Anoreksja choroba duszy i ciała.

W codziennej pogoni za urodą, figurą i powodzeniem niektórzy z nas nieco się gubią. Tak, niektórzy, ponieważ w pewnej części dotyczy to również mężczyzn. Nie okłamujmy się, telewizja i wszystkie media ciągle zasypują nas obrazami "idealnej" kobiety i doskonałego mężczyzny. Oczywiście są obrazy wyidealizowane, ale bardzo przemawiające do osób szczególnie wrażliwych na akceptację środowiska.

I w ten sposób każda dziewczyna chce mieć figurę jak Claudia Schiffer a chłopak posturę Sylwestra Stallone. A jak to osiągnąć, jak ma się 160 cm wzrostu i waży się 65 kg? Oczywiście zaraz w przerwie na reklamy albo na drugiej stronie dowiadujemy się o istnieniu magicznych diet oraz kieszonkowych wersji sprzętu kulturystycznego. I tu zaczyna się spirala śmierci. Kobiety rozpoczynają niekończące się cykle diet i odejmowania sobie od ust, a panowie wręcz konwulsyjnie zaczynają ćwiczyć i zajadać tzw. "koks" i co tam jeszcze koledzy z siłowni polecą.

Dążenie do idealnego wyglądu jest w jakiś sposób naturalne, ponieważ od tysięcy lat nasz gatunek stawiał wyżej walory fizyczne ponad umysłowymi, i to jest niestety prawda - smutna, ale prawda. Pomimo kultury jaka nas otacza, literatury, wzniosłych ideałów i inteligencji nas samych panowie oglądają się na ulicy za seks-bombami, paniom miękną kolana na widok 100% mężczyzn. W ten sposób rodzi się fobia. Strach przed nami samymi, że nie spełniamy wymogów współczesnego świata. I w ten sposób czas powiedzieć, jak się ta fobia nazywa.

Anorexia Nervosa, bo tak brzmi jej łacińska nazwa, jest jedną z nowych chorób cywilizacyjnych (vide stres, pracoholizm itp.). Jednak spośród innych schorzeń wyróżnia ją szybko postępujące wyniszczenie organizmu, które pozostawia często już nieodwracalne zmiany.

Anoreksja to choroba, która dotyka obecnie coraz większą liczbę dzieci i młodzieży. Jest ona zwykle jednym z przejawów somatyzacji. Somatyzacja to sytuacja, w której dany człowiek za pomocą ciała i funkcji fizjologicznych sygnalizuje i wyraża te problemy, które mają podłoże pozacielesne. Tendencja do somatyzacji pojawia się zwłaszcza wtedy, gdy ktoś nie jest świadomy swoich problemów psychicznych, moralnych, duchowych, religijnych czy społecznych i gdy nie chce lub nie potrafi ich przezwyciężyć. Sygnalizowanie i odreagowanie problemów pozacielesnych za pomocą języka ciała dokonuje się najczęściej poprzez zaburzenia snu, układu oddychania (do astmy włącznie), funkcji krążenia (nadciśnienie, zakłócenia pracy mięśnia sercowego), a także funkcji odżywania. Gdy chodzi o te ostatnie zaburzenia, to przejawiają się one kompulsywnym, odruchowym sięganiem po pokarm, albo przeciwnie — odrzucaniem pokarmu, a nawet zmianami chorobowymi w układzie pokarmowym (np. owrzodzenie żołądka).

U podstaw anoreksji leżą zwykle poważne problemy psychospołeczne. Z tego właśnie względu trudności w przyjmowaniu pokarmów, aż do jadłowstrętu włącznie, nie mają podłoża fizjologicznego i leczenie farmakologiczne z reguły nie przynosi żadnej poprawy. Trzeba pamiętać, że odżywianie jest funkcją, poprzez którą człowiek zaspakaja wiele różnych potrzeb. Dziecko karmione przez matkę otrzymuje od niej nie tylko pokarm fizyczny, ale miłość, czułość, bliskość, poczucie bezpieczeństwa, kontakt osobisty. Odżywianie jest zatem rodzajem ważnego rytu w danej rodzinie i w każdej wspólnocie osób. Nic więc dziwnego, że zaburzone kontakty i toksyczne więzi prowadzą również do poważnych zaburzeń w odżywianiu.

Anoreksja jest zjawiskiem bardzo rzadkim wśród niemowląt w pierwszych czterech miesiącach życia. Częściej pojawia się między piątym a ósmym miesiącem po narodzeniu dziecka. Wiąże się to zwykle z zakończeniem karmienia piersią i ze zmianą sposobu odżywania. Anoreksja u niemowląt może przejawiać się w formie zupełnej pasywności wobec pokarmu, albo w formie aktywnego odrzucenia pokarmu, aż do agresji i wymiotów włącznie. Dochodzi wtedy do walki między rodzicami a dzieckiem. Efektem jest tyranizowanie dziecka ze strony rodziców lub poddanie się dorosłych naciskom i szantażom ze strony dziecka. W obu przypadkach zostaje poważnie zaburzona więź dziecka z rodzicami. Trzeba jednak pamiętać, że więź ta musiała być już wcześniej w jakimś aspekcie problematyczna i dlatego spowodowała zaburzenia w przyjmowaniu pokarmu.

