Ekonomika gospodarki żywnościowej - Wykłady AR

EKONOMIKA GOSPODARKI ŻYWNOŚCIOWEJ

Wykład I
1.Występują we współczesnej gospodarce dwa 2 tendencje:
> regionalizacja (integracja reg., zróżnicowanie reg.) > globalizacja
Integracja w europie:
- Rada wzajemnej pomocy gospodarczej 1949 (RWPG)
Należały do niej kraje pozostające pod wpływami ZSRR
- EWWiS 1951 (F,Wł,N)
- Rada Nordycka 1952
- EUROATOM i EWG (1957 – tr. Rzymski)
- Unia Ekonomiczna Benelux – 1958
- Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu (EFTA) 1959
- Środkowo Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu (CEFTA) 1992
- UE 1992 kraje założycielskie F, W, N, Belgia, Holandia, Luxemburg.
I rozszerzenie – 1973 WB, Dania, Irlandia II rozszerzenie – 1981 Grecja III rozszerzenie – 1986 Hiszpania, Portugalia IV rozszerzenie – 1995 Szwecja, Finlandia, Austria V rozszerzenie – 2004 Polska, Czechy, Słowacja, Węgry, Cypr, Malta, Litwa, Łotwa, Estonia,
Integracja na Świecie:
ASEAN, NAFTA, UE
W europie można zauważyć wysokie zróżnicowanie regionów pod względem PKB per capita:
-Teoria trójkąta europejskiego(Hamburg, Yorkshire)– Teoria banana Europejskiego (Londyn, wzdłuż Renu, Marsylia) 2 w.w teorie ukazują najbardziej rozwinięte regiony Europy.
Jak widać zróżnicowanie regionów jest znaczące, pomimo istoty traktatu rzymskiego który głosił iż państwa członkowskie pomagają sobie wzajemnie w redukowaniu zróżnicowania pomiędzy regionami oraz w łagodzeniu zacofania regionów mniej rozwiniętych
Podział terytorialny w UE:
NUTS- charakterystyka jednostek terytorialnych dla celów statystycznych, sporządzono ją aby określić poziom rozwoju poszczególnych regionów.
N1 77 NA POZIOMY N2 I N3 TRAFIA NAJWIĘCEJ ŚRODKÓW Z UE
N2 206
N3 1030
N4 1074
N 5 92811
W Polsce:
N1 – kraj N2 – woj. N3 – grupy powiatów N4 – powiat N5 – gminy
Zróżnicowanie regionów:
 pomoc regionom zacofanym
-3cele – f. kohezji – f. strukturalne
??????????????????
Schemat działania:
NUTS> f. strukturalne> ??????????




DOKOŃCZYĆ!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

F. spójności kohezji – środki z tego funduszu trafiają do krajów których PKB jest niższy niż 90% średniego PKB w UE. (Grecja, Hiszpania, Portugalia, Irlandia)

Fundusze strukturalne:
Europejski Fundusz Socjalny (ESF)
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF)
Finansowy Instrument Wspierania Rybołówstwa (FIFG)
Europejski Fundusz Orientacji Gwarancji Rolnych (FAGGF)
Sekcja Orientacji
F. Spójności – nie jest funduszem strukturalnym
Zasady polityki strukturalnej:
-partnerstwo, dodatkowość i współfinansowanie, koordynacja, programowanie, komplementarność, monitorowanie
*Programowanie - (u nas SAPARD i F. strukturalne)
Składanie wniosków, określających plany finansowe i czasowe itd.
*Dodatkowość i współfinansowanie – UE zwraca tylko część kosztów średnio ok. 50 do 75%
Cele polityki strukturalnej:
CEL1 – regiony opóźnione w rozwoju ESF, ERDF, FIFG, FAGGF
Niwelowanie różnic w rozwoju poszczególnych regionów
2000-2006 135.9 mld EURO
Środki przeznaczone są dla regionów o PKB mniejszym niż 75% średniego PKB w UE
Lub gęstość zaludnienia nie przekracza 8os./km2
Portugalia, Niemcy, Włochy, Hiszpania, Irlandia
CEL 2
Restrukturyzacja regionów silnie uzależnionych od upadających sektorów gospodarki ERDF, ESF 2000-2006 22,5 mld EURO
Głównie skupia się na tzw. konwersji czyli zastępowaniu starego przemysłu nowym
Francja, Wielka Brytania, Hiszpania
CEL 3
Walka z dyskryminacją i nierównością na rynku pracy 2000-2006 24,05 mld EURO
Hiszpania, Niemcy, Włochy
Podział środków w ramach 3 celów:
CEL 1 – 75% CEL 2 – 12% CEL 3 – 13%
Inicjatywy:
INTERREG (współpraca między regionami)
EQUAL (równość)
LEADER (ob. Wiejskie)
URBAN (miasta) UE
Polityka strukturalna

