Motyw młodości

Młodość - młodzi ludzie, których obserwujemy podczas nabywania przez nich życiowego doświadczenia, dorzewania do dorosłości.

Pierwsza kategoria: dorastający zwyczajnie, w realiach swojego świata. Jest to dorastanie klasyczne, zawierające to, co przypisane młodym ludziom: poznanie, edukacja, dochodzenie do prawa o świecie, bunt.

Druga kategoria: to dotastanie w czasie wojny - a zatem szczególne, przyspieszone, wg. Baczyńskiego "Tak się dorasta do trumny, jakeśmy w czasie dorośli".

Trzecia kategoria: protest przeciwko dorastaniu.

Starożytność

1. Mitilowga Jana Parandowskiego lub Zygmunta Kubiaka
Problemy:
a). Bogowie dzięki ambrozji i nektarowi są nie tyklo nieśmiertelni, ale też piękni i młlodzi. Młodość jest również atutem rycerstwa.
b). W wypadku Ikara młodość to idealizm, nierozwaga i nieostrożność.

2. Mitologia oraz "Antygona" Sofoklesa
Problem:
a). Konflikt racji opiera się na konflikci pokoleń: Kreonowi sprzciwia się zarówno młoda Antygona, jak i młody Hajmon. Wniosek: młodości towarzyszy bunt.

Renesans

1. Jan Kochanowski, "Na młodość", "Pieśń XX"
Problem:
a). Młodość to czas, w którym człowiek powiniem się wyszumieć.

2. Jan Kochanowski, "Odprawa posłw greckich"
Problem:
a). Ullisses krytykuje młodzież za brak troski o ojczyznę.

3. Wiliam Szekspir, "Romeo i Julia"
Problem:
a). Młodość to czas wielkich uczuć. Nigdy nie jest się za młodym na prawdziwe dylematy i wyznania. Młodość jest uczciwa, nieustępliwa, nie idzie na kompromisy.

Barok

1. Daniel Naborowski, "Do Anny", "Którkość żywota"
problem:
a). Młodość w barokowej poezji metafizycznej jest mało ważna, bo przemija, jak całe życie, więc trzeba się koncentrować na tym, co nieprzemijające, co zapewnia życie wieczne. W poezji dworskiej młodość to czas zabawy, flirtów z kobietami.

Oświecenie

1. Ignacy Krasicki, "Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki"
Problem:
a). Młodość to czas zdobywania wiedzy i doświadczeń, poszukiwania swojego miejsca w świecie. Ważne: Krasicki kreuje bohatera dojrzewającego. Późniejsza literatura często będzie wykorzystywała ten model.

2. Ignacy Krasicki, "Do króla"
Problem:
a). Jeden z satyrycznych zarzutów postawionych królowi dotyczy właśnie jego wieku: młodość jest niemądra, prawdziwą mądrość zapewniają bowiem siwe włosy. To oczywiście ironia.

Romantyzm

1. Johann Wofgang von Goethe, "Cierpienia młodego Wertera"; Adam Mickiewicz, "Oda do młodości" - utwór manifest, "Pieśń filaretów", "Dziady" cz. III; Juliusz Słowacki, "Kordian"
Problem:
a). Po raz pierwszy młodość zyskuje tak wielkie znaczenie. Wszyscy bohaterowie romantyzmu są młodzi i młodość poświęcają dla idei. Po raz pierwszy młodzi mówią o sobie: my. Mają poczucie wspólnoty pokoleniowej i odrębności - obserwujemy konflikt pokoleń. Młodość jest postępowa, odważna, bezinteresowna, pełna zapału, entuzjazmu, patriotyzmu. Jest jednak także impulsywna, nierozważna, nie myśli o konsekwencjach swoich czynów.

Pozytywizm

1. Adam Asnyk, "Do młodych"; Bolesław Prus, "Emansypantki"; Eliza Orzeszkowa: "Pamiętnik Wacławy", "ABC"
Problem:
a). Kult młodości słabnie, entuzjazm młodości bywa krytykowany, zwłaszcza brak rozsądku, mierzenie sił na zamiary. Młodość staje się problemem pedagogicznym.

Młoda polska

1. Stefan Żeromski, "Siłaczka", "Doktor Piotr", "Ludzie bezdomni"
Problem:
a). Młodzi to idealiści, nie zgadzają się z niesprawiedliwością świata. W opowiadaniu "Doktor Piotr" dochodzi konflikt pokoleń - syn nie godzi się z postawą ojca.

Dwudziestolecie międzywojenne

1. Stefa Żeromski, "Przedwiośnie"
Problem:
a). Cezary Baryka to kolejne wcielenie bohatera dojrzewającego

2. Witold Gombrowicz, "Ferdydurke"
Problem:
a). Bunt młodości nie tylko przeciwko dorosłym, lecz przeciwko wszelkiej formie. Józio jest odmianą bohatera dojrzewającego.

3. Poezja Skamandra
Problem:
a). Zachwyt młodością, jej żywiołem, możliwościami; witalizm, seksualność. Poeci głoszą "młodość" jako program - to istotna deklaracja, buntują się bowiem przeciw tradycji.

Literatura po roku 1939

1. Poezja Krzysztofa Kamila Baczyńskiego, Tadeusza Gajcego, Tadeusza Borowskiego. Tadeusz Borowski, "Opowiadania"; Roman Bratny, "Kolumbowie. Rocznik dwudziesty"; Aleksander Kamiński, "Kamienie na szaniec"; Miron Białoszewski, "Pamiętnik z powstania warszawskiego"; Jerzy Andrzejewski, "Popiół i diament".
Problem:
a). Tragizm młodości w obliczu zagrożenia wojennego, konieczność zmierzenia się z wojenną rzeczywistością, "dojrzewanie przyspieszone w czasie".

2. Jerome Salinger, "Buszujący w zbożu"; N.H. Kleinbaum, "Stowarzyszenie umarłych poetów"
Problem:
a). Określanie się młodzieży przez bunt wobec świata dorosłych.

3. Tomek Tryzna, "Panna Nikt"; Olga Tokarczuk, "E.E."
Problem:
a). Stawanie się kobietą, bilans zysków i strat tej metamorfozy, trud wchodzenia w dorosłe życie.

Treść również w postaci tabelki w załączonym pliku.