ONZ - Organizacja Narodów Zjednoczonych

Organizacja Narodów Zjednoczonych jest jedyną organizacją o charakterze uniwersalnym, czyli powszechnym. Prekursorem ONZ była Liga Narodów, którą powołano do życia 28 czerwca 1919 roku wraz z podpisaniem traktatu wersalskiego, kończącego wojnę z Niemcami. Inicjatywę powołania do życia ONZ podjęły USA, nawiązując do tradycji konstytucjonalizmu amerykańskiego oraz przekonania, iż pokój i bezpieczeństwo po tragicznych doświadczeniach II wojny światowej można najlepiej utrzymać poprzez utworzenie powszechnej organizacji międzynarodowej. Konferencja założycielska rozpoczęła się 25 kwietnia 1945 roku, a ustalony w jej traktacie akt założycielski – Kartę Narodów Zjednoczonych podpisali 26 czerwca 1945 r. przedstawiciele 50 państw, tzw członków pierwotnych. Weszła ona w życie 24 października 1945 r. po ratyfikacji przez 51 państw. W poczet członków ONZ przyjmowane są państwa, które, podobnie jak członkowie pierwotni, wyrażają gotowość realizacji celów i zadań zawartych w KNZ.
Karta Narodów Zjednoczonych obowiązuje wszystkich członków i propaguje następujące cele:
• Utrzymanie pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego,
• Rozwijanie przyjemnych stosunków między państwami,
• Przywrócenie wiary w podstawowe prawa człowieka
• Wkład w rozwój praw człowieka
• Uzgadnianie działalności miedzy państwami dla osiągnięcia powyższych celów.
Dodatkowo ważnymi zasadami działania państw członkowskich są m.in. suwerenna równość, nieingerencja w sprawy wewnętrzne, wykonywanie zobowiązań międzynarodowych międzynarodowych dobrej wierze, pokojowe załatwianie sporów, wyrzeczenie się siły w stosunkach wzajemnych, bezpieczeństwo zbiorowe i wiele innych. Realizacja złożonych celów i zadań ONZ wiązała się od początku jej istnienia z koniecznością utworzenia określonych organów, instytucji, komisji, agend. Do głównych organów ONZ należą: Zgromadzenie Ogólne (ZO) tworzą wszystkie państwa członkowskie, które posiadaja po 1 głosie. Zbiera się ono na rocznych sesjach zwyczajnych. ZO podejmuje decyzje w formie uchwał, które mają charakter obowiązujący w kwestiach wewnętrznych. Rada Bezpieczeństwa składa się z 15 członków, w tym 5 stałych USA, Wielka Brytania, Francja, Rosja i Chińska Republika Ludowa oraz 10 członków niestałych. Jej zasadnicza funkcja polega na poszukiwaniu środków i metod służących zachowaniu pokoju i bezpieczeństwa międzynarodowego. Rada Gospodarczo-Społeczna składa się z 54 członków, wybieranych przez ZO, z czego co roku zmienia się 1/3 jej składu. Posiada ona liczne wyspecjalizowane organizacje, agendy. W centrum jej uwagi jest systematyczna analiza różnych zjawisk, zlecanie określonych badań poszczególnym agendom, komisją i komitetom. Ponadto współpracuje ona ściśle z komisjami regionalnymi. Następnym organem jest Rada Powiernicza została ona powołana w celu przygotowania do niepodległości obszarów zależnych. Kolejny organ to Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości z siedzibą w Hadze został powołany do rozwiązywania sporów między państwami członkowskimi z punktu widzenia prawa międzynarodowego. Następny organ to Sekretariat stanowi on personel administracyjny ONZ, na którego czele stoi Sekretarz Generalny. Posiada on uprawnienia do podejmowania licznych inicjatyw w zakresie bezpieczeństwa i pokoju międzynarodowego. Jest także koordynatorem całego systemu ONZ.
Organizacja narodów Zjednoczonych posiada główną siedzibę w Nowym Jorku i biura w Genewie, Wiedniu i na wszystkich kontynentach. W połowie lat 90. ONZ zatrudniała łącznie ok. 27.000 stałych pracowników.
Źródło: „Zarys współczesnych stosunków międzynarodowych” Edward Cziomer, Lubomir W. Zyblikiewicz Warszawa 2004 PWN