Metodologia Maciołek

METODOLOGIA
Termin metoda jest pochodzenia greckiego; wyrażenie méthõdos posiada wiele znaczeń, pośród których pojawia się też takie znaczenie, jak: sposób postępowania czy robienia czegoś.
Kształtuje się jako nauka na przełomie XVI-XVII w.
METODOLOGIA - RYS HISTORYCZNY
STAROŻYTNOŚĆ
 ARYSTOTELES (ORGANON)
 EUKLIDES (ELEMENTY)
ŚREDNIOWIECZE
 ABELARD P. (metoda dialektyczna)
 OCKHAM W. (brzytwa Ockhama)
NOWOŻYNOŚĆ
 BACON F. (NOVUM ORGANUM)
 KARTEZJUSZ (ROZPRAWA O METODZIE)
 NEWTON I. (PHILOSOPHIE NATURALIS PRINCIPIA)
OŚWIECENIE I WSPÓŁCZESNOŚĆ
 VICO G.B.( metoda historyczna)
 MILL J.S. ( metoda indukcyjna)
 RUSSELL B., WHITEHEAD A.N. (metoda dedukcyjna)
 FISHER R.A. (metoda statystyczna)
Definicja
Metodologia nauk jest to system jasno określonych reguł i procedur, do których odwołują się badania będące podstawą ewaluacji wiedzy.
Zadania metodologii
• Metodologia dostarcza reguł komunikowania
• Metodologia dostarcza reguł wnioskowania
• Metodologia dostarcza reguł intersubiektywności
RODZAJE METODOLOGII NAUK
1. Metodologia ogólna
2. Metodologie szczegółowe
3. Metodologia opisowa
4. Metodologia normatywna
5. Metodologia pragmatyczna
6. Metodologia apragmatyczna
RODZAJE METODOLOGII
1) Ogólna metodologia nauk - to teoria czynności badawczych wykorzystywanych w nauce jako takiej, czyli czynności stosowanych we wszystkich naukach z osobna rozpatrywanych, czyli w dyscyplinach naukowych.
2) Szczegółowa metodologia -zajmuje się czynnościami badawczymi stosowanymi w określonej nauce np. fizyce, matematyce itd. czyli dotyczy konkretnej nauki (dziedziny lub dyscypliny naukowej).
METODOLOGIA – RÓŻNICE
Metodologia szczegółowa zazwyczaj uprawiana jest na wyższym poziomie szczegółowości i bierze pod uwagę w większym stopniu aspekt aplikacji metody w danej nauce niż czyni to metodologia ogólna, która przyjmuje bardziej abstrakcyjny charakter.
RODZAJE METODOLOGII
Metodologia opisowa - opisowe ujęcie przejawia się w tym, że metodologia nauk zmierza do opisania faktycznie stosowanych procedur badawczych w nauce.
Metodologia normatywna - normatywne ujęcie przejawia się w tym, że metodologia nauk podaje normy (zasady) postępowania badawczego w celu zdobycia wartościowego poznania.
Pragmatyczna- nauka o metodach działalności naukowej oraz stosowanych procedurach badawczych w nauce.
Apragmatyczna- nauka o elementach i strukturze systemów naukowych, tj. wytworach nauki, szczególnie teorii naukowych.
METODOLOGIA A NAUKI POKREWNE
 SEMIOTYKA – nauka o znakach językowych z punktu widzenia ich poprawności i sprawności w poznaniu i komunikowaniu
 PRAKSEOLOGIA – ogólna teoria sprawnego działania
 TEORIA DECYZJI – nauka mająca na celu podanie kryteriów racjonalnych decyzji w różnych sytuacjach decyzyjnych
 HUMANISTYCZNE ( historia nauki, psychologia nauki, socjologia nauki, ekonomia nauki, polityka nauki)
 FILOZOFICZNE (ontologia nauki, epistemologia nauki)
 FORMALNE (teoria języka naukowego, logika metod naukowych, metodologia nauk, logika formalna)
 NAUKOZNAWSTWO
 FILOZOFIA NAUKI
METODA W ZNACZENIU OGÓLNYM
• Sposób postępowania, składający się z różnych kroków, które muszą być podjęte aby osiągnąć zamierzony cel lub uzyskać planowany efekt.
• Uporządkowany zbiór procedur (aktywności) podnoszący ich efektywność i ekonomiczność,
• Zbiór bardziej lub mniej jednorodnych reguł (instrukcji, dyrektyw, regulacji, wskazówek)
TYPY METOD
• Metody działań fizycznych (produkcja układów scalonych, metody masażu itd.)
• Metody działań mentalnych (poznawczych)
• (metody tworzenia definicji, metody dowodzenia twierdzeń)
• Metody działań fizyczno-mentalnych (metody pomiaru ciśnienia, metody pomiaru postaw),
METODA NAUKOWA (OPISOWO)
• Wysoko wyspecjalizowany instrument opisu, wyjaśnienia i zrozumienia świata za pomocą którego naukowiec poszukuje odpowiedzi na postawione pytania i tworzy nie arbitralnie, godną zaufania i spójną ocenę rzeczywistości.
METODA NAUKOWA (NORMATYWNIE)
• Zbiór reguł obserwacji, stawiania hipotez, prognozowania, testowania i publikowania odpowiednio skomponowanych, mniej lub bardziej ogólnych teorii.
METODA CONTRA METODY
• Monizm metodologiczny- istnieje tylko jedna naukowa metoda i taka sama dla wszystkich nauk empirycznych (A. Comte, J. Herschel, J.S. Mill, H. Poincare, P. Duhem, E. Mach, R. Avenarius, B. Russell, M. Schlick, R. Carnap, C. Hempel)
• Pluralizm metodologiczny – istnieje wielość naukowych metod dostosowanych do przedmiotu badań, w szczególności metody humanistyki są odrębne od metod nauk przyrodniczych ( Arystoteles, W. Dilthey, W. Wildelband, H. Rickert)
TYPY METOD NAUKOWYCH
• Uniwersalne – Specyficzne
• Odkrywania – Uzasadniania
• Mechaniczne- Twórcze
• Dedukcyjne – Indukcyjne
• Analizy - Syntezy
METODA A TECHNIKA
 W węższym znaczeniu termin „metoda” służy do określania powtarzalnych sposobów rozstrzygania konkretnych zagadnień, związanych z realizacją badań.
 Jest to całokształt czynności określających sposób zbierania danych i ich opracowania. Termin „metoda” w znaczeniu węższym zastępuje się terminem „technika”.
 Metoda badań - zespół teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do rozwiązania określonego problemu naukowego.
 Technika badań - czynności praktyczne, regulowane starannie wypracowanymi dyrektywami, pozwalającymi na uzyskanie optymalnie sprawdzalnych informacji, opinii, faktów.
 Metoda natomiast zawiera w sobie szereg działań o różnym charakterze, zarówno koncepcyjnym jak i rzeczowym, zjednoczonych celem generalnym i ogólną koncepcją badań
 Technika badawcza ogranicza się do czynności pojedynczych lub pojedynczo jednorodnych.

