Etapy procesu poradniczego.

Etapy procesu poradniczego i prowadzenia rozmowy w indywidualnym poradnictwie zawodowym
L. M. Brammer wyróżnił osiem etapów procesu pomagania. Są to:
1. Wstęp, w którym następuje nawiązanie wzajemnych relacji.
2. Klaryfikacja, w której ustala się problem i powody szukania pomocy.
3. Strukturowanie, gdzie następuje sformułowanie warunków trwania procesu pomagania.
Radzący powinien tu zgodzić się na współpracę i przyjąć odpowiedzialność za swój udział w procesie, uczciwe mówienie o sobie.
4. Relacja, w której następuje budowanie i pogłębienie wzajemnych intereakcji doradca - radzący się, poprzez używanie werbalnych i poza werbalnych rodzajów komunikacji.
5. Eksploracja, polegająca na aktywności doradcy, analizowaniu problemów, formułowanie celów, planowaniu działań, zbieraniu faktów, wyrażaniu głębszych uczuć, uczeniu nowych umiejętności.
6. Konsolidacja, gdzie osobą aktywną jest radzący się, poprzez rozważanie alternatywnych rozwiązań, wykorzystanie nowych umiejętności, określanie własnych uczuć.
7. Planowanie, którego celem jest rozwinięcie planu działania, redukcja przykrych uczuć, i zmiana istniejącej sytuacji.
8. Zakończenie, czyli podsumowanie procesu poradniczego przez radzącego się lub doradcę.
J. Brzeziński i S. Kowalik dzielą przebieg rozmowy psychologicznej na cztery etapy:
1. Przygotowawczy, który odbywa się przed rozmową z klientem. W etapie tym następuje przegląd dokumentów i innych źródeł informacji o kliencie, ustalenie celów i tematów rozmowy, przygotowanie się do obserwacji.
2. Wstępny, który polega na wyjaśnieniu zasad spotkania, zainicjowaniu rozmowy
3. Zasadniczy dzielący się na dwa podetapy:
a) badanie psychologiczne oraz omówienie wyników badań oraz dyskusja;
b) zdefiniowanie problemów i sposób ich rozwiązania.
4. Końcowy zawierający podsumowanie określające istotę problemu klienta
Zdaniem autorów przed spotkaniem należy przygotować zestaw zagadnień, które należy omówić w trakcie rozmowy. Zestaw ten stanowi schemat rozmowy, który powinien zawierać:
1. Definicję problemów życiowych
2. Dane identyfikacyjne ( wiek, stan cywilny, zawód )
3. Dane dotyczące biologicznego i psychicznego rozwoju pacjenta, informacje o problemach życiowych pacjenta
4. Sprecyzowanie oczekiwań pacjenta.
W literaturze polskiej po raz pierwszy wydzieliła etapy indywidualnego poradnictwa zawodowego B. Wojtasik są to:
1. Przygotowanie się doradcy do prowadzenia rozmowy. Zapoznanie się z sytuacją szkolną i domową klienta oraz jego stanem zdrowia. Ustalenie schematu rozmowy, ustalenie jej celu i tematu;
2. Pierwszy kontakt polegający na nawiązaniu interakcji. Powinien być on autentyczny, a atmosfera nieformalna. W pierwszym kontakcie ważne są warunki spotkania. L. M. Brammer twierdzi, że powinny być one uczciwym odbiciem stylu osoby pomagającej. Rodzaj ubrania, jakie nosi, wygląd i wystrój pokoju, nawet odległość krzeseł jest tu istotna. Czynniki zwiększające dystans między doradcą a klientem to: rozmowa „przez biurko”, siedzenie klienta tyłem do drzwi, fotel doradcy bogaty, natomiast skromne krzesło petenta, niskie kanapy dla klientów, materiały z napisem „poufne” zostawione na biurku doradcy itp.
3. Ustalenie, kto ma problem i na czym on polega. Jeśli klient stwierdzi, że przysłał go nauczyciel albo rodzice lub inna osoba, jest to sygnał, że nie uznaje problem za swój.
4. Zawarcie kontraktu między doradcą a radzącym się. Określenie odpowiedzialności za przebieg procesu i uzyskane wyniki.
5. Budowanie relacji doradca – radzący się. Pogłębienie relacji.
6. Zbieranie faktów oraz badanie pedagogiczne i psychologiczne. Doradca poznaje wiedzę, zainteresowania, możliwości, potrzeby i środowisko ucznia. Radzący się dokonuje samopoznania i samooceny.
7. Aktywizowanie radzącego się do zbierania informacji o zawodach i szkołach.
8. Konsultacja z rodzicami.
9. Dopasowywanie siebie do zawodu. Na tym etapie trzeba rozważyć, czy zainteresowania, wartości , możliwości i środowisko będą sprzyjały wykonywaniu wspólnie wybranego zawodu. Następuje tu wspólne planowanie, dyskusja nad rozwiązaniami. Dokładne wybranie danego zawodu, stanowiska pracy, znalezienie odpowiedniej szkoły, poznanie wymagań przy przyjęciu do niej, skompletowanie dokumentów.
10. Zakończenie. Następuje tu podsumowanie wspólnych osiągnięć, ocena tego, co zostało wykonane. Jeżeli nie osiągnięto celów, należy zastanowić się nad przyczynami.

W indywidualnym poradnictwie zawodowym nie muszą występować wszystkie etapy. Jeśli jest ich dziesięć przebiegają one zazwyczaj w ciągu 6 lub 7 spotkań.