Cele inicjatywy pozostałe
(dz. Innowacyjne, pomoc techniczna
Wniosek duże projekty)
Interreg – ponad graniczna, ponad narodowa
Equel – walka z dyskryminacją na rynku pracy, sprawy socjalne, twożenie baz projektów prowadzonych w poszczególnych krajach
Leader – szeroko pojmowany rozwój obszarów wiejskich
Urban – rozwój miast – 700 mln EURO




Dz. Innowacyjne (0,4%)
-wymiana doświadczeń, projekty pilotażowe, polepszanie jakości pomocy w ramach CELU 1,2,3
Pomoc techniczna (0.25%)
Duże projekty:
Obejmuje ekonomicznie nie podzielną serię prac spełniających określone f. techniczne i prowadzonych w ściśle określonym celu
>50 mln EURO

POLSKA
Polityka strukturalna: Wspólna polityka rolna
(f. spójności)
Cel 1
Interreg
Equel

Wspólna polityka rolna UE:
CELE:
- kształtowanie ustroju rolnego
- kształtowanie rozmiarów produkcji
- utrzymywanie cen produktów
- dochody rolników
- bezpieczna żywność
- korzyści ekologiczne
ZASADY:
- jedność rynku
- preferowanie wspólnoty
- solidarność finansowa
Rynki produktów rolnych wspierane przez UE:
r. mleka, wołowiny, zbóż, wieprzowiny, owoców i warzyw, tytoniu, chmielu, cukru, suszu paszowego, drobiu i jaj itd.

WYKŁAD II

AGROBIZNES:
- subsystem gospodarki żywnościowej
- dziedzina aktywności podmiotów gospodarczych
- dziedzina wiedzy i badań naukowych
AGROBIZNES wg. A.WOŚa
Zespół tych działalności człowieka które w sposób pośredni lub bezpośredni uczestniczą w wytwarzaniu finalnego produktu żywnościowego od pozyskiwania surowców pierwotnych a na gotowej żywności skończywszy.
Otoczenie agrobiznesu:
- rynkowe
- instytucjonalne
- społeczno – środowiskowe
Powiązania agrobiznesu:
Wewnętrzne i zewnętrzne
Podstawy naukowe agrobiznesu:
F. Quesnay – tabela ekonomiczna
(obrazuje przepływ wartości dodanej od producenta do konsumenta)
W. Leonetew – tablica przepływów
(przepływ produkcji między gałęziami)
W. Czajanow – powiązania rynkowe
Teoria agrobiznesu:
I. DEVIS i R. A. GOLDBERG
17.10.1955 przedstawiona po raz pierwszy w Bostonie
1957 końcowa koncepcja
Agrobiznes to taki system zintegrowania farmerów z jednostkami zaopatrzenia, przetwórstwa, dystrybucji żywności który pozwala ustanowić skuteczną kontrolę nad wszystkimi ogniwami od farmy, supermarketu aż po konsumenta
Agregaty agrobiznesu:
-Zaopatrzenie I
-Rolnictwo II
-Przetwórstwo i obrót III
W skład agrobiznesu wchodzą:
- środki niezbędne do procesu produkcyjnego w rolnictwie i przemyśle spożywczym+usługi I
- rolnictwo
- nie rolnicze jednostki gospodarcze wytwarzające żywność (leśnictwo) II
- przetwórstwo + usługi
- obrót surowcami i produktami żywnościowymi III
- usługi materialne

ZAOPATRZENIE
1920-1950 1960 1970 2002->


Maszyny i urządzenia nawozy pasze i śr.ochrony roślin biotechnologie know-how

A:
Zaopatrzenie rolnictwa w środki produkcji:
-rynek nawozów sztucznych i środków ochrony roślin
-rynek maszyn rolniczych
-rynek nośników energii
-rynek nasion
B:
Zaopatrzenie przemysłu spożywczego:
-rynek opakowań
-rynek maszyn i urządzeń
-rynek nośników energii
-rynek metalurgiczny

Przemysł i usługi związane z zaopatrzeniem:
Paliwowo-energetyczny, elektromaszynowy, metalurgiczny, drzewno papierniczy, mineralny i inne gałęzie przemysłu, usługi transportowe, know-how, lecznicze i inne





