkowe przewodu pokarmowego. Dlatego też integralną częścią chemioterapii jest leczenie wspomagające. Jego celem jest zapobieganie i leczenie niepożądanych objawów wywołanych działaniem cytostatyków.
Hormonoterapia i immunoterapia
Nowymi metodami stosowanymi z coraz większym powodzeniem w leczeniu nowotworów są np. hormonoterapia i immunoterapia. Hormonoterapia polega na podawaniu odpowiednich hormonów w leczeniu nowotworów tzw. hormonozależnych, np. przy raku sutka u kobiet lub gruczołu krokowego u mężczyzn. Immunoterapia natomiast to leczenie środkami zwiększającymi odporność organizmu. Ta metoda leczenia będzie odgrywała prawdopodobnie bardzo istotne znaczenie już w niedalekiej przyszłości.
Terapia genowa
Duże nadzieje onkolodzy pokładają w tzw. terapii genowej. Jej ideą jest uzdrowienie czynności komórki zmienionej nowotworowo przez wprowadzenie do niej DNA genów uzupełniających funkcje ich zmienionych odpowiedników. Metoda ta jest jednak jeszcze sprawą odległa, gdyż prowadzi się dopiero pierwsze eksperymenty.

Proces nowotworowy
Początkiem procesu nowotworowego jest mutacja w materiale genetycznym zdrowej komórki. Zmutowana komórka, o zmienionej informacji genetycznej, może z powodzeniem zostać usunięta przez układ odpornościowy. Jeśli jednak tak się nie stanie, traci z czasem cechy morfologiczne i funkcjonalne, typowe dla tkanki macierzystej, i rozwija się w sposób niekontrolowany przez organizm. Zmieniona nowotworowo komórka , dzieląc się, przekazuje nową informację komórkom potomnym, te następnym itd. W ten sposób najczęściej zostaje zainicjowany proces wzrostu i rozwoju nowotworu ? guza, zarówno łagodnego jak i złośliwego.
Komórki nowotworów złośliwych wykazują kilka charakterystycznych cech. W bardzo szybkim tempie się dzielą. Rosną bezładnie i bez ograniczeń przerastają zdrowe tkanki. Uwalniają przy tym związki chemiczne, które stymulują sąsiadując z nimi naczynia krwionośne do rozwoju nowych naczyń włosowatych, zaopatrujących komórki nowotworowe w substancje odżywcze i tlen. Po uszkodzeniu naczyń krwionośnych, z którymi sąsiadują, komórki nowotworowe migrują wraz z krwią nawet do odległych części ciała, tworząc przerzuty. Ten zaawansowany etap choroby, zwykle źle rokuje dla pacjenta i może prowadzić do śmierci.


Niektóre choroby nowotworowe
Białaczka
Grupa chorób rozrostowych układu krwiotwórczego, której istotą jest nadmierne wytwarzanie i nieprawidłowe dojrzewanie krwinek białych. W zależności od przebiegu klinicznego i liczbowej przewagi odpowiedniego typu nieprawidłowych komórek rozróżnia się szereg rodzajów białaczek. Rozrost nieprawidłowych komórek w szpiku i innych narządach prowadzi do powstania niedokrwistości, małopłytkowości z objawami skazy krwotocznej, do braku prawidłowych leukocytów we krwi z towarzyszącą mu zwiększoną podatnością na zakażenia oraz do powiększenia wątroby, śledziony, węzłów chłonnych, do bólów kostnych itp. Etiologia (przyczyna) białaczki jest nieznana. Być może czynnikiem chorobotwórczym są wirusy.

Mięsak Burkitta
Złośliwy nowotwór z niezróżnicowanych elementów tkanki limfatycznej. Występuje najczęściej u chłopców w 5-9 roku życia (czasami u młodych dorosłych) w postaci guza szczęki lub w ścianie jelita, rzadziej w kościach długich, miednicy, łopatce, czaszce. Niekiedy zajmuje ośrodkowy układ nerwowy. Przypuszczalnie nowotwór powstaje w związku z zakażeniem specjalnym typem wirusa przenoszonego przez moskity w krajach tropikalnych.

Mięsak kościopochodny
Najczęstszy nowotwór złośliwy kości (50% wszystkich guzów kości), występujący zwykle u ludzi młodych przed 20 rokiem życia, rzadko w wieku późniejszym, głównie u mężczyzn. Umiejscawia się z reguły w trzonach kości długich (okolice przynasadowe), wzrasta szybko do dużych rozmiarów i daje wczesne przerzuty drogą krwi do narządów miąższowych (płuca, wątroba).