TECHNIKA A NARZĘDZIA BADAWCZE

Techniki badań są czynnościami określonymi przez dobór odpowiedniej metody i przez nią uwarunkowanymi. Czynności te w sposób jednoznaczny wyznaczają narzędzia badawcze.
NARZĘDZIA BADAWCZE
 Narzędzie badawcze jest przedmiotem służącym do realizacji wybranej techniki badawczej. O ile technika badawcza ma znaczenie czasownikowe i oznacza czynność, np. obserwowanie, prowadzenie wywiadu, to narzędzie badawcze ma znacznie rzeczownikowe i służy do technicznego gromadzenia danych z badań.
 W tym rozumieniu narzędziem badawczym będzie kwestionariusz wywiadu, test, karta pracy, historyjka obrazkowa, magnetofon, arkusz obserwacyjny a nawet ołówek .
METODA TECHNIKA-NARZĘDZIE
• Można więc stwierdzić, że metoda jest pojęciem najszerszym i nadrzędnym w stosunku do techniki i narzędzia badawczego.
• Technika z kolei jest pojęciem podrzędnym wobec metody i nadrzędnym w stosunku do narzędzia badawczego.
• Pojęcie narzędzie badawcze ma zakres najwęższy i jest pojęciem podrzędnym zarówno wobec pojęcia metody jak i pojęcia techniki badawczej.
PODSUMOWANIE
• Ta kolejność znajduje swoje odbicie w procesie badawczym, kiedy przystępując do badań, albo inaczej -do rozwiązania określonego problemu.
• W pierwszej kolejności wybieramy odpowiednią metodę -opracowując koncepcję założeń teoretycznych i praktycznego postępowania.