ROLNICTWO
Rolnictwo stanowi największy agregat spośród agregatów agrobiznesu

Cechy rynku rolnego i żywnościowego:
-nieelastyczny charakter popytu na żywność
-nietrwałość surowców rolniczych i produktów żywnościowych
-rozproszenie przemysłu spożywczego
*organizmy żywe, ziemia, sezonowość, mała towarowość, samo-reprodukcja, wpływ warunków przyrodniczych i rozdrobnienie
Główne kierunki rozwoju i przemian we współczesnym rolnictwie:
- pogłębianie społecznego podziału pracy
- technizacja rolnictwa
- intensyfikowanie produkcji i wytwarzania
- integracja
- koncentracja produkcji i jednostek produkcyjnych
- rosnący wpływ postępu naukowo – technicznego
1. Pogłębianie się społecznego podziału pracy:
-przetważanie-zaopatrzenie-zbyt-produkcja-konserwacje-specjalizacja

Przyczyny:
- nowe środki produkcji
- przemiany w gospodarce
- ekonomia
- zmiany w strukturach agrarnych
Skutki:
-wzrost skali produkcji
- wzrost specjalizacji
- rozwój sfery usług
- spadek liczby ludności rolniczej
- spadek społecznych kosztów produkcji rolniczej

2. Technizacja rolnictwa:
- środki trwałe
maszyny i urządzenia
- środki obrotowe AUTOMATYZACJA
środki ochrony roślin
nawozy mineralne
pasze przemysłowe

rozwój gospodarstw> wzrost produkcji>nowe technologie>wzrost kapitału
Skutki:
Spadek pracochłonności, uciążliwości spadek zatrudnienia w rolnictwie, wzrost koncentracji i skali produkcji a także intensyfikacja produkcji (kapitałochłonna)
P w dół K w górę Z w dół

3. Intensyfikacja organizacji produkcji i wytważania:
Intensyfikacja> < ekstensyfikacja
Intensyfikacja pracochłonna:
P/Z
Intensyfikacja kapitałochłonna:
K/Z
Cel: wzrost produkcji i wydajności
Cel poboczny: wzrost dochodów i bezpieczeństwa żywnościowego

4. Koncentracja produkcji i jednostek produkcyjnych:
- przestrzenna
- produkcyjna
- strukturalna
Polska 7-10 ha
UE ok. 15 ha

5. Integracja:
-pionowa
-pozioma
Integrator: przemysł spożywczy Integrowany: rolnik
Integracja po przez kontrakty i zawłaszczenie
Umowa kontraktacyjna:
- rodzaj i cechy jakościowe produktu
- technologia wytężania surowców
- zaopatrzenie producenta w środki produkcji
- poziom cen
- inne
Zalety:
Rozwój agrobiznesu, równowaga podaży i popytu, rozwój postępu technicznego, wzrost jakości, wzrost specjalizacji, równowaga dochodowa, spadek kosztów
Wady:
-ograniczone pole działania producenta
Proces integracji zależy od:
-struktury agrarnej gospodarstw
-zawansowania rozwoju gospodarki
-rodzaju produkcji

6. Rosnący wpływ postępu naukowo technicznego:
Główne skutki we współczesnym rolnictwie:
- spadek zatrudnienia
- zmaiana proporcji między czynnikami produkcji:
P spada Z na tym samym poziomie K rośnie
- rośnie skala produkcji
- zmiana obszarowa struktury gospodarstw
Rośnie udział małych i dużych gospodarstw
- spadek kosztów wytważania
- wzrost wydajności
- wzrost specjalizacji

PRZETWÓRSTWO I OBRÓT:

Rolnictwo: 80% przetwórstwo 20% żywnośc

-obrót produktami rolnymi
-obrót żywnością
-przetwórstwo
*pierwotne * przemysłowe (przetwórstwo głębokie i produkt mix)
-import
-eksport
Balcer 9 październik 1989
Przemysł spożywczy:
Mięsny, jajcarsko-drobiarski, młynarski, makaroniarski, cukierniczy, spirytusowy, drożdżowy, owocowo-warzywny, winiarski, piwowarski, olejarski, cukierniczy, chłodniczy, konw-how

Przetwórstwo:
- dominacja wielkich przedsiębiorstw (cukrownicze, zakłady tłuszczowe, mięsne, ziemniaczany, gorzelniczy
- fizyczny podział przedsiębiorstw
- reprywatyzacja firm
- trwożenie nowych przedsiębiorstw
-sektor prywatnego przetwórstwa




