Zastosowanie ciepłolecznictwa w kosmetyce

Termoterapia - terapia ciepłem (bądź zimnem) polega na dostarczaniu lub odbieraniu energii cieplnej organizmowi za pomocą różnych metod. Ciepłolecznictwo należy do najstarszych metod leczenia we wszystkich kulturach, polega na dostarczeniu do ustroju energii cieplnej, poprzez wykorzystywanie ciepłych okładów lub powietrza o podwyższonej temperaturze(sauna).
Do najprostszych źródeł przekazujących organizmowi ciepło w wyniku przewodzenia należą termofory, poduszki elektryczne czy woreczki z rozgrzanym piaskiem. Ciepło z tych urządzeń przenika do organizmu stosunkowo płytko i raczej nie daje efektów głębokiego przegrzania. Zabiegi te są powszechnie stosowane w warunkach domowych.
W warunkach gabinetów fizykoterapeutycznych i gabinetach kosmetycznych wykonuje się podobne zabiegi ciepło-lecznicze. Inny jest ich przebieg i efekt, jaki chcemy uzyskać. Wśród wspólnych zabiegów ciepłoleczniczych wykonywanych w tych odrębnych dziedzinach należy wymienić: saunę, parafinę, ciepłe peloidy (borowinę) i promieniowanie podczerwone (lampą sollux).
Jedną z podstawowych reakcji organizmu na ciepło jest odczyn ze strony naczyń krwionośnych. Naczynia krwionośne skóry ulegają pod wpływem ciepła rozszerzeniu, duże naczynia klatki piersiowej i jamy brzusznej ulegają zwężeniu.
Wpływ ciepła na poszczególne układy i narządy:
*układ krwionośny - napięcie ścian naczyń krwionośnych obniża się, następuje rozszerzenie się naczyń krwionośnych obwodowych i zwiększenie szybkości przepływu krwi w obrębie obszaru ciała poddanego działaniu bodźca cieplnego.
*nerki - przegrzanie wywołuje przekrwienie czynne i zwiększa czynność wydzielniczą. Ogólne przegrzanie ustroju zmniejsza wydzielanie moczu.
*układ oddechowy - przegrzanie zwiększa wentylację płuc proporcjonalnie do podwyższonej ciepłoty ciała. Liczba oddechów na minutę wzrasta.
*układ mięśni szkieletowych i gładkich - ciepło obniża ich napięcie i wpływa na zmniejszenie napięcia powierzchniowego.
Ciepło zmniejsza bóle, poprawia krążenie, zwiększa przepływ krwi, przez co wpływa na lepsze odżywienie tkanek, poprawia ich metabolizm. Efektami towarzyszącymi jest rozluźnienie mięśni i działanie relaksujące.
Proces przekazywania ciepła może zachodzić na drodze:
*Przewodzenia - warunkiem jest istnienie różnicy temperatur między ciałami
*Przenoszenia -ruchu części środowiska ciekłego/gazowego o różnych temperaturach
*Promieniowania
Wpływ ciepła na organizm zależy od takich czynników jak:
*natężenie ciepła (różnica pomiędzy temperaturą bodźca a temperaturą organizmu)
*możliwości termoregulacyjne ustroju *czas działania bodźca
*zmiana natężenia bodźca w czasie *powierzchnia ciała na którą działa bodziec
*właściwości fizyczne środowiska wchodzącego w bezpośredni kontakt ze skórą (przewodnictwo cieplne, ciepło właściwe, pojemność cieplna).
Ogólne wskazania do leczenia ciepłem:
*Przewlekłe stany zapalne o różnej etiologii, w których na skutek przekrwienia czynnego można uzyskać pozytywne wyniki leczenia.
*Przykurcze mięśniowe występujące po urazach lub niedowładach, przy umiejętnym zastosowaniu ciepła mogą ulec rozluźnieniu.
