Artykuły Normatywne Organów Ustawodawczych I Wykonawczych
Na początku należy zapytać co oznacza termin artykuły normatywne organów ustawodawczych i wykonawczych
Artykuł normatywny – jednostka redakcyjna (w języku potocznym określana jako "fragment") tekstu zawierającego przepisy prawne, Np. ustawy, umowy, regulaminu. Zgodnie z zasadami techniki prawodawczej, artykuł jest podstawową jednostką redakcyjną ustawy. Każdą samodzielną myśl ujmuje się w odrębny artykuł. Artykuł powinien być w miarę możliwości jednozdaniowy. Jeżeli samodzielną myśl wyraża zespół zdań, dokonuje się wówczas podziału artykułu na ustępy. W ustawie określanej jako kodeks ustępy oznacza się paragrafami (§). W obrębie artykułu zawierającego wyliczenie wyróżnia się dwie części: wprowadzenie do wyliczenia oraz punkty. Wyliczenie może kończyć się częścią wspólną, odnoszącą się do wszystkich punktów. Artykuł w treści samego aktu normatywnego oznaczany jest skrótem "art." i cyfrą arabską z kropką, z zachowaniem ciągłości numeracji artykułów w obrębie całej ustawy, natomiast przy powoływaniu się na jakiś przepis należy użyć skrótu "art." bez względu na liczbę i przypadek oraz cyfrą arabską bez kropki. W ustawie wprowadzającej ustawę określaną jako kodeks numer artykułu można oznaczyć cyfrą rzymską.
Organ ustawodawczy – jeden z elementów teorii trójpodziału władzy Karola Monteskiusza, polegający przede wszystkim na ustanawianiu obowiązującego prawa. We współczesnych państwach demokratycznych tworzenie prawa jest podstawowym zadaniem parlamentu, ale to nie jedyny organ władzy do tego upoważniony. Parlament jest jedynym organem upoważnionym do tworzenia najwyższych aktów prawnych – ustaw, na podstawie których ustala się inne akty prawne. W ten sposób parlament wpływa na zasady działania państwa i na życie obywateli.
Organ wykonawczy – jest władzą bezpośrednio zarządzającą sprawami państwa. Wprowadza ona prawa i obowiązki obywateli w życie, jeśli zgodne są one z konstytucją. W Polsce organami egzekutywy są Prezydent Rzeczypospolitej, Rada Ministrów, zwana popularnie rządem, premier (Prezes Rady Ministrów) oraz organy administracji rządowej. Organem władzy wykonawczej jest także Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji; umocowana w Konstytucji RP ma prawo wydawania rozporządzeń. Ordynacja wyborcza do Sejmu RP i do Senatu RP ustanawia Państwową Komisję Wyborczą jako sui generis organ władzy wykonawczej. PKW, jako organ pozakonstytucyjny, nie ma prawa do wydawania rozporządzeń, jej wytyczne są wiążące tylko dla organów wyborczych niższego szczebla. Władza ustawodawcza, sądownicza oraz wykonawcza są od siebie zupełnie niezależne, co wyklucza w założeniu alienację władzy oraz despotyzm i autorytaryzm któregokolwiek z organów.
Artykuły prawne organów ustawodawczych składają się z:
• Konstytucji RP
• Ustaw
• Ratyfikowanych umów międzynarodowych
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej – najważniejszy akt prawny (ustawa zasadnicza) Rzeczypospolitej Polskiej, uchwalony 2 kwietnia 1997 roku przez Zgromadzenie Narodowe, zatwierdzony w ogólnonarodowym referendum 25 maja 1997 roku. Ogłoszony w Dz. U. z 1997 r. Nr 78, poz. 483, wszedł w życie 17 października 1997. Konstytucja złożona jest z preambuły i 13 rozdziałów, w tym 243 artykułów.