TRANSFORMACJA

Cechy transformacji w agrobiznesie:
- małe inwestycje kapitałowe
- szybki zwrot kapitau
- ogniwa najbliżej finalnego odbiorcy
- możliwość dyskontowania dużej części wartości dodanej
- konkurencja na rynku nie prowadziła ani do obniżki cen ani wzrostu dochodów rolniczych
Strategie przyszłości:
-poprawa efektywności gospodarowania, sprawności funkcjonowania i standardów jakościowych HACAP, ISO

Agrobiznes a gospodarka żywnościowa:
Gospodarka żywnościowa:
-kompleks gospodarki żywno0ściowej
-gospodarka wyżywieniowa
-gospodarka rolno żywnościowa
*agregat żywnościowy:
-całość działań zmierzających do wytworzenia żywności
-powiązanie z rynkiem nie istotne

Agrobiznes:
-wytważanie żywności związane z rynkiem
-powiązania z rynkiem są istotą agrobiznesu

Proces kształtowania się agrobiznesu:
-oddzielenie się wytwórczości środków produkcji
-wydzielenie się przetwórstwa rolno-spożywczego
-wyodrębnienie się handlu żywnością
-formowanie się sektora usługowego

System gospodarki feudalnej:

Otwieranie się folwarku na rynek krajowy i zagraniczny, przejście na system pracy najemnej, zmiana form zarządzania, powstawaniw wewnątrz folwarku jednostek przemysłu rolno spożywczego



Agrobiznes/światowa gospodarka żywnościowa system gospodarki kapitalistycznej przetwórstwo i przemysł spożywczy.

Polski agrobiznes:
1. dominacja rolnictwa
2. udział nie rolniczych segmętów w wytważaniu produkcji jest wyższy aniżeli ich udział w zasobach
-wydajnośc pracy
- produktywnośc potencjału wytwórczego
- układ cen
3. struktura tradycyjna i nie nowoczesna
4.niewielka rola przemysłu obsługującego rolnictwo
5. małe znaczenie zaopatrzenia rolnictwa w środki produkcji
K P Produkt globalny
Zaopatrzenie 6 1,8 6,7
Rolnictwo 77,2 84,5 52,5
Przetwórstwo 10,78 7,6 33,9

Z powyższej tabeli wynika że efektywność produkcji w I i III agregacie jest znacznie większa niż w II.

WYKŁAD KOLEJNY

Agrobiznes należy opisać zespołem mierników makroekonomicznych, aby je ustalić musimy mieć metodykę. Sumowanie tych cząstek nakładów, produktów, potencjałów które łącznie składają się na agrobiznes.
Podstawę tej metodyki stanowi statystyka przepływów międzygałęziowych oraz związana z nią analiza zakładów i wyników.
Początek praktycznym zastosowaniom przepływów międzygałęziowych dał W.Leonietef.
Jego metoda pozwalała badać powiązania między gałęziami produkcyjnymi które są dla siebie dostawcami i odbiorcami surowców i dóbr inwestycyjnych.
Tablice przepływów międzygałęziowych w Polsce zestawiane są przez GUS i publikowane w ramach rocznika statystycznego.
Obrazują one całkowite strumienie dóbr materialnych i usług przepływających między poszczególnymi gałęziami gospodarki narodowej w danym roku.
W wierszach tablicy znajdują się rodzaje nakładów a w kolumnach kierunki ich wykorzystania.
Przepływy między gałęziami stanowią popyt pośredni co oznacza że poszczególne dobra wytwarzane przez gałęzie – wytwórców podlegają dalszemu przetwarzaniu w gałęziach – odbiorcach.
Metodykę ustalania wielkości charakteryzujących agrobiznes na przykładzie produkcji globalnej:
Wzór:
Xa = xr + xp + ∑xi bir + ∑xi bip

Xa- produkcja globalna agrobiznesu
xr- produkcja globalna rolnictwa
xp- produkcja globalna przemysłu spożywczego
xi- produkcja globalna i-tych działów związanych z rolnictwem i przemysłem spożywczym biorących pośredni udział w wytwarzaniu żywności
bir- współczynnik określający przepływ produktów i usług i-tego działu do rolnictwa wyrażony w procentach popytu pośredniego i-tego działu.
bip- współczynnik określający przepływ produktów i usług i-tego działu do przemysłu spożywczego wyrażony w procentach popytu pośredniego i-tego działu.

W przytoczonym wzorze występują 2 człony:
1. gałęzie bezpośrednio wytwarzające żywność tj. rolnictwo i przemysł spożywczy.
2. gałęzie pośrednio uczestniczące w wytwarzaniu żywności czyli wszystkie pozostałe działy gospodarki narodowej, udział każdej z nich jest proporcjonalny do rozmiarów przepływów ich produktów i usług dla rolnictwa i przemysłu spożywczego.