Najczęstszą i najpoważniejszą formą anoreksji jest anoreksja mentalna (a zatem nie zdeterminowana organicznie) w wieku dorastania. Po raz pierwszy opisał ją w połowie XIX wieku E. Lasgue i W. Gull. Anoreksja tego typu ma przejawy podobne do histerii i dotyka zwykle dziewcząt, które podporządkowują sobie najbliższe otoczenie, bywają rozpieszczane i stawiane w centrum uwagi, pochodzą ze sfer o wyższym statusie społecznym i materialnym. Rzadziej anoreksja pojawia się na skutek jakiegoś szoku emocjonalnego lub łatwo zauważalnych konfliktów i napięć psychicznych. Zwykle przyczyny anoreksji są niedostrzegalne dla samych zainteresowanych i ich bliskich. W 45% przypadków anoreksja jest poprzedzana przejściem na dietę odchudzającą. W 40% przypadków pojawia się w kontekście silnej rywalizacji w ramach więzi rodzinnych lub w odniesieniu do innych osób, mających ważne znaczenie emocjonalne.

Osoba dotknięta anoreksją nie martwi się tym zaburzeniem. Twierdzi, że czuje się dobrze i że nie ma potrzeby jeść więcej, niż to czyni. Nie jest to jednak prawdą, gdyż w rzeczywistości osoba ta przeżywa niepokój, zamyka się w sobie, uruchamia mechanizmy obronne, a jej relacje z innymi ludźmi stają się coraz bardziej powierzchowne i niespokojne. Gdy problem zaczyna przybierać dramatyczne rozmiary, wtedy osoba dotknięta anoreksją zaczyna negować podstawowe fakty. A gdy najbliżsi przymuszają ją do jedzenia, wtedy broni się poprzez wymioty, zażywa środki przeczyszczające, podaje błędne informacje o aktualnej wadze ciała, albo przeciwnie: odżywia się po kryjomu i popada w czasową bulimię.

Wraz z rozwojem choroby widać coraz wyraźniej, że to, co wydawało się problemem wewnątrzpsychicznym osoby odmawiającej przyjmowania pokarmów, okazuje się problemem interpersonalnym. Zaczyna się etap otwartej walki w postaci coraz silniejszych nacisków, by osoba dotknięta anoreksją zaczęła wreszcie jeść. W odpowiedzi przychodzi zwykle jeszcze bardziej radykalne odrzucenie wszelkich pokarmów. Wtedy staje się jasne, że dotychczasowe kompromisy z chorym były błędem i rodzina zwraca się do lekarzy o pomoc medyczną. U osoby chorej agresywna obrona przemienia się stopniowo w kruchość emocjonalną, apatię i smutek, a jej ciało traci czasem nawet połowę swojej normalnej wagi. Następuje spowolnienie metabolizmu, pojawia się anemia i zaburzenia hormonalne.

Podstawowym problemem w przypadku anoreksji nie są zjawiska fizjologiczne czy jakieś predyspozycje anatomiczne, lecz postawa buntu danej osoby wobec życia i własnego środowiska. Z tego właśnie względu anoreksja bardzo rzadko występuje jednocześnie u innych członków rodziny, a pomoc o charakterze medycznym jest nieskuteczna. Szansę na zmianę sytuacji stwarza natomiast psychoterapia i/lub zmiana środowiska. Psychospołeczne podłoże anoreksji potwierdza fakt, że w 50% przypadków anoreksja dotyczy jedynaczek, w 20% córek pierworodnych, a u dziewcząt występuje wielokrotnie częściej niż u chłopców. Osoby dotknięte anoreksją mają często problemy z realistyczną percepcją siebie i w własnego ciała oraz z zachowaniem rozsądnych granic w kontakcie ze światem zewnętrznym.

Gdy chodzi o szczegółowe uwarunkowania anoreksji, to mogą one wynikać z dążenia do osiągnięcia wyidealizowanego modelu kobiecości albo przeciwnie — z odrzucenia własnej płci. W tym drugim przypadku osoba dotknięta anoreksją może uważać się za „feministkę”. Tymczasem w rzeczywistości — jak większość „feministek” — okazuje się wirilistką, czyli kimś, kto usiłuje upodobnić się w wyglądzie i stylu życia do mężczyzn i kto w naśladowaniu mężczyzn upatruje drogę do realizacji własnej osobowości oraz do zapewnienia sobie poczucia bezpieczeństwa. Anoreksja może być ponadto przejawem zachowań autodestrukcyjnych lub wynikać z chęci uwolnienia się od poczucia winy. Ponadto może wiązać się z lękiem wobec własnej seksualności, płodności albo dorosłości. W innych przypadkach może to być drastyczna próba udowodnienia sobie zdolności do panowania nad własnym ciałem i własnym życiem.
Podsumowując powyższe analizy można stwierdzić, że u podstaw anoreksji leży zwykle bunt przeciw życiu w określony sposób i w określonym środowisku. Matki córek dotkniętych anoreksją są zwykle kobietami, które odnoszą sukcesy w pracy zawodowej i środowisku społecznym, a jednocześnie mają tendencję do perfekcjonizmu. Często okazują się jednak wewnętrznie sfrustrowane i dążą do doskonałego wypełniania również roli matki. Z kolei ojcowie — nawet, jeśli osiągają sukcesy zawodowe i finansowe — czują się odsunięci na drugi plan i bywają pasywni w środowisku rodzinnym. Są zbytnio przejęci tym, co zewnętrzne i powierzchowne. Oczekują od dzieci wielkich sukcesów i dużej pewności siebie. Obydwoje rodzice troszczą się bardziej o prawidłowe wypełnienie swych zewnętrznych funkcji i obowiązków, niż o wewnętrzną, pogłębioną więź z dzieckiem. Ponadto nie są zwykle świadomi konfliktów, jakie przeżywają w relacji mąż - żona. W tej sytuacji matka dąży do podporządkowania córki własnym potrzebom i do izolowania jej od ojca. Ta sytuacja prowokuje córkę do nieświadomego buntu psychicznego.

