Stosunek pracy, zawiązywanie i rozwiązywanie umowy o prace oraz prawa i obowiązki pracodawcy i pracownika. Wynagrodzenie.

1. Przyczyny podejmowania pracy:

Walory fizyczne, intelektualne i psychiczne predysponują człowieka do pracy, a praca walory te powiększa i tym samym człowiek stale rozwija się. Wielu ludzi nie może żyć bez pracy i poświęca jej większość swego życia.

Powody podejmowania pracy:

- ekonomiczne- pozyskiwanie środków pieniężnych, które umożliwiają zaspokojenie materialnych i niematerialnych potrzeb pracownika i członków jego rodziny
- psychologiczne- potrzeba rozwijania się, zdobywania doświadczeń zawodowych, samorealizacja, potrzeba tworzenia i czucia się potrzebnym
- społeczne- potrzeba przebywania wśród ludzi, współpraca z nimi, pomaganie im, udział w rozwoju społecznym


2. Zawarcie umowy o pracę:


Istnieją trzy podstawowe sposoby zawarcia umowy o pracę:

- zawarcie umowy przez przyjęcie oferty
- zawarcie umowy przez negocjację
- zawarcie umowy przez przetarg

Jednocześnie zawarcie umowy pracę może być:

- na czas nieokreślony- zazwyczaj jest podawana data rozpoczęcia pracy, nie określa się terminu rozwiązania umowy
- na czas określony- określa się termin rozpoczęcia pracy, zawiera datę zakończenia pracy
- na czas wykonywania określonej pracy

Umowę o pracę można podpisać z osobą pełnoletnią i młodocianą, pod warunkiem, że osoba młodociana ukończyła 15 lat, ukończyła szkołę podstawową i zatrudnienie jest związane z przygotowaniem zawodowym.





3. Stosunek pracy:


Stosunkiem pracy nazywamy zobowiązanie pracownika do wykonania pracy na rzecz pracodawcy i zobowiązanie pracodawcy do tego zatrudnienia za określonym wynagrodzeniem. Następuje to po podpisaniu umowy o prace. Koniecznymi cechami, jakie musi posiadać ta umowa jest:
- osobiste wykonywanie pracy- a nie zlecenie jej osobom trzecim
- odpłatność za pracę
- podporządkowanie pracownika poleceniom służbowym


4. Wynagrodzenie:


Dokumentem, który stanowi podstawę wyjściową do określenia zagadnień związanych z wynagrodzeniem za pracę jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Obowiązująca Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej nałożyła obowiązek ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia. Na dzień 1 stycznia 1999 r. najniższe wynagrodzenie bez części składki odprowadzanej przez pracownika na ubezpieczenia społeczne wynosi 528 zł., ze składką zaś 650 zł. Taką wysokość wynagrodzenia pracownik ma zagwarantowaną. Natomiast pracodawca w zależności od sytuacji ekonomicznej swojego przedsiębiorstwa, oceny zaangażowania pracownika lub biorąc pod uwagę różne przesłanki może określić inną, jednak nie niższą od najniższego wynagrodzenia wysokość płacy.


Systemy wynagrodzeń za pracę:


Przyjęty przez pracodawcę system wynagrodzeń za pracę jest sprawą indywidualną. Uzależnione jest to zasadniczo od przyjętego przez pracodawcę sposobu motywacji do pracy.

Do najczęściej spotykanych systemów wynagradzania należą:

a) system ryczałtowy- płaca umowna, zatrudniony niezależnie od tego, ile i jak wykona swoją pracę, będzie dostawał takie samo wynagrodzenie
b) system prowizyjny- płaca umowna od wypracowanego zysku + wcześniej ustalony „%”
c) system akordowy- wynagrodzenie pracownika zależy w tym przypadku od liczby wykonanych sztuk jakichś produktów
d) system czasowo- akordowy- płaca za konkretny czas i za konkretną premię, którą określa pracodawca






5. Prawa i obowiązki pracodawcy:


Najprościej mówiąc to, co jest prawem pracownika, jest zarówno obowiązkiem pracodawcy i odwrotnie. Dodatkowo pracodawca jest zobowiązany do zapoznania pracownika z przepisami, obowiązkami i sposobem wykonywania pracy oraz do wypłacania wynagrodzenia. Jest również zobowiązany umożliwić podnoszenie kwalifikacji przez pracownika.
W razie nie wywiązania się pracownika z powierzonych mu zadań prawem pracodawcy jest stosowanie sankcji:
- odpowiedzialność karna
- odpowiedzialność materialna
- odpowiedzialność dyscyplinarna
* nagana
* przeniesienie do innej pracy
* zwolnienie i zakaz wykonywania zawodu
- odpowiedzialność porządkowa (upomnienie)

Pracownikom, którzy przez wzorowe wypełnianie swoich obowiązków, przejawianie inicjatywy w pracy i podnoszenie jej wydajności oraz jakości przyczyniają się szczególnie do wykonywania zadań zakładu, mogą być przyznawane nagrody i wyróżnienia, które przyznaje pracodawca po zasięgnięciu opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej.



6. Rozwiązywanie umowy o pracę:

a) za porozumieniem stron- jest to najkorzystniejsza forma, gdyż żadna ze stron nie ponosi skutków prawnych
b) przez oświadczenie jednej ze stron, z zachowaniem okresu wypowiedzenia, okres wypowiedzenia jest uzależniony od okresu pracy, np. gdy pracownik pracuje 3 lata- okres wypowiedzenia wynosi 3 miesiące
c) przez oświadczenie jednej ze stron bez zachowania okresu wypowiedzenia, możliwe jest to gdy pracownik naruszył Kodeks Pracy lub jeżeli praca szkodzi zdrowiu pracownika
d) z upływem czasu, na który była zawarta
e) z dniem ukończenia pracy, dla której wykonania była zawarta

W oświadczeniu pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony lub o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie lub rozwiązanie umowy.


7. Urlopy wypoczynkowe:

Pracownikowi przysługuje prawo do corocznego, nieprzerwanego, płatnego urlopu wypoczynkowego, którego nie może się zrzec.


Wymiar urlopu wynosi:

18 dni roboczych - po roku pracy,
20 dni roboczych - po 6 latach pracy,
26 dni roboczych - po 10 latach pracy.