Wg. Podanego wzoru możemy obliczyć: nakład pracy, zużycie poszczególnych zasobów, potencjał produkcyjny agrobiznesu, wielkość wartości dodanej i produktu brutto, oraz inne Trudności wynikać mogą jedynie z dostępem niezbędnych informacji statystycznych.

AGROBIZNES A OTOCZENIE RYNKOWE:
Otoczenie rynkowe:
-elementy rynku
-cena
Orientacja rynkowa
Rodzaje rynku
Podstawowe modele rynku
Rynek czynników produkcyjnych
-r. kapitału
-r. pracy
-r.ziemi
Konkurencyjność
Interwencjonizm
-instrumentu polityki interwencyjnej
-interwencjonizm w rolnictwie
-instytucje polityki interwencyjnej

1. otoczenie rynkowe:
-otoczenie instytucjonalne (banki, tow. Ubezpieczeniowe)
-otoczenie środowiskowe (przyroda, warunki klimatyczne)
-otoczenie społeczne (zależności społeczno-socjalne)
-rynkowe (popyt, podaż, cena)

Rynek:
Forma więzi między kupującym i sprzedającym
Ogół nabywców i sprzedawców którzy kształtują podstawowe elementy rynku czyli podaż popyt i cenę
Ogół warunków w jakich dochodzi do aktu wymiany czyli kupna i sprzedaży.
Cena:
Wartość towaru lub usługi wyrażona w pieniądzu
Rodzaje cen:
-wolnorynkowe jest ustalona przez rynek, zależy od podaży i popytu,
-kartelowe
-urzędowe
-maksymalne sztuczne
-minimalne
-orientacyjne

Funkcje ceny:
-informacyjne (informuje o rzadkości danego dobra)
-redystrybucyjna (narzędzie redystrybucji dochodu poprzez cenę następuje podział dochodów, którymi dysponuje społeczeństwo)
-stymulacyjna (ceny kształtują się na podstawie popytu i podaży skłaniają producentów do produkcji a konsumentów do zakupu)

Zmiany cen w czasie:
-sezonowe (do 1 roku)
-cykliczne (okresy wieloletnie)
-trendy (okresy wieloletnie)
-zmiany nieregularne ( zależne od różnych czynników)

Formy wymiany:
Barter – wymiana bez pieniężna towar za towar
Pieniężna – przy użyciu środków pieniężnych

Cena równowagi:
Jest to cena przy której wielkość popytu na określony produkt (lub inny przedmiot wymiany) zrównuje się z wielkością jego podaży
Graficznym obrazem stanu równowagi rynkowej jest punkt równowagi rynkowej tj. punkt przecięcia się krzywej popytu z krzywą podaży.

INFLACJA – to wzrost ogólnego poziomu cen(a nie ceny pojedynczego lub niewielu towarów) dokonujący się przy wciąż rosnącej ilości / podaży / pieniądza znajdującego się w obiegu co powoduje spadek jego wartości oraz niekontrolowaną redystrybucję dochodów i majątku .
Zjawisko odwrotne to deflacja – jest to spadek ogólnego poziomu cen w wyniku redukcji zasobów pieniądza

Teoria wartości – a.smitha na wartości towaru składa się jego wartość użytkowa i wartość wymienna. Na wartość wymienną składa się praca kapitał ziemia.

2.Orientacja rynkowa

- wytwarzanie z przeznaczaniem na sprzedaż
- produkt potwierdza swoją użyteczność na rynku
- cena ma charakter egzogeniczny (powstaje w wyniku spotkania się podaży z popytem)
- rozpoznawanie wielkości i struktury popytu
- analiza gustów i upodobań konsumentów
- badanie zachowań konkurencji
- obserwacja cen i warunków sprzedaży (marketing)

Rodzaje rynku:
Wg skali:
-lokalny, regionalny, krajowy, zagraniczny, międzynarodowy, światowy
Wg. Przedmiotu wymiany:
-dóbr, usług, papierów wartościowych, pieniężny, pieniężno- kredytowy, pracy
Wg. Branży:
Zboża, węgla, papierniczy, mleka itd.
Połączenie kryteriów:
Np: lokalny rynek owoców
Wg. Zakresu kontroli:
-wolny
Regulowany
Ze względu na stopień legalności:
legalne (biały),
półlegalne (szary),
nielegalne (czarny).
Ze względu na decyzję na rynku:
rynek sprzedawcy
rynek nabywcy
r. czynników produkcji, rynek produktów finalnych
rynek doskonały i nie doskonały
rynek doskonały:
• Jednorodność produktu
• Pełna mobilność czynników
• Duża liczba sprzedających i kupujących
• Pełna , doskonała informacja o rynku
Monopol pełny
• Jeden sprzedawca , wielu kupujących
• Jednorodna lub zróżnicowana produkcja ale bez bliskich substytutów
• Brak możliwości wejścia na rynek opanowany przez monopol
• Doskonała informacja o rynku
Nie doskonały:
• Wielu sprzedających i kupujących
• Produkty zróżnicowane i posiadające bliskie substytuty
• Swoboda wchodzenia na rynek i opuszczania go
• Pełna informacja

