Azja - wszystko, co powinieneś wiedzieć.

Azja:

☺największy kontynent świata – 44 mln. km2
☺leży na płk pn. i wsch.
☺pn. – Syberia; wsch. – Chiny, Japonia, Korea; pd.-wsch. – Indonezja, Malezja; pd. – Indie, Pakistan; pd.-zach. – Irak, Iran; śr. - Mongolia
☺ma rozwiniętą linię brzegową
☺leży na 8 płytach tektonicznych
☺występują tam trzęsienia ziemi, zjawiska wulkaniczne (szczególnie w Pacyficznym Pierścieniu Ognia – Wyspy Japońskie, Filipiny, A. Mniejsza, Himalaje, archipelag Malajski)
☺ukształtowanie powierzchni jest urozmaicone, powód : kontynentalizm klimatu centralnej cz. Azji
☺największe wyspy : Borneo, Sumatra, Honsiu, Celebes, Jawa, Luzon
☺największe półwyspy : Arabski, Indochiński, Indyjski, Azja Mniejsza, Tajmyr, Malajski, Kamczatka, Koreański
☺jest to kontynent kontrastów wysokościowych : Morze Kaspijskie (Rów Mariański), Mount Everest
☺¾ powierzchni zajmują wyżyny : największa – Tybetańska (Tybet), Środkowosyberyjska, Mongolska, Irańska i góry
☺¼ powierzchni zajmują niziny : największa – Zachodniosyberyjska, Mezopotamska, Chińska, Turańska
☺duża odległość wnętrza lądu od wybrzeży oceanicznych, powód : różne typy klimatu
☺obejmuje wszystkie strefy klimatyczne świata, powód : rozciągłość południkowa
☺s. klim. równikowych – duże opady przez cały rok, temp. wysokie, jedna pora roku, wilgotne lasy równikowe; s. klim. podrównikowych – pora deszczowa i sucha, temp. wysokie, klimat monsunowy, sawanny, lasy wilgotne; s. klim. zwrotnikowych – k. suchy, temp. wysokie, roślinność pustynna i półpustynna, sawanny; s. klim. podzwrotnikowych – duże dobowe i roczne wahania temp., niewielkie opady, stepy, półpustynie; s. klim. umiarkowanych – wyraźne pory roku, duże amplitudy temp. w dzień, opady zróżnicowane, tajga, stepy, lasy mieszane; s. klim. okołobiegunowych – małe amplitudy temp., niskie opady, tundra, pustynie lodowe
☺równomierne rozmieszczenie rzek, powód : zróżnicowanie klimatu
☺oceany opływające : pn. Arktyczny, pd. Indyjski, wsch. Spokojny
☺morza : Czarne (jezioro), Kaspijskie, Śródziemne,
☺monsuny – wiatry z lądu do morza, z morza do lądu
☺regiony o największej sieci rzecznej (południowa, płd.-wsch. i wsch. – monsuny; Syberia – topnienie śniegu; Nizina Mezopotamska – pady w górach Taurus)
☺wnętrze Azji – obszary bezodpływowe
☺największe jezioro – Morze Kaspijskie; najgłębsze jezioro Baukau; najdłuższe jezioro – Jancy
☺najludniejszy kontynent świata; najludniejszy kraj – Chiny
☺rozmieszczenie ludności zróżnicowane, powód : warunki środowiska
☺wiele obszarów bezludnych i o małej gęstości zaludnienia (60%)
☺przeważająca część ludności mieszka na trzech obszarach – A. wschodnia, południowa, południowo – wschodnia
☺Rasy : żółta (55%) – A. wsch. i płd.-wsch.; biała (43%) – Indie, Turcja, Arabowie, Persowie, Bliski Wschód, A. zach. i śr.; czarna (2%) – Filipiny, Płw. Malajski, Indyjski (połowa) i Sri Lanka
☺chrześcijaństwo – Azjatycka cz. Rosji, Filipiny; islam – Bliski Wschód, Bangladesz, Indonezja; buddyzm – A. śr., płw. Indyjski
☺religie narodowe : judaizm – Izrael; hinduizm – Indie; szintoizm – Japonia; konfucjanizm – cz. Chin, cz. Korei płd.; religie plemienne – Syberia; ateizm – Korea płn.
☺po II wojnie św. nastąpiły zmiany na mapie politycznej spowodowane : klęską Japonii, procesem dekolonizacji, rozprzestrzenianiem się komunizmu, rozpadem ZSRR na kilkanaście niepodległych państw
☺Azja to kontynent wielu konfliktów : wojna koreańska, w. wietnamska, w. w zatoce Perskiej, konflikty Blisko Wschodnie, k. w Afganistanie, k. w Sri Lance, Kurdowie, Tybetańczycy
☺kontynent dużych różnic pod względem rozwoju gospodarczego
☺grupy krajów pod wzg. poziomu rozwoju gospodarczego : wysoko rozwinięte – PKB /1o pow. 10 000 $, dominują usługi, Japonia, Singapur, Izrael, Korea Południowa, Tajwan; średnio rozwinięte : PKB /1o 2000 – 10 000 $, dominuje przemysł, Chiny, Tajlandia, Malezja, Indonezja, Filipiny, Turcja; słabo rozwinięte : PKB /1o pon. 2000 $, dominuje rolnictwo, Mongolia, Korea północna, Wietnam; eksporterzy ropy naftowej : Z.E.A. Iran, Irak, Kuwejt, Arabia Saudyjska, Katar