Według różnych badań wśród nastolatków dotkniętych anoreksją tylko 3% do 20% to chłopcy. Ci ostatni są zwykle znacznie bardziej pasywni i apatyczni niż dziewczęta. Ich matki mają tendencję do wyraźnej agresji wobec swoich synów lub do zachowania nadmiernej bliskości. Chłopcy dotknięci anoreksją przeżywają zwykle trudności w relacji z innymi ludźmi, mają wyraźnie zawężone zainteresowania, skupiają się przesadnie na swojej cielesności. Odmowa jedzenia jest symbolem ucieczki od dorosłości i sposobem na przedłużenie relacji typu dziecko — matka.

Obecnie dzięki coraz lepszemu rozumieniu przyczyn anoreksji i coraz większej ofercie terapeutycznej, ilość przypadków śmiertelnych zmniejszyła się do około 10%. Można wyodrębnić trzy typy interwencji stosowane w odniesieniu do tej choroby: izolacja od środowiska rodzinnego, pomoc medyczna oraz psychoterapia. Większość specjalistów uważa, że nie można leczyć skutecznie anoreksji wtedy, gdy chory pozostaje wśród swoich bliskich. Izolacja jest zwykle konieczna aż do osiągnięcia rzeczywistej poprawy. Czasami trzeba karmić osobę chorą w sposób wymuszony i stopniowo uczyć ją zmiany w dotychczasowym sposobie odżywiania. Niektórzy lekarze stosują elektrowstrząsy. Ogromna większość specjalistów uważa jednak, że podstawą zdrowienia jest psychoterapia połączona z terapią rodziny. Mimo wszystko tylko około 35% osób dotkniętych anoreksją wraca do w pełni normalnego funkcjonowania. W tej sytuacji niezwykle ważne jest zapobieganie anoreksji poprzez eliminowanie jej podstawowych przyczyn. Staje się to możliwe wtedy, gdy rodzice uczą swoje dzieci realistycznego myślenia i gdy wprowadzają je w świat dojrzalej miłości, tworząc w ten sposób klimat bezpieczeństwa i stymulując optymalny rozwój. To wszystko może dokonać się jedynie w tych rodzinach, w których dany rodzic potrafi przyjąć siebie samego i swego współmałżonka z dojrzałą miłością i gdy obydwoje rodzice okazują się zdolni do konsekwentnego i cierpliwego podjęcia trudu odpowiedzialnego wychowania.

Zaczyna się niewinnie... od marzenia, żeby zostać modelką / modelem albo po prostu bardzo silnej potrzeby poprawienia wyglądu. Potem lista objawów rośnie w zastraszającym tempie, oto niektóre z nich:
- Pomimo znacznej utraty wagi (poniżej 85% normy dla wieku i wzrostu) dieta jest kontynuowana
- Nawet po spadku wagi rosnąca obawa przed przybraniem na wadze
- Zanik okresu lub bardzo wydłużone okresy między menstruacjami
- Pierwszy temat do rozmowy z taką osobą to jedzenie, kalorie, zawartość tłuszczu i diety
- Spożywanie posiłków w samotności (wstyd przed innymi)
- Gotowanie dla innych tzw. "zdrowych posiłków"
- Wypadanie włosów
- Zimne dłonie, nadmierne pocenie się stóp
- Intensywne ćwiczenia fizyczne mające niejako poprawić figurę
- Kłamstwa o ilości zjedzonych posiłków
- Ogólne osłabienie
- Wyczerpujące okresy "superaktywności"
- Pojawienie się włosów na ramionach, nogach i innych częściach ciała
- Nierówny puls (arytmia serca)
- Sucha, łuszcząca się skóra
- Krótki oddech
Anoreksja może przebiegać przewlekle z okresami remisji i nawrotami oraz jako jeden rzut choroby. Zdarza się, że po kilkumiesięcznym ograniczaniu jedzenia dochodzi do 40% utraty wagi, a w skrajnych przypadkach nawet do 60% należnej masy ciała.

Dla obniżenia masy ciała chorzy stosują różne metody:
- radykalne ograniczenie ilości spożywanego pokarmu połączone z okresowymi głodówkami,
- stosowanie środków przeczyszczających i moczopędnych,
- prowokowanie wymiotów po każdym posiłku,
- duży wysiłek fizyczny w celu zużycia kalorii.
Stosowane metody prowadzą do poważnych zakłóceń biochemicznych oraz zaburzeń czynności wielu narządów i układów. Niektóre z nich mogą być groźne dla życia. Współczynnik umieralności wynosi, w zależności od badań, 4-22%. Najczęstszymi przyczynami śmierci są somatyczne zaburzenia układu sercowo-naczyniowego, infekcje oraz samobójstwa. Powikłania somatyczne ustępują w trakcie leczenia lub po osiągnięciu prawidłowej masy ciała.

