Konflikty w Jugosławii, Kurdystanie, Kosowie, Ruandzie, Konflikt, Czeczeni, między Tybetanczykami

Jugosławia To państwo w południowo-wschodniej części kontynentu europejskiego, na Półwyspie Bałkańskim, istniejące do rozpadu w 1991 roku i posiadające wtedy około 25 mln mieszkańców.
VII w. Ludność serbska osiedla się na Bałkanach, by w ciągu następnych stuleci stworzyć państwo, które rozwija się w lokalną potęgę.
1389 Klęska na Kosowym Polu, państwo serbskie popada w zależność od Imperium Osmańskiego. Serbowie w niewoli zachowują jednak poczucie odrębności, inicjując jednocześnie wiele powstań o charakterze narodowo-wyzwoleńczym. 1878 Po wojnie rosyjsko-tureckiej na mocy traktatu berlińskiego Serbia uzyskuje niepodległość, Słowenia i część Chorwacji przechodzi do Austro-Węgier, natomiast Turcja zatrzymuje Macedonię.
28 VI 1914 Zamach dokonany przez serbskiego nacjonalistę na austriackiego następcę tronu. Austro-Węgry wypowiadają wojnę Serbii. Konflikt prowadzi do wybuchu I wojny światowej.
1918 Klęska i rozpad Austro-Węgier. Utworzenie wielonarodowościowego Królestwa Serbów, Chorwatów i Słoweńców, obejmującego prócz Serbii Czarnogórę, Słowenię, Chorwację i Bośnię i Hercegowinę. Parę lat później król Serbów Aleksander I zmienia nazwę kraju na Jugosławia, co ma doprowadzić do zatarcia się różnic między poszczególnymi częściami monarchii.
1941 Po agresji nazistów na Jugosławię powstaje marionetkowe państwo chorwackie, w którym faszyści chorwaccy - Ustasze - dopuszczają się wielu zbrodni na ludności serbskiej, chorwackiej, żydowskiej i romskiej. Od początku okupacji rozwija się w Jugosławii najsilniejszy w całej Europie ruch oporu. Powstają oddziały partyzantki komunistycznej dowodzone przez Josipa Broz Tito.
1945 Po II wojnie światowej odtwarza się państwo jugosłowiańskie, które otrzymuje charakter federacji - państwa związkowego, w którym poszczególne części związku posiadają znaczna swobodę decydowania o sobie, ale o najważniejszych sprawach decydują struktury centralne. Państwo to obejmuje swoim zasięgiem również dwa obszary wydzielone: Kosowo i Wojewodinę, które z czasem zyskują status okręgów autonomicznych (posiadających więcej swobód, m.in. własny parlament).
Pozycja komunistów w kraju jest tak silna, że w pierwszych wyborach po odzyskaniu niepodległości zdobywają 90% głosów. Przywództwo obejmuje Tito. Głównymi problemami państwa stają się rozwój gospodarki i łagodzenie konfliktów narodowościowych
1980 Śmierć Tito i wzrost napięć narodowościowych.
1990 Koniec władzy komunistów, prezydentem zostaje serbski nacjonalista Slobodan Miloević. Jednym z jego pierwszych dekretów jest zniesienie autonomii Wojewodiny oraz Kosowa - republiki zamieszkałej w 90% przez Albańczyków. 1991 Rozpad państwa. Chorwacja i Słowenia ogłaszają niepodległość, jednak Jugosłowiańska Armia Ludowa, zdominowana przez Serbów, zostaje wysłana do stłumienia ruchów niepodległościowych. Walki w Słowenii trwają tylko 10 dni, potem przenoszą się do Chorwacji. Tysiące ludzi zostaje zabitych, wielu staje się uchodźcami, zarówno wśród Chorwatów, jak i Serbów.
