Przyczyny nieporozumień oraz nielojalne fortele erystyczne w dowodzeniu i argumentowaniu.Wnioskowanie zawodne

1. Przyczyny nieporozumień oraz nielojalne fortele erystyczne w dowodzeniu i argumentowaniu.
Przyczyny nieporozumień:

Przyczyny nieporozumień, czyli coś, co wywołuje jakąś pomyłkę, zamieszanie otrzymanej informacji, niedoinformowania lub wieloznaczności słów. Do najważniejszych i najczęstszych przyczyn zalicza się nieporozumienia słowne, np. prawnik powinien szczególnie unikać takiego formułowania swych myśli na piśmie lub w wypowiedziach ustnych, które mogłoby spowodować nieporozumienie.

Do najważniejszych i najciekawszych przyczyn nieporozumień zaliczamy wieloznaczność słów, zwrotów językowych i wypowiedzi złożonych, ekwiwokacje i spory słowne, błąd amfibologii i figuralnego myślenia. Teraz pokrótce je omówię.

Wieloznaczność słów, wiele jest słów, które mają więcej niż jedno znaczenie, czyli jest jedno znaczenie słowa główne, a inne znaczeniami pobocznymi (mniej używanymi, używanymi tylko w pewnym ograniczonym kręgu osób albo w znaczeniu przenośnym lub żartobliwym) np. słowo wilk, jako zwierzę, jako maszyna rozdrabniająca, jako określenie człowieka niejednokrotnie pływającego na morzu albo też ktoś kto patrzy wilkiem, czyli jakoś negatywnie, agresywnie.

Wieloznaczność zwrotów językowych, co innego znaczy okrzyk: „Dajmy mu siana”, gdy grupka chłopców nachylona jest nad znalezionym zwierzęciem, którego chcą nakarmić albo zrobić mu legowisko , a co innego, gdy zamierzają oni ścisnąć z dwóch stron siedzącego w ławce kolegę. W świecie prawników tez może dojść do nieporozumień zwrotów językowych gdy powiemy np.: „ Kodeks postępowania karnego przewiduje możliwości rewizji”, z tej właśnie wypowiedzi nie wiadomo, czy mowa o możliwości ponownego rozpatrzenia sprawy, w której już zapadł wyrok, czy też o możliwości przeszukania odzieży i mieszkania osoby podejrzanej.
Istotne pomyłki powstają dopiero, gdy różne znaczenia jednego wyrazy są do siebie podobne i wtedy powstaje nieporozumienie .
Wieloznaczność słów jest zjawiskiem częstym, niż To się zwykle dostrzega, ponieważ w pewnym sensie każde słowo jest wieloznaczne.

Rodzaje wieloznaczności słów i zwrotów językowych:

 trzy różne role znaczeniowe w supozycji:
-prostej (zwykłej)
-formalnej
-materialnej
Pomieszanie supozycji może prowadzić do nieporozumień np. ktoś mówi, że kajet jest pochodzenia francuskiego, i spotyka się ze sprzeciwem rozmówcy, ponieważ myślał on o słowie kajet jako zeszyt.
 podwójna rola znaczeniowa zwrotów czasownikowych.
Zwroty czasownikowe mogą być:
-w znaczeniu aktualnym, oznacza ,że dana czynność jest wykonywana lub była wykonywana w momencie, o którym mówimy.
-w znaczeniu potencjalnym, oznacza, że w okresie czasu, który mamy na myśli, ktoś czy coś ma zdolność czy nawet skłonność do wykonywania danej czynności
Łatwo o nieporozumienie, gdy jedna osoba bierze zwrot czasownikowy w znaczeniu potencjalnym, a druga w aktualnym.
 słowa okazjonalne tzn. słowa takie jak „ty”, „on”, „tam”, „wtedy” itp.
Są to takie słowa, które nie mają określonego stałego znaczenia, ale nabierają znaczenia dopiero w zależności od sytuacji osoby mówiącej, w danym przypadku.

Ekwiwokacje i spory słowne.

Ekwiwokacja znaczy, że mamy kłopoty chociaż rozumiemy, ale nikt poza naszą grupą nie rozumie naszego komunikowania, rozumowania, ponieważ słowa poprzez które się komunikujemy charakteryzują tylko naszą grupę i kiedy użyjemy takich słów w rozmowie z innymi następuję tzw. spór słowny, Czyli dyskusja, w której każdy nadaje inne znaczenie użytym słowem.

Wieloznaczność wypowiedzi złożonych, wieloznaczność ta może mieć swoje źródło w tym, że w mowie potocznej zdania orzekające ( w sensie gramatycznym) nie są zdaniami w sensie logicznym, lecz wypowiedziami niezupełnymi, niedopowiedzeniami, które dopiero wtedy coś określonego stwierdzają, gdy się poda pewne uzupełnienie domyślne. Każdy z rozmówców czego innego się domyśla, wypowiadając czy słysząc wypowiedz niezupełną, trudno o porozumienie. Powstają też nieporozumienia co do tego czy wypowiedz dotyczy pewnych elementów, czy całości złożonej z tych elementów (holistyczne podejście). Nieporozumienia są też wtedy, gdy pewna wypowiedź wieloznaczna nabiera określonego znaczenia w zależności od sposobu jej wygłaszania który może łatwo zostać niezauważony.