W chorobach :
*narządu ruchu (stłuczenia, krwiaki i urazy tkanek miękkich na czwarty-piąty dzień od urazu, po ustąpieniu odczynu zapalnego, stany pourazowe więzadeł i torebek stawowych w 2-3 tygodnie po wystąpieniu urazu);
*układu nerwowego (nerwobóle i zapalenia nerwów obwodowych, po ustąpieniu ostrego okresu, postrzał, rwa kulszowa, porażenie nerwu twarzowego, przykurcze mięśniowo-stawowe, rdzeniowe porażenie kurczowe);
*skórnych (trądzik, czyraczność); *przemiany materii (otyłość, przewlekła dna);
*układu oddechowego (przewlekłe zapalenie zatok, nieżyt gardła i krtani, ostre i przewlekłe nieżyty oskrzeli, zapalenie ucha środkowego);
*układu krążenia (choroba Raynauda); *reumatycznych : zwyrodnieniowa stawów;
*układu moczowego (zapalenie pęcherza moczowego, kamica dróg moczowych);
*układu pokarmowego (nieżyt żołądka, przewlekłe zapalenie jelit)
Przystępując do leczenia ciepłem należy uwzględnić ogólny stan pacjenta, jego wrażliwość na bodźce cieplne, chorobę zasadniczą, jej okres i choroby współistniejące.
Ogólne przeciwwskazania do leczenia ciepłem:
*w ostrych okresach choroby, *nadciśnieniu tętniczym, *niewydolności krążenia,
*zespole płucno-sercowym, *chorobie niedokrwiennej serca, *zawale serca,
*miażdżycowym stwardnieniu tętnic, *skłonności do krwawień, *cukrzycy, *gruźlicy, *nadczynności tarczycy, *wyniszczeniach organizmu, zwłaszcza w wieku starczym.
*chorobie nowotworowej, *czynnej chorobie wrzodowej żołądka i dwunastnicy,
*chorobach ośrodkowego układu nerwowego, *chorobach psychicznych,
*zaburzeniach czucia powierzchniowego, *fotodermatozach,
Do wykonania ciepłych okładów lub kąpieli wykorzystuje się parafinę, fango, parafango lub borowinę. Gorące okłady nie przekraczają temperatury 50-55C. Działanie polega na przegrzaniu skóry i tkanek głębiej położonych. Surowce wykorzystywane do takich zabiegów pomimo wysokiej temperatury nie powodują oparzeń skóry, ponieważ w chwili zetknięcia się ze skórą natychmiast krzepną i tworzą cienką warstwę izolacyjną.
*Parafina
W kosmetyce stosuje się parafinę (biały, przezroczysty, bez zapachu i smaku węglowodór) stałą, chemicznie czystą, dla której temperatura topnienia wynosi 42-45C. Parafina zastygając przechodzi w stan stały. Jej cechą charakterystyczną jest duża pojemność cieplna i małe przewodnictwo, co pozwala jej długo utrzymywać ciepło. Parafina w postaci ciekłej jest używana do np. kąpieli parafinowych dłoni i stóp, a także maseczek na twarz i dekolt. Pomimo że sama parafina nie nawilża, to po nałożeniu na skórę tworzy warstwę, zatrzymuje w skórze wilgoć. Parafina długo utrzymuje ciepło i powoli przekazuje je ciału. Okład z parafiny powoduje otwarcie porów skóry i stymuluje krążenie krwi, a w efekcie poprawia wchłanianie substancji aktywnych zawartych w preparatach pielęgnacyjnych. Po zabiegu "parafinowym" skóra staje się miękka i elastyczna stan taki utrzymuje się przynajmniej przez kilka dni. Parafina pomaga również na szorstką skórą na łokciach i kolanach. Dodatkowo ciepła parafinowa kąpiel rozgrzewa dłonie i stopy. Ciepło poprawi krążenie, ogrzewa i rozluźnia mięśnie oraz koi bolące stawy. Przeciwwskazania do zabiegu parafinowego to: egzema, grzybica ,wszelkie choroby skóry i paznokci, alergia na parafinę.
*Fango
Fango to błoto ze składnikami mineralnymi. Wydobywany jest z naturalnych źródeł termicznych, wykorzystuje się je przy pobudzaniu przepływu krwi i układu odpornościowego. Rozluźnia napięte mięśnie. Łagodzi ból. Zabieg ten poprawia ogólne samopoczucie.