Przyczyny anoreksji
- Zaburzone postrzeganie obrazu własnego ciała - chorzy nie zdają sobie sprawy z tego, jak bardzo są wyniszczeni, nie widzą swojej chudości.
- Niezadowolenie z figury - prowadzi do obsesyjnego myślenia o jedzeniu i strachu przed przybraniem na wadze, co powoduje stosowanie diet odchudzających zwiększających ryzyko zaburzeń jedzenia.
- Przekonanie, że szczupła sylwetka jest pomocą w życiu - wiele nastolatek jest przekonanych, że ładna figura pomoże im zdobyć dobrą pracę, znaleźć chłopaka, zapewni sympatię rówieśników oraz pozycję w rodzinie.
- Negatywny stosunek do dojrzewania - dziewczęta cierpiące na anoreksję unikają kontaktu z innymi osobami, zwłaszcza z chłopcami. Zaprzeczają własnej seksualności. Często towarzyszy temu poczucie niepewności własnej atrakcyjności.
- Lęk przed "dorosłością" - część kobiet cierpiących z powodu anoreksji boi się dojrzałości fizycznej i psychicznej. W wyniku unikania jedzenia sylwetka pozostaje podobna do dziecka przed okresem pokwitania, miesiączka nie pojawia się lub zanika.
- Niska samoocena i brak wiary w siebie - osoby chore są solidne, koncentrują się na nauce, cechuje je duża potrzeba sukcesu, ale także niepewność, lęk przed niepowodzeniami, nadmierny krytycyzm wobec siebie.

Dlaczego anoreksja dotyczy głównie dziewcząt?
Kobiety posiadają bardziej złożoną psychikę niż mężczyźni. Poza tym panuje obecnie wielka presja niektórych środowisk społecznych, a przede wszystkim mediów, które kreują kobiety szczupłe, a więc delikatne, kruche, słabe. Kobieta pulchna postrzegana jest jako silna, narzucająca swoje zdanie, twarda oraz mało kobieca. Inna przyczyna zapaści na tę chorobę może być związana ze stanami psychicznymi dziewcząt, które w okresie dojrzewania często mają problemy z określeniem własnej tożsamości. Jeśli rodzina jest względem siebie otwarta, życzliwa i nie stawia zbyt wygórowanych żądań, wówczas dziewczynie łatwiej jest wkraczać w świat dorosłych. Natomiast zaburzenia relacji w rodzinie mogą wpływać na zły sposób odżywiania się prowadzący do anoreksji.

Jakie są pierwsze sygnały, które powinny zwrócić uwagę rodziców?
Niestety, najczęściej jest tak, że rodzina zauważa problem i reaguje zbyt późno. Rodzice powinni zaniepokoić się już, gdy dziecko notorycznie unika zasiadania do wspólnych posiłków. Zauważyć też można zmiany w zachowaniu dziecka, jego nastroju i oczywiście także w wyglądzie. Dziecko zaczyna mieć szarą i suchą skórę, odczuwa zimno, skarży się na bóle brzucha i jest coraz bardziej wychudzone, jest też nieobecne lub agresywne. Agresja staje się dominująca, funkcjonuje jako mechanizm obronny przed kontaktami z rodziną, jest też ucieczką przed koniecznością jedzenia. Anorektycy potrafią w umiejętny sposób manipulować swoją rodziną.

Dlatego leczeniu anoreksji poddawana jest cała rodzina?
Anoreksja upowszechnia się między innymi dlatego, że zaczynamy gubić się w dobrobycie, stawiamy sobie - rodzicom i swoim dzieciom coraz większe wymagania i żądania. Praca rodziców zmusza ich do długiego przebywania poza domem. Po powrocie natomiast nie padają w stronę dzieci pytania tego typu jak: co u ciebie słychać?, co czujesz?, jak ci jest ze mną?, co w dniu dzisiejszym się tobie udało? Niezwykle ważne dla dziecka są jego relacje z otoczeniem. Dziecko często nie znajduje w rodzinie swojego miejsca, nie czuje się zaakceptowane takie, jakim jest. Dlatego tak ważna w leczeniu anoreksji jest pełna współpraca z rodzicami, którzy najczęściej są zszokowani wiadomością, iż choroba ta dotknęła właśnie ich dziecko.

Dlaczego tak trudno wyleczyć anoreksję?
Anoreksja jest bardzo skomplikowaną chorobą, chorzy zbyt późno rozpoczynają leczenie. Rodzice pierwsze objawy typu: kolejna dieta, zmiany w wyglądzie zewnętrznym, niegrzeczne zachowanie czy arogancja tłumaczą sobie buntem dojrzewającego młodego człowieka. Gdy choroba jest już zauważalna "gołym okiem", to jej stadium jest niezwykle daleko posunięte. W anoreksję popada się bardzo łatwo, a jest to proces bardzo długi oraz głęboki. Uzupełnienie wszystkich powstałych w organizmie anorektyczki strat jest niezwykle trudne. Poza tym uzależnienie psychiczne w anoreksji jest tak duże, że potrzeba wiele trudu i pracy, aby je pokonać. W dziewczynie dotkniętej chorobą trzeba wzbudzić przekonanie, że jest piękna, inteligenta i mądra dla wszystkich, a więc rodziny, przyjaciół oraz najbliższego otoczenia. To zadanie jest niezwykle trudne do osiągnięcia. A zdarza się też tak, że u pacjentki, która znajduje się na drodze do wyleczenia, następuje załamanie choroby i pracę trzeba rozpoczynać od nowa.