1991 Kosowscy separatyści ogłaszają niepodległość, uznaną jedynie przez Albanię. Wkrótce na prezydenta samozwańczej Republiki Kosowa wybrany zostaje Ibrahim Rugova, zwolennik pokojowej drogi do niepodległości. 1992 Niepodległość proklamują inne republiki, m.in. Bośnia i Hercegowina (43% Muzułmanów, od \'45 r. uznanych przez Tito za naród, 31% Serbów, 17% Chorwatów), jednak Serbowie zamieszkujący Bośnię deklarują utworzenie własnego państwa. Zajmują 70% obszaru Bośni i Hercegowiny i przeprowadzają czystki etniczne, które początkowo polegają na zmuszaniu Muzułmanów i Chorwatów do opuszczania pewnych obszarów, a w późniejszym okresie dochodzi do masowych mordów na ludności cywilnej.
27 IV 1992 Serbia wraz z Czarnogórą ogłaszają powstanie nowej Federalnej Republiki Jugosławii, zachęcając Serbów zamieszkujących Bośnię i Chorwację do walki na rzecz przyłączenia ich ziem do nowo utworzonego państwa. W odpowiedzi Rada Bezpieczeństwa ONZ nakłada na Jugosławię embargo handlowe oraz sankcje gospodarcze i kulturalne.
1992-1995 Wojna pomiędzy Serbami, Chorwatami a Bośniackimi Muzułmanami. Uchodźcami staje się 3,7 mln osób, przede wszystkich Bośniaków. Większość z nich to uchodźcy wewnętrzni.
21 XI 1995 Przywódcy stron konfliktu bośniackiego, po 3 tygodniach intensywnych negocjacji w Dayton (USA), rozpoczynają rozmowy w sprawie warunków przyszłego układu pokojowego.
14 XII 1995 Podpisanie układu pokojowego, kończącego wojnę w Bośni.
W wyniku rozpadu byłej Jugosławii i wojny pomiędzy zamieszkującymi ją narodowościami kształtuje się 5 nowych państw: Słowenia Chorwacja Bośnia i Hercegowina Macedonia Nowa Jugosławia (Serbia wraz z Wojewodiną i Kosowem oraz Czarnogóra).

Kosowo 1996 Ujawnia się Wyzwoleńcza Armia Kosowa (UCK), militarna formacja walcząca o niepodległość prowincji i dokonująca zamachów terrorystycznych.
jesień 1998 Wojska serbskie rozpoczynają pacyfikację Kosowa i prześladowania zamieszkujących je Albańczyków. Na terenie Kosowa wybuchły walki pomiędzy serbską armią a UCK. Zabójstwa ludności cywilnej, prześladowania. Rośnie fala uchodźców, uciekających głównie do Albanii i Macedonii.
6 II 1999 Rozpoczęcie negocjacji pokojowych pomiędzy Serbami i Albańczykami w podparyskim Rambouillet. Rozmowy Miloević-Rugova kończą się fiaskiem.
24 III 1999 Siły NATO (Paktu Północnoatlantyckiego) rozpoczynają naloty na Jugosławię w celu powstrzymania pacyfikacji albańskich wiosek w Kosowie. Nasilają się represje wobec Albańczyków. Dramatycznie wzrasta liczba uchodźców. 10 VI 1999 Po niemal trzymiesięcznych bezustannych nalotach serbskie oddziały zaczynają wycofać się z Kosowa. Tego samego dnia NATO zaprzestaje ataków powietrznych i wprowadza wkrótce do prowincji międzynarodowe siły pokojowe.
24 IX 2000 Wybory prezydenckie w Jugosławii. S. Miloević uznaje swoją porażkę. Demokrata Vojislav Kosztunica zostaje nowym prezydentem.
2001 Rozmowy na temat przyszłości i statusu Kosowa wciąż trwają...
Mimo oficjalnego zakończenia konfliktu w Kosowie na każdym kroku napotyka się tam na ludzkie dramaty. Ten kraj i jego mieszkańcy zostali boleśnie doświadczeni. Świadomość krzywd, zrujnowane domy i setki tysięcy min jeszcze długo będą przypominać kosowianom koszmar wojny.

