Sytem polityczny Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej.

· Wielka Brytania jest dziedziczna monarchią konstytucyjną.

System partyjny i partie polityczny.

W Wielkiej Brytanii ukształtował się system dwupartyjny. Tymi partiami są w XX wieku Partia Konserwatywna i Partia Pracy. Te partie na zmianę formują rząd. Brytyjski system dwupartyjny rozwinął się na podstawie i w konsekwencji tradycji historycznych, a także obowiązujących przepisów prawa wyborczego , faworyzujących duże partie (połączenie zasady większości względnej w prawie wyborczym z jedno mandatowymi okręgami wyborczymi )

Partia Konserwatywna – w jej programach akcentuje się ciągłość tradycji narodowej, wolność jednostki , rolę rodziny, równość wobec prawa, nie naruszalność dóbr prywatnych i gospodarkę wolnorynkową. Najbardziej znanym przedstawicielem partii jest Margaret Thatcher.

Partia Pracy – opowiada się za gospodarką rynkową, ograniczając postulaty interwencjonizmu , nacjonalizmu i planowania. Podkreśla w swym programie wagę idei solidarnościowych, wolności jednostek i praw człowieka. Wprowadza reformy ustroju państwowego, szczególnie program decentralizacji państwa.

# W brytyjskim systemie partyjnym działają także takie partie jak : Partia Liberalno – Demokratyczna (powstała w wyniku połączenia partii Liberalnej i Socjaldemokratycznej) Walijska Partia Narodowa, Szkocka Partia Narodowa, Partia Ulsterskich Unionistów, Partia Zielonych.

Specyfika brytyjskiej konstytucji
Brytyjska konstytucja nie jest jednolitym aktem prawnym o szczególnej treści, formie i mocy obowiązywania. Jest to raczej prawo konstytucyjne obejmujące trojakiego rodzaju normy :
- normy prawa pisanego – to akty prawodawcze przyjęte przez parlament zgodnie z procedurą i podpisane przez króla. Te akty pochodzą z różnych okresów historycznych nie mają one jednak mocy nadrzędnej ( Wielka Karta Wolności 1215r., ustawa o następstwie tronu z 1791r.)
- normy case law (prawo precedensowe) orzeczenia sądowe regulujące ważne problemy z zakresu prawa państwowego.
- Konstytucyjne zwyczaje i konwenanse

Zjednoczone Królestwo Wielkiej Brytanii i Północnej Irlandii jest państwem unitarnym. W skład niego wchodzą takie regiony jak: Anglia, Walia, Szkocja i Północna Irlandia, a także posiadłości Korony.

System organów państwowych

Monarcha - królewski tron w WB jest dziedziczny i przechodzi z ojca na najstarszego syna lub na najstarszą córkę. Obecnie na tronie zasiada Elżbieta II koronowana w 1952r. formalnie król ma szerokie uprawnienia, lecz faktycznie jego działania są ograniczone wieloma ustawami jak i zwyczajami konstytucyjnymi. (każda ustawa jest podpisywana przez króla, lecz zwyczajowo monarcha podpisuje każdą ustawę) Król zwołuje i rozwiązuje parlament, powołuje i dymisjonuje ministrów i innych ważniejszych urzędników , zawiera i ratyfikuje umowy międzynarodowe., wypowiada wojnę, nadaje szlachectwo. Monarcha jest zwierzchnikiem sił zbrojnych. Król nie jest odpowiedzialny za swoje akty lecz ministrowie którzy udzielają mu kontrasygnaty. Król nie może być obecny na posiedzeniach gabinetu ale otrzymuje regularne sprawozdania. Król jest symbolem jedności państwa, jest reprezentantem na zewnątrz, a także potencjalnym arbitrem politycznym.

Parlament : Izba Lordów i Izba Gmin.
Brytyjski parlament jest dwuizbowy. Składa się z Izby Gmin i Izby Lordów.
Izba Gmin – jest wybierana w wyborach powszechnych na 5 lat. Czynne prawo wyborcze maja obywatele brytyjscy którzy ukończyli 18 lat, bierne – osoby posiadające czynne prawo wyborcze i 21 lat. Posiedzeniami Izby Gmin przewodniczy Speaker ( wybierany spośród deputowanych, bezpartyjny, nie uczestniczy w głosowaniach, chyba ze jego głos jest decydujący. Deputowani tworzą komisje trzech rodzajów : komisje całej Izby , komisje stałe, komisje wyspecjalizowane.
Izba Lordów – nie jest wybieralna. W skład wchodzą parowie dziedziczni tj. osoby posiadające tytuł nie niżej od barona , także lordowie duchowni, i 21 lordów z powołania przez monarchę (lordowie prawa) Izbie przewodniczy lord kanclerz – ale jego rola jest ograniczona.

W praktyce wszystkie projekty kierowane są najpierw do Izby Gmin a następnie do Izby Lordów. Prawo inicjatywy ustawodawczej przysługuje tylko członkom parlamentu. Wszystkie projekty przechodzą ta samą drogę procesu ustawodawczego : 3 czytania , stadium rozpatrywania w komisjach i stadium referowania przez komisje. Jedynie rząd ma prawo skrócić tą drogę. Parlament kontroluje prace rządu poprzez pytania.

Rząd i Gabinet
Rząd brytyjski liczy około 100 osób , w jego skład wchodzą ministrowie, ministrowie niższej rangi( ministrowie stanu , podsekretarze stanu, sekretarz parlamentu) w skład gabinetu wchodzą premier wraz z ministrami – liczba członków może się zmieniać . Stanowiska w gabinecie to m.in. premier ( pierwszy minister , pierwszy lordem skarbu, , sekretarz stanu , kanclerz skarbu, lord kanclerz, (minister sprawiedliwości), minister spaw wewnętrznych, ministrowie resortów gospodarczych. Gabinet podejmuje wszystkie zasadnicze decyzje w spawach państwowych i jest odpowiednikiem rządu w innych krajach. Gabinet kieruje całym aparatem państwowym, prowadzi politykę zagraniczną, przygotuje do uchwalenie przez parlament najważniejsze ustawy, wydaje wiele aktów normatywnych i nienormatywnych.
Rząd jest politycznie odpowiedzialny przed Izbą Gmin. Rząd doprowadza do rozwiązania parlamentu w sytuacji dla siebie korzystnej.

Lokalne organy państwa
Podział terytorialny jest bardzo zróżnicowany. Anglia i Walia jest podzielona na hrabstwa , a te dzielą się na okręgi . Szkocja dzieli się na obwody natomiast Irlandia płn. Bezpośrednio na okręgi. W każdej jednostce miejscowa ludność wybiera rade na 4 letnią kadencję. Władze centralne nie wyznaczają osób na stanowiska w organach lokalnych. Kontrola odbywa się ze pomocą środków administracyjnych i systemu finansowego.