Mięsak limfatyczny
Złośliwy nowotwór tkanki limfatycznej, rozwija się w węzłach chłonnych oraz w innych narządach (np. nosogardzieli, śródpiersiu, przewodzie pokarmowym). Występuje około 40 roku życia, głównie u mężczyzn, najczęściej w postaci powiększonych pakietów węzłów na szyi.

Mięsak naczyń krwionośnych
Złośliwy guz z tkanki naczyniowej, występujący najczęściej u dzieci lub młodzieży na kończynach, rzadziej w innych narządach. Rośnie szybko, nacieka otoczenie, daje wczesne przerzuty drogą krwi i limfy.

Włółniako-mięsak
Nowotwór złośliwy tkanek miękkich, utworzony z elementów tkanki łacznej wysoko-, średni- lub niskozróżnicowany. Pierwszy typ rokuje najlepiej, rzadko daje nawroty i nie tworzy przerzutów. Niskozróżnicowany ma dużą dynamikę wzrostu i może dawać przerzuty i wznowy. Włókniako-mięsak występuje u osb między 20 a 50 rokiem życia w skórze i tkance podskórnej oraz w głębiej położonych powięziach, zazwyczaj na kończynach lub tułowiu, ale także w kościach.

Mięsak rozścięgnowy
Odmiana włókniako-mięsaka; rozwija się w rozcięgnie dłoniowym u mężczyzn pracujących fizycznie. Guz wzrasta powoli, ma dużą zdolność do nawrotów, daje przerzuty drogą krwi i limfy.
Mięsak siateczki
Złośliwy nowotwór tkanki limfatycznej, występujący w skupieniach tej tkanki: w węzłach chłonnych, w nosogardzieli, śledzionie, przewodzie pokarmowym, skórze. Do zachorowań dochodzi zazwyczaj po 50 roku życia. Nowotwór objawia się przeważnie w postaci asymetrycznego powiększenia węzłów szyjnych, które są twarde i tworzą pakiety; proces przechodzi na otoczenie i skórę.

Włókniak
Niezłośliwy nowotwór naśladujący dojrzała tkankę łączną, zwykle otorbiony. Może występować wszędzie: w skórze, w sutku, macicy, ścianie żołądka, w okostnej itp.

Nerczak płodowy
Złośliwy nowotwór nerki występujący u dzieci, zazwyczaj poniżej 5 roku życia, częściej u chłopców, wywodzący się z zawiązka nerki. Jest to guz różnej wielkości, o nierównej powierzchni, twardy, naciekający otoczenie. Rośnie szybko, tak że staje się widoczny przez powłoki ciała; czasem dotyczy obu nerek; daje przerzuty drogą krwi.

Gruczolako-włókniak
Najczęstszy, niezłośliwy rak sutka, występujący w 30-40 roku życia. Powstaje prawdopodobnie w związku z zaburzeniami hormonalnymi. Jest to guz gładki, twardy, dobrze odgraniczony od otoczenia, ruchomy, średnicy kilku cm.

Rak Arninga
Szczególna postać raka skóry występująca na tułowiu. Rozwija się bardzo powoli, wieloogniskowo, stopniowo naciekając na skórę powierzchownie; sprawia wrażenie zmian wypryskowych.

Rak gardła
Najczęstszy nowotwór tej okolicy ciała; może dotyczyć nosogardła, gardła środkowego z migdałami i podniebieniem oraz gardła dolnego. Występuje u osób w 50-60 roku życia na tle stanów przedrakowych, np. raka przełyku. Rak gardła rośnie szybko szerząc się na otoczenie; wcześnie daje przerzuty do głębokości węzłów limfatycznych szyi.

Rak gruczołu krokowego
Złośliwy nowotwór występujący u mężczyzn w 70-80 roku życia. Duże znaczenie etiologiczne dla rozwoju raka gruczołu krokowego mają zaburzenia hormonalne. Nowotwór początkowo rośnie bezobjawowo w obrębie gruczołu, następnie przechodzi na otoczenie, daje przerzuty do węzłów limfatycznych przykręgosłupowych, śródpiersiowych, nawet podobojczykowych, często też do kości miednicy i kręgosłupa (może to być pierwszy objaw choroby).

Rak jajnika
Złośliwy nowotwór jajnika (albo jajników), występujący u kobiet w 55-60 roku życia, częściej u bezdzietnych. Guz nacieka jajowód, trzon macicy, jelita, tworzy wszczepy otrzewnowe, daje przerzuty do węzłów limfatycznych nawet śródpiersia, do wątroby, kości i płuc.