• Ta dopiero decyduje mniej lub więcej jednoznacznie o doborze stosowanej techniki badań a wybrana technika w sposób jednoznaczny wyznacza narzędzia badawcze
TYPY BADAŃ NAUKOWYCH
 badania czyste oznaczają badania, które nie mają żadnych praktycznych implikacji, tj. brak oczywistego wartościowego użycia poza wkładem do poszczególnego rodzaju intelektualnych dociekań. Wiedza zdobyta w trakcie takich badań może mieć ostatecznie pewne praktyczne zastosowania, ale z założenia badania czyste mają wnieść zasadniczo wkład do kanonu poznania w jakiejś dziedzinie.
 badania stosowane zupełnie odwrotnie, oznaczają takie badania, które podejmują takie problemy, które zorientowane są na pewne intelektualne zagadnienia, mające praktyczne implikacje. Badania tego typu bywają sponsorowane przez osoby albo instytucje spoza świata akademickiego.
 badania pierwotne zakładają zebranie oryginalnych danych przy użyciu akceptowanych metod. Dane oryginalne są tymi nowymi danymi, które dotychczas nie zostały zebrane w trakcie realizacji uprzednich badań.
 badania wtóre nie zakładają zebranie jakichś oryginalnych danych, lecz projekt badawczy zakłada tylko istnieje źródeł. Wtórne dane zawarte są w artykułach naukowych, książkach, raportach statystycznych różnych organizacji, dokumentach itp.
 badania teoretyczne oznaczają te badania, w których aktywność badawcza zmierza do studiowania poszczególnych dziedzin intelektualnych dociekań. Mają bardziej abstrakcyjne i kontemplacyjne konotacje niż badania empiryczne. Zakładają akty interpretacji i reinterpretacji istniejących już danych.
 badania empiryczne jest terminem używanym do opisu takich aktywności, które zmierzają do zebrania oryginalnych danych do analizy. Termin „empiryczny” znaczy, że opierają się na obserwacji i na eksperymencie a nie na teorii.
 badania opisowe zmierzają do zebrania danych do analizy, ale ich głównym celem jest ustalenie i charakterystyka faktualnego stanu, („obrazu”) badanych obiektów. Badania opisowe odpowiadają na pytanie: co?, kiedy?, gdzie? i kto?
 badania wyjaśniające ukierunkowane są na poszukiwanie relacji pomiędzy pojęciami a fenomenami i wyjaśnienia związku przyczynowego lub jego braku między nimi. Badania wyjaśniające odpowiadają na pytanie: dlaczego? i jak?
 badania ilościowe polegają na ilościowym opisie i analizie faktów,zjawisk,procesów. Przedstawiają je w formie różnych zestawień i obliczeń z uwzględnieniem zarówno statystyki opisowej jak i często matematycznej. Często towarzyszy im pomiar.
 badania jakościowe polegają na dokonywaniu analizy badanych zjawisk, na wyróżnieniu w nich części składowych, na wykrywaniu zachodzących między nimi związków, na interpretacji sensu itp.. Odbywa się to w formie narracyjnej lub eseistycznej, z wykluczeniem na ogół wszelkich zestawień liczbowych i obliczeń statystycznych.
 badania proste-obejmują wszystkie obiekty należące do badanej populacji.
 badania reprezentatywne- obejmują jedynie niektóre obiekty należące do badanej populacji, zazwyczaj tzw. próbę reprezentatywną,
 badania pilotażowe- prowadzone celem sprawdzenia dostosowania narzędzi badawczych do celów badawczych. Prowadzone zazwyczaj na małej grupie obiektów populacji.
PODZIAŁ BADAŃ NAUKOWYCH A DYSCYPLINA NAUKOWA
 Monodyscyplinarne,
 Multidyscyplinarne,
 Interdyscyplinarne
BADANIA MULTIDYSCYPLINARNE
 podstawowy przedmiot badań jest wspólny,
 każda z nauk stosuje własne pojęcia i metody,
 założenia filozoficzne badaczy, ich punkt widzenia na człowieka i społeczeństwo mogą się różnić,
 porównania całościowe i synteza ogólna są niemożliwe, albo pozostają bardzo powierzchowne.
BADANIA INTERDYSCYPLINARNE
 badanie problemu z różnych punktów widzenia,
 badacze powinni posiadać tę samą wizję człowieka i społeczeństwa,
 badania powinny być prowadzone na tej samej próbie badawczej
 bardziej jednorodne w sensie uzyskania całościowych wniosków,
OBSZAR – POLE – ASPEKT
 Obszar badań jest to ogólne pole studiów, które można łączyć z dyscypliną : np. ekonomia, socjologia, itd.
 Pole jest to składowy element obszaru studiów, które można łączyć z poddyscypliną (np. makroekonomia, psychologia społeczna) lub główne centrum dociekań wewnątrz obszaru badań. (np. turystyka międzynarodowa, zarządzanie dziedzictwem kulturowym, obsługa żywienia, system gastronomiczny.
 Aspekt jest jedną ze stron pola.
PRZYKŁAD TRIADY