Statystyki:
- 81% dziesięciolatków boi się, że kiedyś utyje.
- 51% dziewięcio- i dziesięciolatków czuje się lepiej będąc na diecie
- Przeciętna kobieta ma około 165 cm wzrostu i waży około 75 kg.
- Przeciętna modelka ma 175 cm wzrostu i waży około 55 kg. Większość modelek jest o wiele szczuplejsza niż 98% kobiet!!!!
- 91% kobiet, które ukończyły szkołę średnią próbowało kontrolować swoją wagę
- 22% kobiet jest na diecie od czasu do czasu lub stale.
- 35% ludzi, którzy stosują diety popada w choroby typu bulimia czy anoreksja.
- 10% dziewcząt i kobiet i około 6% chłopców i mężczyzn zmaga się z chorobami takimi jak anoreksja czy bulimia.
- 70-80% obserwowanych wypadków anorektyczka w odpowiednim czasie zaczyna jeść.
- 80% przypadków po ok. dwóch latach wracają miesiączki.
- Przynajmniej 50.000 ludzi umrze z powodu złych nawyków żywieniowych
- 5-10% chorych na anoreksje umiera z wycieńczenia i niedożywienia organizmu.
- W Stanach zjednoczonych, na reklamę i promocję środków odchudzających wydaje się rocznie 33 miliony dolarów.

Psychika chorej
Młoda osoba, jak dotąd spokojna, coraz częściej wykłóca się z rodzicami o
ilości pożywienia, jakie zjadła albo i nie….

Głodowanie ma wielki wpływ na psychikę. Niedożywienie powoduje zmiany biochemiczne, które oddziałują na myśli, uczucia i zachowania. Występuje łatwość popadania w rozdrażnienie albo apatię, ponieważ organizm zużył zapasy tłuszczu, łącznie z tymi, które znajdują się w mózgu. Prowadzi to do
krnąbrności, nie przyznawania się do choroby i niezgody na leczenie.

Na początku choroby młode osoby opisując chorobę nawiązują do nastroju euforii. Nareszcie coś od nich zaczyna zależeć: same ustalają ilość spożywanego jedzenia, ciągle się SAME kontrolują i same ĆWICZĄ.

Czują się silne. Osoba, która nigdy nie sprzeciwiła się opiekunom, czuje dreszczyk buntu. Po raz pierwszy w życiu coś od niej zależy — i to coś tak
ważnego, jak jedzenie.

Niektóre dziewczęta stwierdzają, iż zatrzymanie miesiączki daje im poczucie
władzy, gdyż same mogą decydować o swojej kobiecości.

Anorektyczka chce się wywyższać, chce być zauważona i doceniana za wszystko co zrobi- wytycza sobie coraz większe wymagania i surowsze reguły.
Ostry reżim daje poczucie własnej wartości.

W miarę jak dziewczyna traci na wadze, coraz bardziej się lęka, czy nie je za dużo. Obawia się, ze, jeśli odpuści dietę choćby na chwilę, straci nad wszystkim kontrolę i zacznie objadać się. Chora nie dojada, zabezpieczając się w ten sposób na wypadek, gdyby chciała ulec pokusie, której z reguły nie ulega.

Lekceważenie sygnałów wysyłanych przez organizm jest kolejnym psychologicznym efektem anoreksji. Chora chce jeść, gdy patrzy na rodzinę podczas posiłków wyje z głodu, potrafiła jednak sobie odmówić, zignorować sygnały głodu, chłodu dochodzące z organizmu, czuje wtedy satysfakcję, że
umie sama sobą pokierować.

Obsesja na punkcie porządku to następny psychologiczny efekt anoreksji. Zapisywanie swojej wagi, liczenie przyswojonych kalorii, wypunktowywanie wykonywanych ćwiczeń, staje się codziennością- dotyczy to również nauki, wobec, której staje się wymagająca. Choć zawsze uczyła się dobrze, teraz jest wręcz fanatyczką. Sporządza notatki z własnych notatek i przegląda je do późna w noc, bez względu na to, czy następnego dnia będzie sprawdzian, czy
też nie.

Im dłużej choroba jest nieleczona, tym bardziej zwiększa się możliwość pojawienia się depresji. Chora za wszelką cenę chce być niezależna, która to niezależność wywalczyła dzięki- jak jej się wydaje- głodówce. Im dłużej trwa anoreksja, tym bardziej osoba jest niespokojna, przygnębiona i przerażona. Nie tylko jej ciało jest wycieńczone i wyczerpane, ale i ona sama prowadzi nieustającą walkę z samą sobą.

Leczenie
Niewątpliwie każda osoba, u która choruje na zaburzenia odżywiania się powinna znajdować się pod stała opieką lekarską. Niejednokrotnie musi być to opieka kilku specjalistów - psychiatry, internisty, czasem ginekologa lub dermatologa i in. Oprócz opieki lekarskiej konieczna jest psychoterapia –
podstawowa metoda leczenia tych zaburzeń.

