Kazimierz Antoni Jeżewski

KAZIMIERZ ANTONI JEZWESKI
Kazimierz Antoni Jeżewski uważany jest za twórcę Gniazd Sierocych na terenie Polski. Życie jego składało się z kilku historycznych etapów i było tak nasycone poświęceniem, niepewnością i wiarą w swoje zamiary i wierzenia jak mało, kogo w tym okresie. Działalność jego przypadła na końcówkę lat Polski pod zaborami, okres I wojny światowej, na okres lat między wojennych, na czas wybuchu i trwania II wojny światowej oraz tez na okres powstawania Polski Ludowej. Były to czasy bardzo burzliwe politycznie, społecznie i ekonomicznie.
Na świat przyszedł 1 marca 1877 r. na Ziemi kieleckiej. Pochodził z rodziny wielodzietnej, wychowując się wśród 6 braci i dwóch sióstr. I właśnie w takiej rodzinnej atmosferze kształtowały się osobowość i ideały przyszłego twórcy Gniazd Sierocych, Wiosek Kościuszkowskich - człowieka walczącego o prawa dla dzieci i młodzieży.
W wieku 16 lat wstąpił do seminarium duchowego w Sandomierzu, lecz nie ukończył go i powrócił do Warszawy, gdzie skończył gimnazjum. Ożenił się z Alicją Mayer, z którą miał syna Tadeusza. Jeżewski bardzo kochał swoją żonę i gdy umarła po 3 latach długo nie mógł się pogodzić z jej odejściem. Syna nie wychowywał sam, tylko oddał go do swojej siostry na wychowanie, a on podjął naukę na uniwersytetach za granicą. Powrócił do ojczyzny po wybuchu Rewolucji w 1905 r. i brał czynny udział w pracach społecznych Komitetu Sienkiewiczowskiego, który miał na celu ratowanie od głodu i zimna dzieci „robotniczej Warszawy". Później przekształcono Komitet Sienkiewiczowski na Towarzystwo opieki nad dziećmi i tam piastował Jeżewski stanowisko sekretarza, a następnie wice prezesa. Dzięki właśnie jego staraniom powstał pierwszy prototyp Rodzirmego Domu Dziecka, gdzie pod opieką przybranej matki wychowywało się kilka sierot. Miał on też wiele pomysłów dla władz w sprawie opieki nad dziećmi. Proponował powołanie Krajowego Biura Opieki nad Dziećmi. W swych dążeniach stykał się z ogromna niechęcią brakiem poparcia i zrozumienia szczególnie ze strony możnych sfer konserwatywnych. Dlatego też skupił się na mniejszej działalności i powołuje w 1908 r. Towarzystwo Gniazd Sierocych. Duże poparcie dla jego działalności i pomysłów płynęło od znanych pisarzy Marii Konopnickiej, Henryka Sienkiewicza, Elizy Orzeszkowej.
Gniazdo stanowić miało właściwe środowisko zastępczo-rodzinne, zapewniając odpowiednie warunki dla wszechstronnego rozwoju dziecka i wychowanie poprzez pracę, w zamiłowaniu do otaczającej przyrody. W takiej wielodzietnej rodzinie pracującej wspólnie na dostatnie utrzymanie, można było każdemu dziecku zapewnić nie tylko indywidualną opiekę, ale też przygotować do samodzielnego życia po ukończeniu szkoły zawodowej. W Wiosce mogły pozostać dzieci starsze powyżej 16 roku życia.
Pierwsza taka placówka powstała koło Przemyśla i przez 2 lata Jeżewski sam nią kierował. Do roku 1914 powstało 8 Gniazd. Jako dyrektor Towarzystwa Gniazd Sierocych odwiedzał placówki rozmieszczone na terenie całego kraju, interesował się ich działalnością i problemami.

Po wojnie zaczęło przybywać dzieci osieroconych i wtedy Jeżewski zaczął myśleć o powołaniu Wioski Sierocej jako zgrupowanie kilku Gniazd. Wioska miała mieć własny samorząd i różne szkoły.
Po odzyskaniu niepodległości powstała myśl o zmianie nazwy Wioski Sierocej na Wioskę Kościuszkowską dla uczczenia 100 rocznicy śmierci Tadeusza Kościuszki. W tym okresie Jeżewski zaskrobił sobie przychylność ówczesnych władz. Zaczęto myśleć nad uchwałami i przepisami, które miały by zapewnić pomoc dzieciom osieroconym. Cały okres między wojermy poświęcił na pracę nad Wioskami.
Uczniowie, którzy opuszczali Wioski mięli zapewnione wykształcenie, zawód i drobne oszczędności z Funduszu Kształcenia Zawodowego lub Funduszu Posagowego, które funkcjonowały w Wioskach. Absolwenci Wiosek należeli do Związku Gnieździaków, który później przekształcono w Związek Pracowników Społecznych.
Nawet wybuch II wojny światowej nie przeszkodził w prowadzeniu działalności na rzecz dzieci biednych i osieroconych. Był to bardzo trudny okres okupacji i prześladowania. Władze okupacyjne bardzo utrudniały wykonywanie jego życiowego celu, jednak nic nie mogło stanąć Jeżewskiemu na przeszkodzie w wykonywaniu swojej misji, której się poświęcił. Marzył o tym, że po wojnie w każdym powiecie zostanie utworzona Wioska. Brał czynny udział w życiu konspiracyjnym. Nauczał młodych ludzi, przygotowywał ich do walki z okupantem. Wielu z jego wychowanków brało udział w Powstaniu Warszawskim i walkach partyzanckich. W jego ciężkiej pracy zawsze wspierał go przyjaciel Wacław Welczer.
Po wyzwoleniu Warszawy powrócił tam i podjął sprawę reaktywowania Towarzystwa Wiosek Kościuszkowskich. Ówczesny Rząd popiera te działania, gdyż dzieci osieroconych było bardzo wiele po wojnie. Władze przyznawały dotacje oraz duże majątki ziemskie na działalność Towarzystwa. W tym czasie Jeżewski ulega atakowi częściowego paraliżu. Z trudem mówi i pisze, ale nie jest to przeszkoda dla kontynuowania jego działalności. Nie dba o leczenie, dla niego bardziej liczą się losy Wiosek dla dzieci niż jego zdrowie. Powstaje wiele szkół i przedszkoli na tereni całej Polski. Organizowane były kolonie letnie dla dzieci warszawskich. Do pracy w nowych Wioskach wzywa byłych wychowanków przebywających za granicą, bo kraj ich potrzebuje. Na prośbę Jeżewskiego stanowisko prezesa obejmuje prof. Włodzimierz Tarło-Maziński, a on sam pozostał honorowym prezesem i dalej walczył o funkcjonowanie Wiosek.
Zmarł nagle 15 marca 1948 r. po 40 latach ofiarnej i owocnej działalności na rzecz pokrzywdzonych dzieci. Pozostawił po sobie oryginalny dorobek pedagogiczny, rozwijany i stale doskonalony przez niego samego jak i ludzi, którym pozostawił to wszystko po śmierci.