TEMAT BADAŃ A TRIADA
 Triada „obszar badań-pole badań -aspekt badań” ma zastosowanie w analizie potencjalnych tematów prac dyplomowych.
 Wielu studentów początkowo tworzy tematy w strefie obszaru lub pola i prowadzi badania na bazie takich wyborów.
 Stopnie w zakresie zarządzania zazwyczaj obejmują wiele dyscyplin i ich aspektów, które dotyczą danej dziedziny gospodarki. W turystyce i hotelarstwie (np. obejmuje marketing, zarządzanie zasobami ludzkimi, finanse i księgowość, ekonomikę turystyki itd.)

ETAPY PROCESU BADAWCZEGO

FAZY BADAWCZE
Faza Koncepcyjna
 podjęcie, sformułowanie i uzasadnienie problemu
 postawienie hipotez
 sformułowanie planu badawczego (wybór metody i techniki, harmonogram badań),
 konstrukcja narzędzia pomiarowego i pomiar
Faza Wykonawcza
 zbieranie danych,
 analiza danych (statystyczna)
 uogólnienie (wnioskowanie)
STRATEGIE BADAWCZE
 Indukcyjna (badania przed teorią), tj.badania empiryczne nie tylko weryfikują teorię, ale ją zapoczątkowują, przeformułowują, nadają inny kierunek i precyzują.
 Hipotetyczno-dedukcyjna (teoria przed badaniami), tj. najpierw powinna być formułowana teoria, a potem dopiero powinny następować badania empiryczne.
STRATEGIA INDUKCYJNA
 analiza zjawiska i określenie jego podstawowych cech,
 zmierzenie tych cech w różnych sytuacjach,
 analiza otrzymanych danych w celu określenia, czy są one systematycznym źródłem wariancji,
 jeżeli zostanie ustalona systematyczne źródło wariancji, to należy opracować teorię.
STRATEGIA HIPOTETYCZNO-DEDUKCYJNA
 skonstruuj teorię, ewentualnie model,
 z teorii wybierz zdanie (hipotezę), którą poddasz empirycznej weryfikacji,
 opracuj plan badawczy pozwalający zweryfikować hipotezę,
 jeżeli na podstawie danych empirycznych hipoteza zostanie odrzucona, to wprowadź zmiany do teorii lub planu badawczego i wróć do punktu 2., w przeciwnym przypadku wybierz inną hipotezę do weryfikacji lub staraj się poprawić teorię.