Kurdystan To kraina naturalna w południowo-zachodniej części Azji, na pograniczu Turcji, Iraku i Iranu. Zajmuje górzyste i wyżynne obszary, mocno rozczłonkowane przez doliny rzek. Jej rdzenni mieszkańcy, Kurdowie, posługują się odrębnym językiem i mają bogatą kulturę, też literacką sięgającą XI w. Szacunkowe dane wskazują, że naród ten liczy ok. 22,6 mln ludzi mieszkających w: Turcji (10 mln), Iranie (5 mln), Iraku (4 mln), Syrii, Armenii, Azerbejdżanie, Gruzji oraz na emigracji w Niemczech, Francji i Szwecji.
XI w. Pierwsze wzmianki o Kurdach, podporządkowanych przedtem starożytnym państwom Bliskiego Wschodu, a w XI w. podbitych przez tureckich Seldżuków. Islamizacja Kurdów.
XVI-XIX w. Kurdystan podzielony pomiędzy Turcję i Persję.
XIX w. Początek świadomości narodowej Kurdów. Powstania narodowo- wyzwoleńcze i represje ze strony Turcji.
1923 Traktat z Lozanny definitywnie przekreśla szansę Kurdów na niezależność. Zostają oni podzieleni pomiędzy Republikę Turecką, Iran i brytyjski mandat Iraku. Podejmowane przez Kurdów liczne powstania we wszystkich tych państwach są bezwzględnie tłumione. Rząd turecki traktuje Kurdów jako ludność turecką (tzw. Turków górskich) i poddaje ich przymusowej asymilacji, zakazując posługiwania się językiem kurdyjskim. Ludność kurdyjską przesiedla się do Anatolii, część zbiega do Syrii.
1926 ostateczny podział Kurdystanu pomiędzy Turcję, Irak i Iran.
1960-80 Formują się kurdyjskie partie polityczne oraz formacje partyzanckie - główna z nich to Kurdyjska Partia Robotnicza (PKK). Następne lata to szereg powstań i zakończonych niepowodzeniem starań o powołanie państwa Kurdów. Wojsko tureckie wielokrotnie przeprowadza inwazje na bazy partyzantów kurdyjskich (także na te znajdujące się w Iranie), podczas których ginie również ludność cywilna.
1985-88 Irak kilkakrotnie używa broni chemicznej przeciw Kurdom łamiąc tym samym prawo międzynarodowe.
1991 Po przegranej przez Irak wojnie z Kuwejtem Kurdowie ponownie wzniecają powstanie, krwawo stłumione przez Saddama Husajna. Z Iraku ucieka ok. 2 mln Kurdów.
1991 W wyniku powstania w Iraku i pod naciskiem opinii międzynarodowej rząd turecki uznaje odrębność narodową Kurdów i przyznaje im prawo do prywatnego używania języka kurdyjskiego, nadal jednak tłumi wszelkie ruchy niepodległościowe.
1992 Próba przyznania autonomii Kurdom w Iraku. Pierwsze wybory parlamentarne i utworzenie rządu. Jednak 4 lata później w konflikt wewnętrzny między Kurdyjską Partią Demokratyczną i Patriotyczną Unią Kurdystanu wkracza armia iracka, co owocuje interwencją amerykańską. Wojna wybuchła na nowo i kolejne fale uchodźców opuszczają Kurdystan.
1998 Aresztowanie przywódcy Partii Pracujących Kurdystanu, Abdullaha Ocalana, wywołuje rewolucyjne wrzenie wśród Kurdów domagających się niezawisłej państwowości.