Dziecko- zwłaszcza przed terapią odczuwa lęki, gdyż każda terapia oznacza zmianę postępowania. Nieprawidłowe nawyki pomagały choremu przezwyciężyć stres, załamanie. Teraz jednak dziecko na skutek terapii ma odrzucić te metody i znaleźć inne - zdrowsze. Wywiera się presję na młodą osobę, by zrezygnowała z robienia tego, co jakkolwiek dziwnie wyglądałoby z
zewnątrz, dawało jej jednak pewne poczucie bezpieczeństwa.

Po rozpoczęciu terapii często objawy się nasilają, zamiast, jak należałoby oczekiwać, słabnąć. Nie zdarza się to w każdym przypadku, jednak nie powinno być to zaskoczeniem. Anorektyczka, która zawsze była spokojnym dzieckiem, w pierwszych tygodniach leczenia może stać się rozdrażniona i wybuchowa. Jej rodzice mają prawo mieć wątpliwości, czy terapia jest skuteczna. Chora boi się, że zostanie zmuszona do tycia, i tym samym
zaczyna zdawać sobie sprawę z nieznanych wcześniej uczuć.


Należy również pamiętać, że często chory powraca do przerwanych nawyków, kiedy terapia zaczyna ujawniać skrywane, emocjonalne źródła zaburzeń. Stawienie im czoła może być ciężkim przeżyciem, szczególnie, jeżeli zawsze były ukrywane. Nawroty mogą zdarzyć się także po zakończeniu leczenia, szczególnie podczas jakichś istotnych zmian np.: zerwaniu z chłopakiem/ dziewczyną, przeniesieniu do innej szkoły, zakończeniu nauki czy rozpoczęciu pracy itp.. Młoda osoba może potrzebować ponownego kontaktu ze swoim terapeutą. Korzystne więc jest jeśli chora osoba może mieć zapewniony stały kontakt z terapeuta bądź grupą wsparcia- powinna tam
uczęszczać gdy tylko będzie tego potrzebować.

Każdy terapeuta i każda rodzina muszą wyznaczyć sobie cele, do których będą dążyli- cele te powinny być jasne i zrozumiałe dla każdego członka rodziny.

Ponieważ, w większości rodzin posiłki to okazja do nalegania do jedzenia, np.: „Jesz tylko białko z jajka! Czemu nie ruszasz żółtka?" „Jak wiele kalorii może zawierać ta sałatka? Dwadzieścia?" „Jeszcze jeden kęs kochanie,
proszę. Przecież od tego nie można utyć!"

Chora zaczyna ignorować prośby i przepraszać, co powoduje pojawienie się u niej większych wyrzutów sumienia i chęci niezależności, co najczęściej okazuje za pomocą kłótni. Terapia powinna (przy znacznym wychudzeniu)
sprawić, iż chora nabierze masy, oraz przestanie tracić na wadze.

Kiedy wydaje się, iż dziecko powrotem zaczęło jeść, nie należy nalegać i zmuszać do przyjmowania na siłę większych porcji- może to jedynie przestraszyć dziecko, które z czasem, bez nalegania zacznie sięgać po więcej, jednak na to potrzeba czasu. Natomiast pomiędzy posiłkami, w spokojnej, niewymuszonej atmosferze, matka i ojciec powinni przypominać o dobrowolnie przyjętych zobowiązaniach. Jeżeli w dalszym ciągu dziecko ogranicza ilość pożywienia, do sprawy należy powrócić na spotkaniu z terapeutą.

Podczas terapii rodzinnej- najczęściej stosowanej- terapeuta postrzega rodzinę jako jedność składającą się z różnych osobowości. Terapia ma również na celu pokazanie uczuć, którymi darzą się członkowie rodziny, co jest jednym z najważniejszych metod leczenia- nie należy ukrywać uczuć,
najważniejsza jest otwartość i mówienie o tym, co naprawdę czujemy.
Kiedy stan anorektyczki zagraża jej życiu, powinno się ją poddać jak najszybszej hospitalizacji. Jest to niewątpliwie trudna decyzja, dlatego bardzo często zwleka się z jej podjęciem. Jedne z głównych czynników, które
decydują o hospitalizacji pacjentki to:
· zły stan somatyczny (bardzo niska waga)
· bradykardia poniżej 40 uderzeń na minutę
· zaburzenia elektrolitowe szczególnie hipokaliemia, intensywne stosowanie środków odwadniających i przeczyszczających
· ciężka depresja lub skłonności samobójcze
· brak odpowiedzi na leczenie ambulatoryjne

