Zagadnienia do sprawdzianu z działu prawo karne.

DZIAŁY PRAWA KARNEGO
- prawo karne materialne
- prawo karne procesowe
- prawo karne wykonawcze
- prawo karne skarbowe
- prawo karne wojskowe
- prawo karne o wykroczeniach
- prawo karne o postępowaniu w sprawach nieletnich

ZASADA PRAWDY MATERIALNEJ – zapewnienie w trakcie postępowania w miarę wiernej rekonstrukcji wydarzeń związanych z popełnionym przestępstwem.
ZASADA OBIEKTYWIZMU – nie dające się usunąć wątpliwości rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.
ZASADA DOMNIEMANEJ NIEWINNOŚCI – każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem.
ZASADA RÓWNOUPRAWNIENIA STRON – w trakcie procesu sądowego oskarżony ma prawo sam się bronić i korzystać z pomocy obrońcy.
ZASADA JAWNOŚCI PROCESU KARNEGO – u podłoża tej zasady leży uprawnienie społeczeństwa do sprawowania kontroli społecznej nad pracą sądów.

OSKARŻONY – osoba, przeciwko, której został wniesiony do sądu akt oskarżenia.
OBROŃCA – osoba pełniąca rolę obrony swojego klienta.
SĘDZIA - osoba ostatecznie rozstrzygająca sprawę i wydająca wyrok.
OSKARŻYCIEL – osoba, wnosząca akt oskarżenia o popełnionym przestępstwie.
PROKURATOR – funkcjonariusz publiczny prokuratury uprawniony do samodzielnego wykonywania czynności prokuratorskich, strzeże praworządności oraz czuwa nad ściganiem przestępstw.

PRZESTĘPSTWO – dokonany przez człowieka, zawiniony i społecznie niebezpieczny czyn, który jest zabroniony pod groźbą kary.
Elementy przestępstwa:

- podmiot przestępstwa – sprawca
- przedmiot przestępstwa – dobro, przeciwko któremu przestępstwo było skierowane
- strona przedmiotowa – sposób i okoliczności popełnienia czynu
- strona podmiotowa – subiektywne okoliczności sprawy (m.in. związane z psychiką sprawcy)

Sposoby popełniania przestępstw:

* sprawstwo – sprawcą jest osoba, która sama lub wspólnie z inną osobą dopuszcza się przestępstwa, a także osoba kierująca danym przestępstwem
*podżeganie – nakłanianie innej osoby do popełnienia przestępstwa
* pomocnictwo – umożliwienie lub ułatwienie popełnienia przestępstwa
*usiłowanie – sprawca podejmuje działania zmierzające do popełnienia przestępstwa
* przygotowanie – podjęcie czynności, które miałby pomóc w popełnieniu przestępstwa.

Podział przestępstw:

- wysokość kary

ZBRODNIA – czyn zagrożenia karą co najmniej 3 lat pozbawienia wolności
WYSTĘPKI – czyn zagrożenia karą pozbawienia wolności trwającą dłużej niż miesiąc, grzywną powyżej 30 dziennych stawek wynagrodzenia sprawcy lub karą ograniczenia wolności

- sposób ścigania:

ŚCIĄGNIE Z URZĘDU - ściganie przez organy państwa niezależnie od woli pokrzywdzonego
ŚCIĄGNIE NA WNIOSEK – ściganie na wniosek osoby pokrzywdzonej

- rodzaje winy:

UMYŚLNE - przestępca działał z zamiarem popełnia przestępstwa
NIEUMYŚLNE – popełnione w wyniku niedbalstwa lub lekkomyślności

KARA – środek przymusu stosowany przez państwo wobec osoby uznanej za winną popełnienia przestępstwa.
Kara spełnia kilka funkcji:

* odstraszającą – zapobiega popełnieniu podobnych czynów przez inne podmioty
* represyjną – zaspokaja społeczne poczucie sprawiedliwości
* resocjalizacyjną – umożliwia przestępcy powrót do uczciwego życia
* izolacyjną – oddziela przestępcę od społeczeństwa i uniemożliwia popłnianie kolejnych przestępstw

Rodzaje kar:

- pozbawienie wolności – polski kodeks karny przewiduje trzy rodzaje tej kary:

* od miesiąca do 15 lat pozbawienia wolności
* 25 lat
* dożywotnie pozbawienie wolności

Kary te są odbywane w zakładach karnych (więzieniach)

- ograniczenie wolności – może trwać od miesiąca do 12 miesięcy i polega na wykonywaniu pracy nakazanej przez sąd.

- grzywna – kara o charakterze majątkowym polegająca na pomniejszeniu majątku skazanego, jest wymierzana w wysokości od 10 do 360 stawek dziennych skazanego.

Środki karne:

* pozbawienie praw publicznych – utrata np. praw wyborczych
* zakaz prowadzenia pojazdów – stosowana wobec sprawców wypadków drogowych
* zakaz wykonywania zawodu, zajmowania lub prowadzenia określonej działalności gospodarczej – stosowana wobec osób, które nadużyły uprawnień wynikających z pełnionym stanowiskiem
* nawiązka – świadczenie pieniężne przez sąd na określony cel
* przepadek przedmiotów – polega na konfiskacie przedmiotów, które posłużyły do popełnienia przestępstwa
* publiczne ogłoszenie wyroku – jego zadaniem jest napiętnowanie sprway i wychowawcze działanie na społeczeństwo

Okoliczności wyłączające z odpowiedzialności karnej:

- niepoczytalność – sytuacja, w której człowiek nie rozumie znaczenia swoich czynów lub nie jest w stanie kierować swoimi poczynaniami
- obrona konieczna – działanie, które zmierza do odparcia zamachu na dobro społeczne lub dobro jednostki
- stan wyższej konieczności – poświęcenie cudzego dobra aby zapobiec zagrożeniu dbra społecznego lub dobra jednostki
- rozkaz – jest wyłączony z odpowiedzialności karnej tylko wtedy, gdy wykonujący go żołnierz lub policjant nie zdaje sobie sprawy, że popełnia czyn zbrodniczy
- działanie w granicach uprawnienia – dotyczy postępowania osób, które wykonują swoje obowiązki służbowe i działają w granicach swoich uprawnień (np. policjant stosujący siłę)
- eksperyment medyczny – osoba prowadząca eksperyment nie ponosi odpowiedzialności, jeśli może on przynieść duże korzyści medyczne itp. a uczestnik robi to dobrowolnie i jest poinformowany o wszystkich niebezpieczeństwach z tym związanych