*Parafango
Ciepła masa parafango składa się z parafiny, mułu morskiego i alg; nakładana jest na ciało za pomocą pędzla i owijana folią. Zabieg parafango pobudza metabolizm komórkowy, zwalcza cellulit, niweluje rozstępy, ujędrnia, nawilża i detoksykuje skórę.
*Borowina
Borowina, humolit, torf leczniczy, zmieszany z wodą i ogrzany powyżej 40°C stosowany jest w postaci okładów, tamponów lub kąpieli w leczeniu chorób narządu ruchu (gościec przewlekły, stany pourazowe), kobiecych, przemiany materii. Substancje organiczne zawarte w borowinie – kwasy huminowe, białka, enzymy, estrogeny i związki bituminowe regenerują uszkodzone tkanki - zwiększają ich ukrwienie oraz uaktywniają reakcje, które powodują wzrost metabolizmu komórkowego. Odznaczają się też działaniem antybakteryjnym, przeciwwirusowym i przeciwgrzybicznym.
Inne zabiegi ciepłolecznicze stosowane w gabinetach kosmetycznych:
*Sauna
Jest jednym z najstarszych urządzeń stosowanych w ciepłolecznictwie. To pomieszczenie z drewna z umieszczonym wewnątrz piecem wypełnionym kamieniami. W zależności od rodzaju pieca uzyskujemy saunę suchą czyli fińską, mokrą -polewając kamienie wodą i parową; gdzie panuje dużo niższa temperatura, dzięki zastosowaniu pieca z agregatem parowym. Istnieją również sauny na podczerwień, parowo-ziołowe, tzw. bania ruska czy łaźnia sucha szafkowa (beczka). Zabiegi w saunie polegają na kąpieli w gorącym powietrzu o małej wilgotności. Sauna to pomieszczenie, w którym panuje wysoka temperatura i wysoka lub niska wilgotność (w zależności od rodzaju sauny), w którym spędza się od kilku do kilkudziesięciu minut. Przed wejściem do sauny należy umyć ciało ciepłą wodą i mydłem, a następnie osuszyć, gdyż wilgotna skóra utrudnia parowanie. Z sauny korzysta się nago, dlatego że sztuczne kąpielówki zatrzymują pot na ciele, co uniemożliwia parowanie i może być przyczyną podrażnień skóry. Pobyt w saunie ma własności oczyszczające ciało z toksyn, poprawiające krążenie i wyrabiające odporność na choroby.
*Sauna sucha (szwedzka)
Charakteryzuje się wysoką temperaturą (od 60-85C do 110-130C) i niską wilgotnością (3-10%). Ciepło promieniuje od suchych kamieni umieszczonych w piecu, nagrzewanych grzałką elektryczną.
*Sauna mokra (fińska)
Kąpiel rozpoczyna się od temperatury 50C, kończy na 90C i większa wilgotność (zwykle 15-35%), osiągana jest dzięki ręcznemu polewaniu kamieni wodą.
*Sauna parowa
Zapewnia temperaturę około 60C i do 65% wilgotności. Wyposażona jest w zbiornik wody, czujnik temperatury i wilgotności oraz sterownik, pozwalające na dostosowanie warunków panujących w saunie do wymagań użytkowników.
* Sauna infrared (na podczerwień):
Odmiana sauny suchej, drewnianej, gdzie tradycyjny piec zastąpiono lampą emitującą promienie podczerwone. Jest to sauna bez pary i z niską temperaturą powietrza (40-65C). Ciepło wnika w ciało aż 4cm w głąb i rozgrzewa organizm bez wykorzystywania powietrza jako jego nośnika. Dzięki tej możliwości ciało dużo mocniej poci się i traci o 250% więcej płynów niż w tradycyjnej saunie. System powoduje, że organizm wydala nie tylko wodę, jak to było dotychczas (wcześniej 97% to woda, teraz tylko 80%), ale także tłuszcz (20%), cholesterol, metale ciężkie, kwasy i związki toksyczne. W czasie jednego 30-minutowego seansu organizm spala około 600 do 800 Kcal.
* Sauna błotna
Temperatura 38 - 45C, wilgotność 100% . Łączy ona w sobie dwie fazy kąpieli oraz aplikację błota na ciało, po którym następuje delikatny masaż.