Preambuła
Rozdział I "Rzeczpospolita"
Rozdział II "Wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela"
Rozdział III "Źródła prawa"
Rozdział IV "Sejm i Senat"
Rozdział V "Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej"
Rozdział VI "Rada Ministrów i administracja rządowa"
Rozdział VII "Samorząd terytorialny"
Rozdział VIII "Sądy i Trybunały"
Rozdział IX "Organy kontroli państwowej i ochrony prawa"
Rozdział X "Finanse Publiczne"
Rozdział XI "Stany nadzwyczajne"
Rozdział XII "Zmiana Konstytucji"
Rozdział XIII "Przepisy przejściowe i końcowe"
Ustawa – to akt prawny o charakterze powszechnie obowiązującym, najczęściej obecnie uchwalany przez parlament (w niektórych państwach zatwierdzany później przez organ władzy wykonawczej). W porządkach prawnych różnych państw występują ustawy: zasadnicze (konstytucje), organiczne i zwykłe. W Polsce, w określonej przez Konstytucję hierarchii powszechnie obowiązujących aktów prawnych ustawa ma rangę niższą (tzw. moc prawną) od Konstytucji oraz umów międzynarodowych ratyfikowanych za uprzednią zgodą wyrażoną w ustawie, a wyższą od rozporządzeń. W przeciwieństwie do innych porządków prawnych (Np. francuskiego), Konstytucja RP zna tylko jeden rodzaj ustaw. Przedmiotem ustawy może być każda sprawa. Konstytucja wymaga niekiedy uchwalenia odpowiedniej ustawy, wskazując kierunek przyjętych w niej rozwiązań. Niektóre sprawy mogą być uregulowane wyłącznie przez ustawę (Np. ustawa budżetowa, określenie sytuacji prawnej obywatela, regulacja ustroju i zakres działania samorządu terytorialnego). Ustawa nie może być sprzeczna z Konstytucją. Zgodnie z Konstytucją ustawa nie może być też sprzeczna z ratyfikowaną przez Polskę umową międzynarodową i prawem ustanowionym przez organizację międzynarodową, której Polska przekazała "kompetencje organu władzy państwowej w niektórych sprawach" (art. 90 ust. 1 Konstytucji). Inne akty normatywne (Np. rozporządzenia) muszą być zgodne z ustawami. W Polsce ustawy uchwala Sejm (wyjątkiem jest ustawa o zmianie Konstytucji, którą uchwala Sejm, a następnie Senat). Z inicjatywą uchwalenia ustawy najczęściej występuje Rada Ministrów. Inicjatywa ustawodawcza przysługuje także grupie co najmniej 100 tys. obywateli, grupie co najmniej 15 posłów, Senatowi i Prezydentowi RP. Przebieg procesu legislacyjnego określa Konstytucja oraz Regulamin Sejmu i Senatu. Jego ostatnim etapem jest ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw, po jej podpisaniu przez Prezydenta RP.
Umowa międzynarodowa – Jest głównym źródłem prawa międzynarodowego. Normy dotyczące umowy międzynarodowej zostały zawarte w konwencji wiedeńskiej o prawie traktatów (1969). Stronami umowy międzynarodowej są państwa, a także Np. organizacje międzynarodowe. Umowy międzynarodowe dzielą się na dwustronne i wielostronne, wielostronne mogą być zamknięte lub otwarte (dostępne dla innych państw). Umowy międzynarodowe mają różne nazwy, Np. traktat, konwencja, układ. Umowy międzynarodowe ratyfikuje Prezydent. Ratyfikacja niektórych umów międzynarodowych wymaga uprzedniej zgody Sejmu. W razie gdy następuje kolizja umowy międzynarodowej a jakąś ustawą, wówczas pierwszeństwo ma umowa międzynarodowa. W przypadku innych umów międzynarodowych, Prezes Rady Ministrów powiadamia Sejm o zamiarze przedłożenia umowy Prezydentowi do ratyfikacji. W umowie międzynarodowej państwo polskie może przekazać organizacji międzynarodowej (Np. Unii Europejskiej), kompetencje organów władzy państwowej w niektórych sporach. Sejm może w sprawie podpisania umowy międzynarodowej zarządzić referendum.