29 VI 1999 Turecki sąd wydaje wyrok śmierci na Abdullaha Ocalana, przywódcę PKK, któremu zarzucono zdradę państwa i działalność separatystyczną. Skazanemu przypisano odpowiedzialność za śmierć ok. 30 tys. ludzi. 1 IX 1999 Emigracyjne dowództwo PKK w odpowiedzi na apel Ocalana wycofuje swe siły z Turcji.
2001 konflikt jest nierozwiązany do dziś. Tureckie pacyfikacje Kurdów budzą protesty międzynarodowe i są jednym z zarzutów stawianych Turcji w jej dążeniach do członkostwa w Unii Europejskiej, jednak sytuację komplikuje to, że Turcja jest członkiem NATO.
W wyniku wieloletnich represji około 400 tys. Kurdów zostało uchodźcami, głównie w krajach arabskich i w całej Europie, zaś 1,5min osób opuściło swoje domy stając się uchodźcami wewnętrznymi.

Ruanda To górzysty kraj w centrum Afryki, graniczący z Zairem, Tanzanią, Ugandą i Burundi. W 1993 r. posiadał 7,5 mln mieszkańców. Skład etniczny: Hutu - plemiona rolnicze (90%), Tutsi - plemiona pasterskie (9%), Pigmeje z plemiona Twa - plemię zbieraczy (1,0%). Katolicy stanowią 65%, animiści 17%.
XV-XVII w. Pasterskie plemiona Tutsi w. podporządkowują sobie rolnicze ludy Hutu. Pod ich monarchią Ruanda uzyskuje obecny kształt terytorialny.
1885 Ruanda na skutek kolonizacji dołączona do Niemieckiej Afryki Wschodniej. Administrację kraju Niemcy powierzają Tutsi.
1923 Protektorat nad Ruandą z ramienia Ligi Narodów przejmuje Belgia, łącząc ją z Urundi (obecnie Burundi). Także ona faworyzuje Tutsi, odsuwając Hutu ze wszystkich stanowisk i pozbawiając ich dostępu do edukacji.
1959-1961 Wojna domowa zakończona zwycięstwem liczniejszych Hutu i ucieczką do Ugandy większości (120 tys.) pokonanych Tutsi. Zwycięzcy dopuszczali się masowych masakr ludności Tutsi. Co najmniej 10 tys. zabitych. 1961 Belgowie wycofują się z terenów objętych pożogą wojenną i kraj zostaje podzielony na dwa niepodległe niezależne państwa Ruandę i Burundi. Podział kraju nie zapobiega czystkom etnicznym: w Burundi Tutsi mordują Hutu, a w odwecie w Ruandzie Hutu mordują Tutsi.
1973 Nowa fala zamieszek na tle konfliktu Hutu z Tutsi. Napiętą sytuację wykorzystuje generał J. Habyarimana (Hutu), organizując pucz wojskowy i przejmując władzę. Odtąd jedyną legalnie działającą partią polityczną jest partia Habyarimany. 1990 Front Patriotyczny Ruandy (FPR), skupiający uchodźców Tutsi z Ugandy, atakuje reżim Hutu w Ruandzie. Rozpoczyna się wojna domowa, 900 tys. ludzi staje się uchodźcami.
1993 Po długich walkach zawarty zostaje rozejm nieakceptowany przez ekstremistów Hutu.
1994 Śmierć prezydentów Ruandy i Burundi w zamachu jest sygnałem dla ekstremistów Hutu do rozpoczęcia ataku na Tutsi oraz mordowania tych Hutu, którzy opowiedzieli się za pokojowym rozwiązaniem konfliktu. Ginie 500 tys. osób. 2 mln uchodźców (głównie Hutu) szuka azylu w Zairze.
15 VI 1994 Na szczycie Organizacji Jedności Afrykańskiej w Tunisie walczące strony podpisują oficjalne zawieszenie broni, walki trwają jednak dalej.