Osoba chora kategorycznie odmawia poddania się leczeniu. Jednak często, gdy pacjent znajduje się pod specjalistyczną opieką medyczną, konieczne jest już dożylne karmienie. Jako, że anoreksja wymaga specjalistycznego podejścia do pacjenta, należy chorego umieścić na oddziale schorzeń metabolicznych, lub psychiatrycznych. Anorektycy wracają do zdrowia stopniowo, na zasadzie ugody. Izolowani od rodziny, często pozbawieni przedmiotów osobistych, odcięci od udogodnień oferowanych przez szpital i możliwości wykonywania ulubionych zajęć, za obietnicę jedzenia i przybierania na wadze zyskują stopniowo coraz większe uprawnienia. Pobyt chorego w szpitalu jest bardzo trudny- nie tylko dla niego, ale również dla jego rodziny. Boleśnie odczuwa ona brak kontaktu z leczonym, dlatego często proponuje jej się udział w terapiach grupowych, które bardzo pomagają przy leczeniu. Propozycje te mogą jednak być odebrane jako próba obwiniania rodziny o powstałą sytuację, co oczywiście jest nieprawdą. Terapia ma jedynie przygotować rodzinę na powrót jednego z jej członków, który może wrócić odmieniony. Równolegle lub w następnej kolejności, proponuje się anorektykowi udział w grupowych dyskusjach i różnorodnych terapiach zajęciowych, a także w indywidualnych seansach psychoterapeutycznych –
wszystko po to, by nakłonić go, do otworzenia się a nie zamykania w sobie.

Leczenie zaburzeń odżywiania sie jest trudne, niemniej całkowite, trwale usuniecie objawów (tj. utrzymywanie prawidłowej wagi oraz normalne jedzenie bez potrzeby kontrolowania sie), oraz poprawa funkcjonowania społecznego jest celem możliwym do osiągnięcia. Terapia może trwać od kilku miesięcy do 2 lat lub dłużej. Czynniki wpływające na czas trwania terapii i szanse jej powodzenia: to współistnienie innych zaburzeń (zwłaszcza zaburzeń osobowości) wraz z zaburzeniami odżywiania sie, nasilenie objawów, jakość funkcjonowania społecznego pacjentki, zaangażowanie pacjentki w terapie oraz gotowość jej rodziców do zaakceptowania zmian w relacjach z córką. Im bardziej korzystny układ tych czynników tym szybciej możliwe jest uzyskanie znacznej poprawy lub całkowitego ustąpienia
objawów.

Z danych dotyczących rokowania w zaburzeniach odżywiania się wynika, iż ok. 44% osób chorujących na jadłowstręt psychiczny badanych przez okres 4 lat osiągnęło trwały wzrost masy ciała oraz u kobiet powróciły regularne miesiączki, u 24% masa ciała nadal była niska (poniżej 15% należnej), utrzymywał się brak miesiączek lub występowały one sporadycznie, 28% pacjentów utrzymywało się na pograniczu pierwszej i drugiej grupy, 5% osób
chorujących zmarło.

Niestety, jak wynika z wielu badań, wraz z wydłużaniem się czasu obserwacji rośnie również śmiertelność, w jadłowstręcie psychicznym sięga ona 15-20%. Zaburzenia odżywiania znajdują się na drugim miejscu, co do ryzyka śmierci wśród chorób psychicznych, przed chorobami afektywnymi i schizofrenią. Trzeba zaznaczyć tu, że tak wysoka śmiertelność związana jest zarówno z powikłaniami somatycznymi jak i wysokim wskaźnikiem samobójstw
podejmowanych przez tych pacjentów.

Przechodząc do zagadnienia leczenia podkreślić należy fakt, że musi ono obejmować zarówno somatyczne aspekty choroby jak i aspekty psychologiczne. Konieczność leczenia zarówno somatycznego i
psychologicznego.
W przypadku osób chorujących na zaburzenia odżywiania się szczególnie istotnym zagadnieniem wydaje się wybór miejsca leczenia. Niektóre z głównych wskazań do hospitalizacji pacjentek z zaburzeniami odżywiania się
to:

Niska masa ciała (dla osób dorosłych BMI poniżej 16 lub 15, lub spadek m.c. o więcej niż 25% masy należnej ).

Nasilone powikłania somatyczne.

Gwałtowny i trwały spadek ilości przyjmowanego pokarmu oraz masy ciała,
Obecność czynników dodatkowych (np. infekcje przy niskiej masie ciała),
Współistnienie innych zaburzeń psychicznych (depresja, zaburzenie
obsesyjno -kompulsyjne, nasilone stany lękowe).

Oczywiście w każdym wypadku decyzję o hospitalizacji podejmuje lekarz na podstawie badania i objawów. Zdaniem wielu autorów przy szybko postępującej i niestabilnej chorobie nie należy czekać do momentu pojawienia się objawów ciężkich powikłań, a decyzję o hospitalizacji należy
podejmować odpowiednio wcześnie.

Po uzyskaniu poprawy (wzrost masy ciała, oraz stabilna poprawa stanu somatycznego) wskazane jest dalsze leczenie w oddziale psychiatrii. Nie należy kończyć leczenia na etapie pomocy somatycznej. Wiele pacjentek z zaburzeniami odżywiania się powraca do choroby nawet po uzyskaniu znormalizowanej masy ciała w warunkach szpitalnych. Potwierdza to fakt, że przyczyny anoreksji kryją się w poważnych zaburzeniach emocjonalnych, a na utrzymywanie się choroby mają wpływ objawy psychopatologiczne (np. zaburzenia obrazu ciała, nasilone natręctwa), oraz bardzo często czynniki społeczne (np. rola rodziny, obecność poważnych stresów w środowisku
pacjenta itp.).