Artykuły prawne organów wykonawczych składają się z:
• Rozporządzenia
• Uchwały
• Zarządzenia
Rozporządzenie – to akt normatywny wydany na podstawie szczegółowego upoważnienia zawartego w ustawie i w celu jej wykonania. Rozporządzenie stanowi jedno ze źródeł prawa powszechnie obowiązującego, obok Konstytucji, ratyfikowanych umów międzynarodowych, ustaw oraz aktów prawa miejscowego.
Warunkiem prawidłowego upoważnienia jest wskazanie organu, który powinien wydać rozporządzenie wykonawcze (delegacja ustawowa), zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu oraz wytyczne dotyczące treści aktu. Organ wskazany do wydania rozporządzenia nie może przekazać tego uprawnienia innemu organowi (tzw. zakaz subdelegacji), możliwe jest jednak łączne wskazanie dwóch i więcej organów, które powinny wspólnie wydać rozporządzenie. Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego organ, który uzyskał upoważnienie do wydania rozporządzenia może ponosić odpowiedzialność konstytucyjną za niewykonanie spoczywającego na nim obowiązku. Rozporządzenie musi zmierzać do wykonania ustawy, nie może być zatem ani sprzeczne z ustawą (Np. przez wprowadzenie rozwiązań nieznanych ustawie), nie może też wykraczać poza zakres delegacji. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego utrwalił się też pogląd o niezgodności z ustawą rozporządzenia wydanego na podstawie wadliwego (czyli pozbawionego zakresu spraw do uregulowania oraz wytycznych) ustawowego upoważnienia. Niedopuszczalna jest delegacja o charakterze blankietowym, tj. gdy ustawodawca pozostawia zbyt szeroki zakres swobody autorowi rozporządzenia co do jego treści. Do kontroli legalności (zgodności rozporządzenia z ustawą) powołany jest Trybunał Konstytucyjny.
Szczególna postawa prawna:
• podmiotowa - określa organ właściwy do wydania rozporządzenia;
• przedmiotowa - określa zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu;
• treściowa - zawiera wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia.
Uchwała – akt woli ciała kolegialnego (organu państw., samorządowego, organizacji społ. lub polit.). Treścią uchwały może być zajęcie stanowiska w określonej sprawie; charakter szczególny mają uchwały indywidualne (zwł. nominacyjne) oraz uchwały ogólne (normatywne, ustalające wykładnię prawa lub wytyczne obowiązujące dla innych organów). Uchwały normatywne (zawierające normy prawne) są stanowione w RP przez sejm i senat, rząd, rady gmin. Dzielą się na uchwały wykonawcze, tzn. wyd. na podstawie i w celu wykonania ustaw, oraz uchwały samoistne, wyd. bezpośrednio na podstawie konstytucji (np. regulaminy sejmu i senatu). Niektóre źródła prawa powszechnego podjęte przez organy kolegialne zwykle noszą inne nazwy (rozporządzenie, ustawa, dekret etc.), ale w znaczeniu czysto technicznym również można je nazwać uchwałami. Jednak np akty prawa miejscowego (będące także źródłami prawa powszechnego, tyle że o zasięgu lokalnym bądź regionalnym) noszą wprost nazwy uchwał (rad gmin, miast i powiatów, bądź sejmików województw). W przypadku aktów prawa wewnętrznie obowiązującego (aktów regulacji wewnętrznej) nazewnictwo jest raczej jednolite.
Zarządzenie – jest aktem normatywnym wydanym przez Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów i ministrów oraz sędziów czy kierowników urzędów centralnych na podstawie ustaw i w celu ich wykonywania. Ma charakter najczęściej wewnętrzny i obowiązuje tylko jednostki organizacyjne podległe organowi wydającemu zarządzenie. Zarządzenie może być wydane również przez jednostki nie związane z prawem państwowym i ustawodawstwem, które są centralnymi jednostkami różnych instytucji i korporacji (Np. zarząd firmy). Zarządzenie tak wydane ma charakter i funkcjonuje jako wewnętrzna zasada postępowania, jednak nie może ono być sprzeczne, ani łamać prawa określonego w ustawach, ustanowionego przez państwo i organy władzy. Odmiennym rodzajem zarządzenia jest dekretacja.