Rak jamy ustnej
Najczęstszy nowotwór tej okolicy, rozwijający się na języku, w dnie jamy ustnej, na policzku, dziąśle dolnym, podniebieniu i dziąśle górnym. Występowaniu raka jamy ustnej sprzyja palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, awitaminozy ze zmianami zanikowymi lub rozrostowymi, drażnienie złymi protezami lub próchniczymi zębami. Zwykle ma postać małego owrzodzenia lub gładkiego nacieku, wcześnie daje przerzuty do węzłów limfatycznych podbródkowych i podżuchwowych oraz szyjnych głębokich.

Rak jelita cienkiego
Bardzo rzadki nowotwór złośliwy, nabłonkowy, o utkaniu gruczołowym. Występuje u ludzi raczej młodych, często na tle brodawczaków. Szybko prowadzi do niedrożności jelita i daje wczesne przerzuty odległe.

Rak jelita grubego
Złośliwy nowotwór rozwijający się na tle brodawczakowatości jelita grubego rodzinnej lub wrzodziejącego zapalenia, u osób w 55-75 roku życia. Nacieka ścianę jelita, następnie przechodzi na otoczenie i tworzy przerzuty do węzłów limfatycznych i odległych narządów.

Rak krtani
Prawie jedyny nowotwór złośliwy tej okolicy. Występuje najczęściej u mężczyzn w 50-70 roku życia, częściej u palaczy papierosów i u osób spożywających wysokoprocentowe alkohole. Rozwija się na tle rogowacenia białego lub brodawczaków krtani; przeważnie jest płaskonabłonkowy, czasem gruczołowy. W późniejszym okresie daje przerzuty do węzłów limfatycznych szyjnych.

Rak odbytnicy i odbytu
Nowotwór zwykle typu raka gruczołowego, rzadko płaskonabłonkowego, występujący w 50-60 roku życia. Do stanów przedrakowych należą brodawczaki o utkaniu gruczolaka i przewlekłe stany zapalne. Rak odbytnicy rośnie wolno, najpierw nacieka na ścianę jelita, potem wnika do otoczenia, szerzy się na ścianę pęcherza moczowego lub tylną ścianę pochwy u kobiet. Daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych a następnie do narządów odległych.

Rak pęcherza moczowego
Występuje częściej u mężczyzn, ok. 70 roku życia. W etiologii nowotworu dużą rolę odgrywają stany zapalne, kamica pęcherza i pewne czynniki chemiczne (u robotników fabryk związków anilinowych i wyrobów gumowych). Rak pęcherza moczowego rośnie powoli, stopniowo zmniejsza pojemność pęcherza, nacieka jego ściany i otoczenie, w następstwie czego ulegają rozszerzeniu moczowody i miedniczki nerkowe. Daje przerzuty do okolicznych węzłów chłonnych, do kości oraz płuc.

Rak pęcherzyka żółciowego
Występuje u osób w 45-60 roku życia, częściej u kobiet, na tle długotrwałych zapaleń z kamicą pęcherzyka lub zakażeń pasożytniczych. Rozwija się w szyjce lub dnie pęcherzyka, szerzy na wątrobę lub dwunastnicę, daje przerzuty do węzłów chłonnych i drogą krwi.

Rak trzustki
Najczęstszy złośliwy nowotwór nabłonkowy tego narządu. Występuje u osób w 40-60 roku życia, głównie u kobiet. Rak trzustki pierwotny szerzy się na sąsiednie narządy i daje przerzuty drogą krwi lub limfy. Rak trzustki wtórny jest przerzutem z sąsiednich narządów. Objawy raka trzustki: utrata ciężaru ciała, bóle i żółtaczka w wyniku ucisku na drogi żółciowe. Guzy wydzielają insulinę, co prowadzi do objawów klinicznych niedocukrzenia krwi.

Rak skóry
Nowotwór występujący głównie u ludzi starszych, ok. 60 roku życia. Rozwija się w skórze narażonej na ujemne czynniki atmosferyczne (wiatr, zimno, intensywne działanie promieni słonecznych), narażonej czynnikami chemicznymi, w starych bliznach lub pod wpływem działania promieni jonizujących.

Rak sutka
Nowotwór najczęściej występujący u kobiet w 47-50 roku życia. Zachorowalność prawdopodobnie wiąże się z płodnością (wyższa u kobiet bezpłodnych), ze sposobem karmienia piersią (wyższa u niekarmiących) oraz z dziedzicznością. Klinicznie wyróżnia się trzy wczesne objawy raka sutka: 1)mały twardy guzek, 2)wyciek z brodawki, 3)owrzodzenie brodawki. W późniejszym okresie może pojawić się wciąganie skóry nad guzkiem, wciąganie brodawki, zaczerwienienie skóry, wzrost guza.