3. Rynek czynników produkcji:
P,Z,K

Rynek kapitałowy – stopa procentowa
Rynek pracy – płaca
Ziemia – czynsz dzierżawny

Cyrkulacja towarowa:
-strumień czynników produkcji
-strumień produktów finalnych
Cyrkulacja pieniężna

Schemat cyrkulacji towarowej:


RYNEK PRODUKTÓW
FINALNYCH produkt finalny

GOSPODARSTWA PRZEDSIEMBIORSTWA
DOMOWE

czynniki produkcji

RYNEK CZYNNIKÓW
PRODUKCJI



Rynek kapitałowy:
-podmioty:
Państwo, władze lokalne, przedsiębiorstwa, osoby fizyczne
-transakcje gospodarczo/finansowe: długo średnio i krótko terminowe
Rynek papierów wartościowych:
-akcje (uprzywilejowane, na okaziciela, imienne)
-obligacje (władz lokalnych, narodowe, przedsiębiorstw)

Rynek:
Pierwotny, wtórny, wtórny obrót poza giełdowy
Podstawowy, równoległy, powszechny

GIEŁDA – stanowi odbywające się w odpowiednio zorganizowanej formie regularne spotkania osób zainteresowanych zakupem lub sprzedażą papierów wartościowych według cen kształtujących się w oparciu o prawo popytu i podaży, które podawane są do publicznej wiadomości .
Giełdy:
Na wzór amerykański – giełda stanowi prywatną jednostkę gospodarczą w zorganizowaną w formie spółki akcyjne (USA, polska)
Na wzór niemiecki - Organizacje publiczno – prawne

Rynek pracy:
Zatrudnienie i jego uwarunkowanie:
demograficzne
Społeczne
Ekonomiczne

Gospodarowanie siłą roboczą:
Przygotowanie do pracy, jej wykonanie, użytkowanie, użycie uzyskanych rezultatów pracy

proces odnowy, przyrostu, alokacji, wykorzystania
Niedoskonały rynek pracy:
-niejednolita zbiorowość:
Przedsiębiorców, siły roboczej
-infrastruktura
- podaż siły roboczej:
Stopa przyrostu
Aktywnych zawodowo/ogółem
Czas zdobywania kwalifikacji
Odsetek kobiet/tradycji
Emigracja/imigracja
Konsumpcja/płacy
-popyt na siłę roboczą:
Liczba, rodzaj pracowników
Poziom techniki i technologi
Sposób zarządzania,
Płaca/koszty zatrudnienia pracownika
Opodatkowanie dochodu
Oprocentownie kredytów
Substytucja czynników produkcji
- krzywa Philipsa
W 1958r. Philips opublikował teorię , Że istnieje zależność między stopą inflacji a stopą bezrobocia .

Stopa inflacji (%)






Stopa bezrobocia (%)

Bezrobotny – chce i jest gotów do podjęcia pracy za obowiązującą na rynku płacę, a mimo to nie może znaleźć zatrudnienia.
Rodzaje bezrobocia:
frykcyjne – jest to nieunikniona forma bezrobocia, gdyż na rynku pracy następują nieustanne przemieszczenia siły roboczej na przestrzeni:
 regionów gospodarczych,
 sektorów gospodarczych,
 działów gospodarczych,
 gałęzi gospodarczych,
 przedsiębiorstw
dobrowolne – ta forma wynika z braku potrzeby podjęcia pracy; to określona liczba bezrobotnych w wieku produkcyjnym (kobiety do 60 roku życia, mężczyźni do 65 roku życia) zdolnych do podjęcia pracy, która z jakichś powodów nie podejmuje pracy.
sezonowe - występuje wówczas redukcja popytu na prace sezonowe w takich działach gospodarki narodowej, jak: rolnictwo, budownictwo lub transport.
strukturalne – powstaje w rezultacie niedopasowań struktury podaży i popytu na siłę roboczą przede wszystkim w aspekcie regionalnym.
przymusowe – określona liczba osób, która chce podjąć pracę, a nie może jej podjąć z powodu nadwyżki siły roboczej nad oferowanymi miejscami pracy.
chroniczne - określona liczba w osób wieku produkcyjnym, która ze różnych względów nie może być zatrudniona np.: zły stan zdrowia.
Naturalne – występuje w gospodarce zawsze i jest nieuniknione. Nie powinno ono przekraczać 3 do 4,5% zasobów siły roboczej przy takim poziomie bezrobocia rynek pracy pozostaje w równowadze
Płacowe – klasyczne- pojawia się wówczas gdy płace są rozmyślnie utrzymywane powyżej poziomu przy którym popyt i podaż na pracę przecinają się.
Nie efektywnego popyt – występuje wtedy gdy popyt globalny zmniejszył się a płace i ceny nie zdążyły dostosować się i przywrócić poziomu pełnego zatrudnienia.
Rodzaje płac: wynagrodzenie za pracę
Nominalna – płaca wyrażona w pieniądzu
Realna – obrazuje ilość dóbr które można nabyć za daną płacę nominalną