*Łaźnia rzymska (sucha)
W pomieszczeniu łaźni właściwej może być instalowany piec do sauny. Podstawowa różnica jest zauważalna w wystroju. Łaźnia rzymska wymaga także znacznie większej powierzchni oraz kubatury. Ściany łaźni rzymskiej nie są wykładane drewnem. Jako wykładziny stosuje się przede wszystkim płyty kamienne (głównie marmur, rzadziej granit lub bazalty). Można również stosować ceramiczne płytki łazienkowe. Powietrze suche, gorące ma 60 - 90 stopni Celsjusza o nieznacznej wilgotności.
*Łaźnia szafkowa (ruska)
Budową przypomina szafkę, beczkę, gdzie powietrze jest ogrzewane do temperatury 60 - 80 stopni Celsjusza. Czas zabiegu to około 15 - 20 minut. Różni się od sauny fińskiej tym, że osoba nagrzewa się od szyi w dół.
*Naświetlanie promieniowaniem IR, lampą sollux
Najlepsze promienie wyciągnięte ze słońca, często nazywane energią życia-Inrfa Red zaliczane jest do fototerapi ( jako światło o długości od 720 do 15000 nm) oraz ciepłolecznictwa ( ze względu na podstawową cechę podczerwieni czyli działanie rozgrzewające). Odczyn organizmu na promieniowanie podczerwone może być miejscowy lub ogólny, pierwszy występuje w skórze, w miejscu jej napromieniowania, zasięgiem obejmuje sąsiadujące z nim okolice. Polega na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry, powodując jej zaczerwienienie (rumień cieplny występujący w trakcie naświetlania, nasilający się w miarę upływu czasu oddziaływania promieniowania). Zaczerwienienie skóry jest plamiste, marmurkowate, nierównomierne, zanika po około 1-2 godzinach od zakończenia naświetlania. Odczyn ogólny to odległa reakcja organizmu np. w obrębie przeciwnej kończyny.
Wpływ biologiczny promieniowania podczerwonego na organizm polega na działaniu ciepła, które powoduje:
*Rozszerzenie naczyń krwionośnych, przepływ krwi tętniczej przez tkanki poprawiając bilans tlenowy, *Podwyższenie progu odczuwania bólu powodując efekty przeciwbólowe
*Zmniejszanie napięcia mięśniowego, efekty relaksacyjno - odprężeniowe tkanek, głównie mięśni szkieletowych.
* Wzmożenie przemiany materii, zwiększenie utylizacji tłuszczów i trójglicerydów zawartych w tkankach podskórnych, dając efekty wyszczuplające, ujędrniające
*Pobudzenie receptorów cieplnych skóry, a w następstwie tego kaskadowe pobudzenie na drodze odruchowej tkanek narządów głębiej położonych w tym wzmożone wypocenie – w celu schłodzenia wygrzewanych tkanek – nawet dwu, trzykrotnie intensywniejsze niż w zabiegach ciepłoleczniczych np. saun tradycyjnych.
Najpowszechniej stosowanym urządzeniem emitującym promieniowanie podczerwone jest lampa sollux, która emituje promienie świetlne i podczerwone w zakresie od 3500nm. Wyposażenie lampy stanowią filtry ze szkła uwiolwego w kolorze czerwonym, niebieskim i fioletowym. Naświetlania lampą sollux stosuje się z odległości 100-120cm - model duży i 30-60cm modelem stołowym.

Bibliografia:

1) Tadeusz Mika, Wojciech Kasprzak, FIZYKOTERAPIA(wersja pdf)
2) Strony internetowe:
http://pl.wikipedia.org
http://www.bieganie.pl/zdrowie/sauna/
http://www.kosmetyka-krakow.pl/artykul-116,,-Parafango.html
http://mamzdrowie.pl/dzialanie-borowiny/
http://portalwiedzy.onet.pl/7106,,,,borowina,haslo.html
http://www.chinmed.com/praktyka/prakt_art/termoterapia.htm http://wdziek.info/zabieg_parafinowy_na_dlonie_i_stopy.html
http://www.kosmetyka.eu/podczerwien.html
http://www.ochoroba.pl/3009-termoterapia-leczenie-cieplem