Z pośród specyficznych metod leczenia zaburzeń odżywiania się należy wymienić oddziaływanie psychoterapeutyczne. Większość autorów zgadza się, co do faktu, iż psychoterapia powinna być podejmowana po ustąpieniu bezpośrednio zagrażających życiu pacjenta objawów somatycznych. Jak wynika z większości badań szczególną rolę odgrywa tu terapia rodzinna ( skuteczniejsza i przynosząca szybszą poprawę u dzieci i młodzieży do ok. 18 r.ż.) oraz psychoterapia indywidualna ( skuteczniejsza po 18 r.ż). Dobre efekty przynosi łączenie terapii indywidualnej z terapią rodzinną.
Każdy z wymienionych wyżej rodzajów psychoterapii posiada swoją specyfikę i dąży do określonych celów. Terapia rodzinna pomaga systemowi rodzinnemu przekształcić się tak, że możliwy jest stopniowy proces indywiduacji i separacji dziecka (zahamowanie tego procesu jest jednym z czynników etiologicznych jadłowstrętu psychicznego). Ten rodzaj terapii pozwala rodzinie bezpiecznie dzielić się swoimi uczuciami, pomaga na zmianę wzajemnych interakcji opartych na nadopiekuńczości, nad-kontroli i unikaniu jawnych konfliktów, stwarza możliwość radzenia sobie z poczuciem winy, lękiem czy złością - emocjami intensywnie doświadczanymi przez
rodzinę w trakcie choroby dziecka.

O ile w przypadku jadłowstrętu psychicznego skuteczność farmakoterapii wydaje się niewielka, o tyle w żarłoczności psychicznej dobre efekty przynosi leczenie za pomocą fluoxetyny ( w dawce do ok. 80 mg/d). Ten sam lek stosuje się w jadłowstręcie psychicznym, gdy masa ciała ulega normalizacji i pojawia się zagrożenie pojawiania się objawów bulimii. Większą rolę farmakoterapia odgrywa tych przypadkach zaburzeń odżywiania się, gdzie występują nasilone zaburzenia towarzyszące (zaburzenie obsesyjno-kompulsyjne, depresja, lęk).Jak podkreślają niektórzy autorzy wprowadzenie specyficznych metod leczenie zmniejszyło śmiertelność w zaburzeniach odżywiania się o ok. 50%

W leczeniu zaburzeń łaknienia stosuje się wiele metod leczenia-, niektóre są stosowano równocześnie. Rzadko, kiedy jest ograniczenie, co do jednego
rodzaju terapii. Leczenie szpitalne jest jednak ostatecznością.

Powikłania:
- Cały organizm- wychudzenie lub wyniszczenie organizmu, możliwość występowania skrycie przebiegających, nasilających wyniszczenie organizmu infekcji, w wypadku typu żarłoczno-wydalającego anorexia nervosa na plan pierwszy mogą się wysuwać zaburzenia związane z wymiotami i nadużywaniem środków przeczyszczających.
- Ośrodkowy układ nerwowy- zmiany w OUN - zaniki korowe, zanik istoty białej, powiększenie przestrzeni płynowych, trwałe deficyty neuropsychologiczne, apatia, trudności w koncentracji, depresja, napady padaczkowe, objawy psychoorganiczne (nawet w okresie normalizacji wagi) powiązane z uszkodzeniem struktur pnia mózgu, wyniszczeniem korowym, poszerzeniem komór mózgu.
- Układ krążenia- bradykardia, zaburzenia rytmu serca, spadki ciśnienia tętniczego krwi, sinica, zanik mięśnia sercowego -objaw "małego serca", skurcze przedwczesne przedsionkowe i komorowe, zwolnienie akcji serca do 60 uderzeń na minutę, pojawienie się szmeru sercowego, przedłużenie przewodzenia poprzez pęczek Hisa, zawroty głowy, obniżenie ciśnienia tętniczego krwi, omdlenia, zastoinowa niewydolność serca.
- Układ kostny- osteopenia, osteoporoza, podatność na złamania kości, zahamowanie wzrostu,
- Układ mięśniowy- osłabienie siły mięśniowej, skurcze i bóle mięśniowe,
- Narządy rozrodcze- zahamowanie rozwoju psychoseksualnego, zanik miesiączki, zanik libido,
- Układ dokrewny i metabolizm- liczne zmiany hormonalne, zaburzenia elektrolitowe, hipofosfatemia, hiperfosfatemia, hipoglikemia, odwodnienie, hipercholesterolemia, zaburzona regulacja temperatury ciała,
- Układ krwiotwórczy- anemia, pancytopenia, neutropenia z limfocytozą, trombocytopenia, niski opad (OB), hipoplazja szpiku,
- Układ pokarmowy- bóle brzucha, wymioty, wzdęcia, zaparcia, przedłużone opróżniania się żołądka, zaburzenia pasażu w przewodzie pokarmowym, zaburzone wskaźniki wątrobowe, uczucie nadmiernej pełności w śródbrzuszu, bóle brzucha, wzdęcia i zaparcia.
- Układ moczowy- obrzęki głodowe, nefropatia, spadek filtracji kłębowej, kamica nerkowa
- Skóra- lanugo, suchość skóry i łamliwość paznokci, zajady, ścienienie włosów na głowie, łuszczenie, suchość i mała elastyczność skóry określanej mianem "brudnej", czasem zanik zmian trądzikowych, pojawienie się charakterystycznego meszku na ciele, wypadanie włosów pod pachami i na wzgórku łonowym, kruchość i łamliwość włosów na głowie.