Społeczeństwo obywatelskie

Społeczeństwo obywatelskie jest rozumiane jako społeczeństwo, w którym do minimum ograniczona jest ingerencja władzy politycznej w życie obywateli, czyli w nasze życie. W takim społeczeństwie obywatele sami tworzą odpowiadające ich potrzebom formy życia gospodarczego, społecznego i kulturalnego. My jako obywatele państwa Polskiego, mamy możliwość organizowania się w niezależne od państwa grupy, które są zdolne do obrony swych interesów prywatnych. Termin społeczeństwo obywatelskie został wprowadzony przez Georga Wilhelma Friedricha Hegla. Rozpowszechniany był przez innych filozofów, także przez Karola Marksa. Szczególnym przykładem rozwoju społeczeństwa obywatelskiego w Polsce, może być rozwój społeczeństwa obywatelskiego, głownie jednak w zakresie realizacji zadań własnych. Samorząd terytorialny w Polsce ma długą tradycję. Jego rozwój rozpoczął się zaraz po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, ale jego działalność jednolicie uregulowano dopiero w 1933 roku.
Po wojnie przez pewien czas samorząd terytorialny funkcjonował w postaci rad gminy, zarządów miejskich, powiatowych. Zlikwidowano go jednak w 1950 roku, tworząc rady narodowe, które nie były już organami samorządu, lecz terenowymi organami władzy państwowej.
Ustawa z 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym, powraca do idei samorządu terytorialnego opartego na zasadzie zrzeszenia. Polega to na tym, że wszyscy mieszkańcy danej gminy tworzą zrzeszenie, posiadające osobowość prawną i wypełniające pewne zadania. Jedne z nich są zadaniami własnymi gmin, inne są tak zwanymi zadaniami zleconymi przez administrację państwową. Do zadań własnych gminy należą przede wszystkim działania zaspokajające potrzeby mieszkańców w zakresie oświaty, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, działalności kulturalnej, ochrony przeciwpożarowej, budownictwa mieszkaniowego, budowy i utrzymania dróg i mostów. Jako przykład zadań zleconych można wymienić prowadzenie przez gminę spraw związanych z ochroną środowiska.
Jeśli mówimy o społeczeństwie obywatelskim, musimy wskazać tu jako jego podstawę samorealizującego się człowieka, akceptującego, a także szukającego poparcia u innych.. Człowiek ten bierze udział w działalności ekonomicznej, kulturalnej, domowej, stowarzyszeniowej i każdej innej, która rodzi się i rozwija w środowiskach lokalnych. Te z kolei są źródłem tego rodzaju inicjatyw, nieograniczanych naciskami władzy o charakterze państwowym.
Obywatele jednocząc się w społeczeństwie obywatelskim zaspokajają potrzeby indywidualne i grupowe. Społeczeństwo rozumiane w taki sposób tworzy most, który stanowi kompromis między państwem a społeczeństwem i jednostką. Takie społeczeństwo realizuje więc to wszystko, co nie jest zabronione przez prawo i akceptowane przez zasady moralne. Na dodatek zabrania się w nim jak najmniej. To co dozwolone, jednostki mogą robić jak chcą . Zwiększa
to możliwość wyborów i rozwiązań, które zarówno dla społeczeństwa obywatelskiego i dla jednostki są najbardziej efektywne i opłacalne.
Społeczeństwo obywatelskie powinno skupiać się nad pracą dla dobra wspólnego. Istnienie oraz działanie organizacji społecznych jest jedną z najważniejszych podstaw dla pojawienia się społeczeństwa obywatelskiego. Takie organizacje informują swoich członków o problemach życia państwowego i publicznego. Rzecznik Praw Obywatelskich uważa, że praca i udzielanie się dla dobra wspólnego powinno być już kształtowane w szkołach podstawowych. Taka budowa społeczeństwa obywatelskiego zaczyna się już podczas funkcjonowania samorządów klasowych czy szkolnych. Przykładem tutaj może być działająca na Uniwersytecie Jagiellońskim Uniwersytecka Poradnia Prawna, w której studenci udzielają bezpłatnych porad prawnych.