Błąd amfibologii, popełnia osoba, która wygłasza wypowiedź wieloznaczną ze względu na składnię tej wypowiedzi, nie zdając sobie z tej wieloznaczności sprawy. Oczywiście, jeśli ktoś jest świadomy wieloznaczności swej wypowiedzi, to nie popełnia błędu amfibologii.

Błąd figuralnego myślenia, polega na tym , że ktoś sformułowane przez siebie, czy przez kogoś zwroty obrazowe bierze w znaczeniu dosłownym z czego wychodzą dziwne i fałszywe konsekwencje.

Nielojalne fortele erystyczne.

Prawnik często używa cały szereg nielojalnych forteli erystycznych:

 przekręcenie tezy przeciwnika w taki sposób, aby dyskutant myślał, ze tę tezę tyko powtarza
 wyciąganie nieuzasadnionym wniosków z wypowiedzi przeciwnika
 lżenie przeciwnika, tak by słuchaczom wmówić, że twierdzenia przeciwnika są fałszywe ponieważ jest on głupi i podłym człowiekiem, jest to tzw. argumentowanie:
-„argumentum ad personam” dopuszczalne jest między ludźmi kulturalnymi
-„argumentum ad populum”, czyli uciekanie się do argumentów nierzeczowych, ale rozbudzających podniecenie uczuciowe u słuchaczy nie znających się na rzeczy
- „argumentum ad vanitatem”, czyli pochlebstwo, np. w stosunku do sędziego lub profesora
-„argumentum ad misericordiam”, czyli odwołanie się do sądu w sposób litości
 zasłanianie się autorytetami tzn. opinią ludzi, którzy uchodzą za znawców zagadnienia. Nielojalne jest powoływanie się na autorytety, których przeciwnik w danej dziedzinie nie uznaje jest niecelowe.

Argumentację pozory trafności a w rzeczywistości kryją w sobie błędy logiczne rozmyślnie utajone przez argumentującego nazywamy sofizmatami.
2.Wnioskowanie zawodne.
Wnioskowanie log. Rozumowanie polegające na tym, że na podstawie zdań uznanych za prawdziwe dochodzi się do nowego twierdzenia, wyprowadzanego z owych zdań na podstawie praw logiki i zgodnie z regułami wnioskowania.
Wnioskowania dzielą się na niezawodne (dedukcja, sylogizm) i zawodne (redukcja, indukcja, analogia).
Wśród wnioskowań zawodnych, tzn. takich, w których prawdziwość przesłanek nie przesądza o prawdziwości wniosku, wyróżnić należy wnioskowania uprawdopodabniające, takie, w których wychodząc od prawdziwych przesłanek nie jest wykluczone, że dojdziemy do fałszywego wniosku, lecz spodziewamy się w sposób racjonalny, że wniosek ten jest prawdziwy.

Spośród wnioskowań zawodnych omówię kilka z nich:
 wnioskowanie redukcyjne, czyli z wniosku tego wnioskowania wynika przesłanka, choć z przesłanek tego wnioskowania nie wynika jego wniosek. Wnioskowanie redukcyjne, jako wnioskowanie z następstwa o racji, jest wnioskowaniem zawodnym, bo może być prawdziwe następstwo i przy fałszywej racji. Wnioskowanie redukcyjne są zawodne, to znaczy prawdziwość przesłanki (następstwo) nie daje nam pewności, czy prawdziwy jest wniosek (racja).
W stosunku do wnioskowania redukcyjnego nie można sformułować zarzutu, ponieważ jest to błąd formalny.
 wnioskowanie indukcyjne, czyli na podstawie wielu przesłanek jednostkowych, stwierdzających, że szczególne przedmioty pewnego rodzaju maja pewną cechę, przy braku stwierdzeń przeciwnych dochodzimy do wniosku ogólnego, że każdy przedmiot tego rodzaju taka cechę posiada, dzięki właśnie takiemu wnioskowaniu można wyróżnić indukcję zupełną ( jeśli nie ma innych przedmiotów danego rodzaju oprócz tych, które zostały wymienione w przesłankach jednostkowych) i indukcję niezupełną ( jeśli brak tej dodatkowej wiadomości).
Wnioskowanie przez indukcję zupełną mają tak oczywisty charakter, że nie powstają co do nich żadne interesujące problemy metodologiczne, natomiast wnioskowania przez indukcję niezupełną jest wiele ciekawych problemów np. w jakich przypadkach jest rzeczą rozsądną uznać jakieś zdanie ogólne za prawdziwe na podstawie takiego wnioskowania.
 wnioskowanie z analogii, czyli między przesłankami a wnioskiem nie zachodzi stosunek wynikania ani w jednym, ani w drugim kierunku: jest to zazwyczaj tylko dobieranie do danych tez jakiejś tezy nowej, takiej, iż wszystkie one są następstwami jakiegoś twierdzenia, które nadawałoby się do roli racji, dobieranej do tych tez w drodze indukcji.

Pozostałe wnioskowania zawodne nie są przydatne z punktu widzenia poznawania rzeczywistości dlatego spośród wnioskowań uprawdopodobniających omówiłam pokrótce tylko kilka z nich tj. wnioskowanie redukcyjne, wnioskowanie przez indukcję zupełną i niezupełną oraz wnioskowanie z analogii.