Funkcje płac:
-informacyjna
-motywująca??????

Ceny gruntów rolnych zależą od:
-czynników przyrodniczych
-demograficznych
-sytuacji gospodarczo ekonomicznej
-stosunków agrarnych

Konkurencyjność:
-wewnątrz gałęziowa (o wartość i wielkość sprzedaży)
Po przez obniżanie kosztów produkcji (nowe technologie, organizację, technikę)
-pomiędzy gałęziami przemysłu i usług (o stopę zysku)
S=z/k (dla rolnictwa)
z-zysk k-koszty

Rynek żywnościowy:
-wysoka kompetetwność (konkurencyjność rynku produktów rolnych i żywnościowych)
-rynki nadwyżkowe
-duża liczba podmiotów
-zatomizowany popyt końcowy

Interwencjonizm:
Polityka czynnego oddziaływania państwa na rynek

ochronna (rozwija)
interwencja regulacyjna (ogranicza)

wewnętrzna:
-polityka podatkowa, kredytowa, gwarancje, zakupy interwencyjne

Zewnętrzna:
-cła
-opłaty
-kontyngenty
-szczegułowe przepisy instrumenty administracyjne
-premie
-dopłaty subwencje



OPŁATY – jest jednostronnie określonym bezzwrotnym i odpłatnym świadczeniem pieniężnym o charakterze ogólnym pobieranym na podstawie aktów normatywnych od osób fizycznych i prawnych . Uiszcza się je w zamian za określone czynności urzędowe np. opłaty skarbowe lub za korzystanie z usług częściowo odpłatnych .

CŁO – to podatek nakładany na towary przekraczające granicę celną określonego państwa . Pełnią funkcję fiskalną oraz szereg funkcji gospodarczych np. ochrona rynku krajowego przed napływem tańszych towarów zagranicznych .
Ze względu na sposób określania wielkości ceł dzielimy na cła:
•ad valorem – ustalane w procentach wartości w stosunku do ceny,
•cła specyficzne – ustalane od ilości wyrażane w określonych jednostkach miary,
•cła kombinowane – ustalane zarówno od ilości jak i wartości
Rodzaje ceł z punktu widzenia kierunku obrotu:
-tranzytowe
-eksportowe
-importowe
Rodzaje ceł ze względu na kryterium celu:
-prohibicyjne
-antydumpingowe
-fiskalne
-odwetowe
Instrumenty polityki interwencyjnej wpływają na podaż, popyt, konsumenta, społeczeństwo, rynek, gałęzie przemysłu

Interwencjonizm w rolnictwie:
Przyczyny:
-warunki przyrodnicze
-czynnik ludzki
-produkcja i produkt
-kapitał
-rynek rolny
-gospodarka przestrzenna i infrastruktura
-ochrona środowiska

Cele:
-aprowizacyjny
-utrzymanie poprawnego statusu ekonomicznego ludności
-zapewnienie dochodu producentom
-wpływanie na produktywność i produkcyjność
-rozszerzenie funkcji rolnictwa poza produkcje żywności
-działanie przeciw skutkom degradacji środowiska
-kształtowane struktury społeczno-ekonomicznej

ARR
Cele:
Stabilizacja rynku produktów rolno-żywnościowych
Ochrona dochodów uzyskiwanych z rolnictwa
Wpływanie na mechanizm rynkowy
Instytucja ta ma charakter nie administracyjny
Zadania:
-skup interwencyjny
-gromadzenie rezerw
-interwencyjna sprzedaż
-ułatwianie importu
-udzielanie poręczeń kredytowych
-prowadzenie analiz rynku rolno spożywczego
-informowanie rządu o sytuacji na rynku rolno spożywczym i propozycje interwencji