23 VI 1994 Dla obrony ludności cywilnej, za zgodą ONZ, Francja rozpoczyna interwencję zbrojną.
18 VII 1994 Front Patriotyczny Ruandy uznaje wojnę za zakończoną i ogłasza jednostronne zawieszenie broni. Powołany przez FPR prezydent i premier pochodzą z plemienia Hutu, co ma odsunąć podejrzenia o chęć wprowadzenia reżimu Tutsi.
1995 Rząd w Zairze, w obawie przed kolejnymi zamieszkami, postanawia wydalić siłą wszystkich ruandyjskich uchodźców. 2001 Sytuacja w Ruandzie nadal jest nie ustabilizowana i wciąż dochodzi do krwawych incydentów między zwaśnionymi stronami.

Konflikt między Tybetańczykami i Hanami Wang Xiaoqiang
Konflikt między Zangami, czyli Tybetańczykami, a Hanami, jak nazywamy największą grupę etniczną w Chinach, jest konfliktem kulturowym i wykracza poza interesy polityczne lub gospodarcze.
Prowincje Yunnan i Guizhou zamieszkuje wiele mniejszości etnicznych, które nadal zachowują tradycje i obyczaje obce Hanom. Być może rozproszenie owych grup lub też jakieś inne czynniki sprawiły, że ich kultury nie rozwinęły się w pełne systemy - często na przykład brak im języka czy aparatu społecznego. To, czego w nich nie ma, kultury te czerpią z kultury Han.
Kultura tybetańska jest zupełnie inna. Buddyzm tybetański obejmuje dyscypliny takie jak astronomia, geologia, kalendarz, filozofia, literatura, sztuka, architektura, medycyna, polityka, ekonomia, religia, historia, etyka, moralność... wszystko, co można sobie wyobrazić. Jak każda dojrzała kultura, kultura tybetańska samodzielnie rozwinęła się w pełny system o historii niemal tak długiej, jak, kształtująca się równolegle, [cywilizacja] Hanów w Chinach. Tak jak nie można zastąpić kultury Indii kulturą brytyjską czy podciągać Chin pod “azjatycką sferę wspólnego dobrobytu”, tak i nie da się zamienić kultury tybetańskiej na żadną inną. Podbój? Za odpowiedź niech starczy jeden prosty fakt: przedstawiciele innych nacji nie są nawet w stanie dochować się zdrowego potomstwa na “dachu świata”.

Konflikt w Czeczeni Już od wieków Czeczenia stawiała zaciekły opór obcej dominacji. W ciągu siedmiu tysięcy lat historii, Czeczeni, odrębna muzułmańska społeczność z własnym językiem i kulturą, przeżyli wiele napaści i okresów obcej okupacji. W ciągu ostatnich dwustu lat największe niebezpieczeństwo dla Czeczeni stanowi jej północny sąsiad - Rosja. Po raz pierwszy Rosjanie zaatakowali Czeczenię na początku XVIII wieku za panowania cara Piotra Wielkiego. Po długich, zaciekłych walkach i krwawych prześladowaniach, w latach 70. XIX wieku Czeczenia została włączona do Rosji. Dopiero sto lat później, po upadku Związku Radzieckiego w 1991 roku, Czeczeni zdołali się wyzwolić się spod rosyjskiego panowania i ogłosili niepodległość. Niepodległość Czeczeni nie trwała jednak długo. Już w grudniu 1994 roku prezydent Jelcyn wysłał do zbuntowanej republiki armię. Wojsko miało stłumić siłą ruch niepodległościowy. Rosyjski rząd popełnił jednak błąd licząc na to, że Czeczeni poddadzą się po krótkich walkach. Wojna była długa i krwawa, trwała 20 miesięcy i pochłonęła 100 tysięcy ofiar. Konflikt zakończył się dopiero w 1996 roku. Traktat pokojowy z Jelcynem podpisał nowy prezydent Czeczenii, generał Asłan Maschadow.