Rak szyjki macicy
Najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet, występujący zwykle w 45-50 roku życia. Do czynników uspasabiających zalicza się wczesne rozpoczęcie życia seksualnego, liczne uszkodzenia poporodowe, przewlekłe stany zapalne, częsta zmiana partnera (ryzyko zkażenia wirusem HPV). Do stanów przedrakowych należą: nieprawidłowo gojące się nadżerki, rogowacenie białe, polipy szyjki macicy. W raku szyjki macicy mogą występować krwawienia po stosunku lub defekacji, przedłużone lub nieregularne miesiączki, długotrwałe bóle okolicy krzyżowej, obfite upławy o nieprzyjemnym zapachu. Czasami choroba przebiega bezobjawowo, stąd konieczność okresowego badania ginekologicznego.

Rak trzonu macicy
Nowotwór występujący ok. 60 roku życia (wyjątkowo przed 40 rokiem życia), przeważnie u kobiet otyłych, niepłodnych, z nadciśnieniem i cukrzycą, po długim okresie krwawień klimakterycznych. Do stanów przedrakowych należą: gruczolakowaty przerost śluzówki i polipy trzonu macicy. Na raka wskazywać mogą: krwawienia z dróg rodnych, przedłużające się miesiączki, bóle podbrzusza i okolicy krzyżowej, obfite ropno-krwiste upławy. Nowotwór początkowo zajmuje śluzówkę, potem wnika do mięśniówki, przechodzi na szyjkę, przymacicza oraz narządy sąsiednie, daje przerzuty do węzłów limfatycznych pachwinowych, jajników, pochwy i narządów odległych.

Rak płuca
Występuje z reguły w 40-70 roku życia, ale ostatnio coraz częściej notowany jest w 20-30 roku życia; wzrasta też kilkakrotnie częstość zachorowań. Badania wskazują na związek powstania raka z paleniem papierosów, zanieczyszczeniem powietrza spalinami, przewlekłymi stanami zapalnymi w oskrzelach i starymi bliznami w tkance płucnej (np. po gruźlicy). Początek choroby jest bezobjawowy; guz zwykle jest wykrywany dopiero na obrazie rentgenowskim, później występują częste ?grypy?, zadyszka, kaszel, bóle w klatce piersiowej, obrzęki okolicy stawów, rzadko krwioplucie. Nowotwór szerzy się drogami naczyniowymi dając przerzuty do wątroby, kręgosłupa i mózgu.

Rak wargi
Najczęstszy nowotwór wargi, głównie dolnej, występujący u osób w wieku 50-60 lat, sporadycznie poniżej 30 roku życia. Rozwija się często na tle stanów przedrakowych: rogowacenia białego, rogu skórnego, brodawczaków, zapalenia gruczołów ślinowych, urazów, palenia tytoniu itp. Ma postać niegojącego się pęknięcia, tarczkowatego nacieku, płaskiego owrzodzenia lub wyniosłego guzka o nierównej powierzchni. Rozwija się od kilku miesięcy do kilku lat; daje przerzuty do najbliższych węzłów limfatycznych.

Rak wątroby
Bardzo rzadki nowotwór pierwotny, występujący głównie w 50-60 roku życia (u młodszych przebieg gwałtowny). Częściej występuje jako nowotwór wtórny (czyli jako przerzut z innych narządów). Współistnieje z marskością wątroby. Rozróżnia się 2 odmiany raka wątroby:
wątrobiak ? rozwija się z komórek miąższu wątroby.

Rak żołądka
Najczęstszy nowotwór złośliwy tego narządu, występujący po 50 roku życia, częściej u mężczyzn. Do stanów przedrakowych zalicza się: polipy żołądka, gruczolaki, przewlekłe owrzodzenia oraz drażnienie czynnikami mechanicznymi i cieplnymi. Objawy początkowe nie są charakterystyczne: przewlekająca się niestrawność, brak łaknienia, później nudności, wymioty, bóle w nadbrzuszu, zaburzenia w przełykaniu i postępujące wyniszczenie. Rozpoznanie opiera się na badaniu radiologicznym.

Czerniak złośliwy
Jeden z najzłośliwszych nowotworów. Powstaje z tkanki barwnikotwórczej w skórze, rzadziej w błonach śluzowych (jamie śluzowej, odbytnicy) lub w siatkówce oka, na tle zmian barwnikowych, tj. znamiona czy plamy soczewicowate, drażnione albo niedoszczętnie usunięte. Czerniak złośliwy cechuje się dużą rozmaitością obrazów, zdolnością do tworzenia przerzutów, głównie do węzłów limfatycznych; jest niepromienioczuły.