Socjologowie uważają, że społeczeństwo obywatelskie cechuje się następującymi właściwościami:
- osiąga wysoki poziom organizacji społecznej,
- posiada samoczynny wzrost ekonomiczny i kulturalny ( gospodarka rynkowa ),
- kieruje się pozytywnym stosunkiem do innych ludzi i innych społeczeństw,
- jest tolerancyjne i otwarte na rozsądne argumenty, inne kultury i na ludzi o odmiennych światopoglądach,
- jest rozumne , rezygnuje z wiary w przeznaczenie.
Te reguły ograniczają możliwości władzy państwowej. Nie jest to jednak równoznaczne z paraliżowaniem działalności państwa czy ograniczaniem jego możliwości w działaniu. Jednak wola państwa musi być popierana przez co najmniej większość społeczeństwa obywatelskiego.
Ważnymi cechami takiego społeczeństwa są: pochodzenie władzy od narodu, który sprawuje rządy pośrednio lub bezpośrednio; ważna rola konstytucji, która ma większą moc prawną niż inne ustawy; istniejący system ochrony praw człowieka i wolności obywatelskich oraz prawo jasne dla obywateli i uwzględniające ich interesy.
Pisząc o społeczeństwie obywatelskim chciałabym nadmienić że rozwinęło się ono u nas szczególnie po upadku komunizmu. Termin ten zaczął być powszechnie stosowany jako określenie działalności człowieka, która nie należy ani do sektora państwowego, ani do prywatnego. Jest to różnorodny sektor, do którego zwykle zaliczane są zarówno małe inicjatywy społeczności lokalnych, jak i duże narodowe i międzynarodowe organizacje pozarządowe. Można tam znaleźć stowarzyszenia i organizacje, takie jak: związki zawodowe, organizacje charytatywne, grupy społeczności lokalnych, kościoły i grupy wyznaniowe, grupy wzajemnej pomocy i spółdzielnie, instytucje naukowe oraz partie i grupy polityczne.
Teraz Polska przeżywa okres wielkich przeobrażeń politycznych, społecznych i gospodarczych. Pomimo sukcesów w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego, opinia publiczna nie zawsze je dostrzega, a obywatele często są zdezorientowani.
Szczególny niepokój budzi zjawisko bezradności społecznej, zagrażające zarówno pełnej realizacji praw obywatelskich i jak szerokiemu udziałowi każdego obywatela w życiu publicznym. Wynika to zazwyczaj z poczucia niemożności rozwiązania wielu codziennych kłopotów, jakie trapią znaczną część społeczeństwa. To poczucie bezradności i zniechęcenia narasta nie tylko wśród potrzebujących pomocy, ale także wśród tych, którzy im pomagają. Zjawisko to, narastając, zaczyna zagrażać dalszemu rozwojowi kraju i społeczeństwa. Nie można budować demokracji, gdy obywatele nie wiedzą jak wykorzystywać swe prawa. Nie można budować nowego społeczeństwa bez udziału wszystkich obywateli. Zwalczenie bezradności społecznej wymaga wspólnego wysiłku całego społeczeństwa we współdziałaniu z instytucjami i strukturami państwa.
Moim zdaniem ważne jest, aby każdy z nas czuł się w Polsce, czyli we własnym kraju wolnym i mającym możliwość decydowania o jego przyszłości. Tak więc uważam, że społeczeństwo obywatelskie powinno mieć swój początek już w rodzinie. Rodzice poprzez właściwe wychowanie swoich dzieci zobowiązani są do kształtowania więzi społecznych. Jeśli zaszczepi się w nas już od najmłodszych lat takie więzi, będziemy bardziej zaangażowani w życie narodu i zbudujemy państwo bardziej stabilne.