Działanie agencji koncentruje się głównie na rynkach głównych produktów rolnych tj. zbóż, mleka rzemiosła

ARiMR
29.12.1993

Zadania:
-wspieranie inwestycji
-poprawa struktury agrarnej
-wspieranie tworzenia nowych miejsc pracy
-wspieranie know-how
-rozwój infrastruktury techniczno produkcyjnej
-realizacja innych zadań polityki państwa w zakresie rolnictwa
Zadania te wykonywane są za pośrednictwem banków i innych osób prawnych
Przez:
-Dopłaty do oprocentowania kredytów
-finansowanie lub udział w finansowaniu wymienionych zadań
-udzielanie gwarancji i poręczeń kredytowych określonych w planie finansowym
Obsługa: prow sop
ANR
Likwidacja PGR po przez sprzedaż i dzierżawę


Popyt-jest to chęć nabycia towarów przy danych ich cenach.

Czynniki wpływające na kształtowanie się popytu:

 cena danego dobra,
 wysokość dochodu,
 ceny innych dóbr,
 ocena przyszłości.

Rodzaje popytu:

 popyt komplementarny- popyt na jedno dobro wywołuje popyt na inne (np.; samochód i benzyna),
 popyt złożony (łączny)- to popyt na dobro zależny od popytu na wszystkie dobra, które z niego mogą być wytworzone (np.: popyt na stal zależy od popytu na samochody, statki, konstrukcje stalowe),
 popyt ograniczony-jest to zależność popytu na jedno dobro od popytu na inne dobre (np.: popyt na maszyny włókiennicze zależy od popytu na materiały włókiennicze),
 popyt substytucyjny-jedno dobro może być zastąpione innym dobrem (np.: masło i margaryna),
 popyt efektywny (pieniężny)- zwiększenie zainteresowania danym dobrem,
 popyt potencjalny - wystąpi gdy siła nabywcza (dochody) jest dostatecznie wielka.
 popyt spekulacyjny- przewidujemy, iż wzrostowi ceny może towarzyszyć wzrost popytu lub odwrotnie.

PRAWO POPYTU
mówi ono że , wraz ze wzrostem ceny danego dobra lub usługi w
sytuacji ceteris paribus spada zapotrzebowanie na to dobro lub usługę .


PODAŻ – ilość dóbr i usług zaoferowanych na rynek w danym czasie określonemu lub
nieokreślonemu nabywcy ( występuje dzisiaj częściej )
Czynniki motywujące podaż :
1. Cena produktu
• cena dóbr substytucyjnych
• cena dóbr komplementarnych
• statystyczne i dynamiczne badania – kształtowanie się cen
• cena czynników produkcji
• technologia
• ilość przedsiębiorstw w gałęzi – warunki konkurencji
• warunki prawne
• pomoc państwa ( dotacje , subwencje )

PRAWO PODAŻY
- wraz ze wzrostem ceny wzrasta ilość produktu czy usługi oferowana
przez producentów na rynek .

prawo Engela – wraz ze wzrostem dochodu udział wydatków na żywność ulegaja zmniejszeniu ceteris paribus.

Efekt veblena (snobizmu) – jest to sytuacja w której konsument kupując bardzo drogi produkt chce wywżeć odpowiednie wrażenie na innych. Krzywa popytu na tego rodzaju produkty ma nachylenie pozytywne – im większa jest cena tym większy jest popyt.

Efekt griffena – dotyczy on dóbr charakteryzujących się znacznym stopniem podrzędności.
Wzrostowi ceny towarzyszy wzrost popytu. W tym przypadku negatywny efekt dochodowy przewyższa efekt substytucji.
Efekt substytucji – polega na tym iż wzrost ceny dobra x skłania konsumenta do zastępowania dobra x przez dobro y będące jego substytutem.
Efekt dochodowy – obrazuje on wpływ zmiany siły nabywczej dochodu konsumenta na wielkości zakupów dóbr x i y.
Efekt spekulacyjny

postęp:
Wywołuje korzystne zmiany w systemie społecznym, gospodarce, technice, przyrodzie które przynoszą korzyści dla ludzi

postęp techniczny:
zastosowanie nowej wiedzy technicznej w procesie produkcyjnym, zmiany techniki, technologii i organizacji produkcji które przynoszą korzyści ekonomiczne, społeczne, ekologiczne.

W agrobiznesie biologiczny, mechaniczny, organizacyjny.

Innowacje:
Twórcze zmiany w systemie społecznym gospodarce technice i przyrodzie

Nowe produkty, substytuty, nowe potrzeby