Różne sposoby mówienia o II wojnie światowej przedstaw zagadnienia na wybranych przykładach poezji i prozy.

II wojna światowa była największym i najkrwawszym konfliktem zbrojnym historii (1 wrzesień 1939 -2 wrzesień 1945). Na skutek podejmowanych działań przez Adolfa Hitlera zginęło blisko 5 milionów Polaków, w tym 600 000 żołnierzy, a także ludności cywilnej.Część ludności wysiedlono innych wywożono do obozów koncentracyjnych,zaś majątki ziemskie znalazły się pod okupacją hitlerowską.Co ciągnęła za sobą wojna? Na pewno niepewność, strach za równo o siebie jak i o swoich bliskich. Te 6 lat, to był bardzo trudny okres dla Polaków Tragiczne wspomnienia na zawsze pozostawiły piętno na psychice ludzi ,ale możemy mówić o nich jak o bohaterach , ponieważ trzeba mieć wiele szczęścia i siły aby wyjść cało z wojny.
Wszystkie doświadczenia wojny dla ówczesnych artystów były zupełnie obce i nieznane – więc musieli się z nimi zmierzyć i stawić im czoła. Cześć artystów, pisarzy stojąc przed trudnym wyborem opuściła kraj w trosce o własne życie. Inni pozostali co wiązało się z tworzeniem w ukryciu ponieważ pisanie i mówieni w polskim języku podczas wojny było zakazane, a publikacja wychodzących wówczas tekstów literackich została kategorycznie zabroniona i wstrzymana . Czas wojny to także czas w którym kształtowało się i tworzyło pokolenie Kolumbów do którego należeli miedzy innymi K.K. Baczyński, Tadeusz Różewicz, Tadeusz Gajcy..I to wiersze tego pokolenia ukazują jak wiele wojna im odebrała. Jak bezradnie i bezlitośnie kazała przyglądać się śmierci i towarzyszącemu jej rozlewowi krwi.
Proza stała się kluczowym odzwierciedleniem tragizmu wojny, okupacji oraz cierpienia ludzi , poezja tak naprawdę nie była w stanie ukazać prawdziwego oblicza wojny, oddawała jedynie fragmenty rzeczywistości, odczuć i emocji. Tu warto przejść do poezji T. Różewicza gdyż odbiegała od ówczesnych propozycji lirycznych, mimo że i ją ukształtowało przede wszystkim pokolenie wojny i jest ona wypowiedzią „przez ściśnięte gardło” człowieka porażonego wojną. Wojna w poezji Różewicza została zapisana jako czas katastrofy i apokalipsy spełnionej. Jej spełnienie nie otworzyło perspektywy nowego Jeruzalem a jej katastrofizm nikogo nie ocalił. Nawet jeśli udało się ujść z niego z życiem nawet jeśli jest się „ocalonym” nic nigdy nie zostanie wytłumaczone. Rzeź z której ocalał mówiący w wierszu 24-letni bohater wiersza „Ocalony” to oznaczenie tego co przez innych zostało nazwane „katastrofą” czy „apokalipsą spełnioną” Wojna była rzezią i nie można w niej odnajdywać dodatkowych sensów skoro „Człowieka się zabija jak zwierze” A granice pomiędzy prostymi słowami takimi jak miłość - nienawiść ,człowiek-zwierze, prawda-kłamstwo najzwyczajniej zacierają się .Narrator wspomina ,że teraz potrzebny jest „nauczyciel i mistrz” który niczym Bóg od nowa stworzy świat nadając utracone znaczenia słowom. W wierszu wojna jest przedstawiona jako totalne zniszczenie wszelkich wartości i zasad pozostaje jedynie nadzieja na odbudowanie ich w przyszłości . Nieco inaczej interpretuje obraz wojny
K.K. Baczyński w wierszu „Niebo złote Ci otworzę” gdzie zestawia obok siebie dwa obrazy ,pierwszy z nich obraz arkadii który dzięki licznym metaforom (ptasi świt, płynny lot mleczów) wprowadza w świat baśni. Obok bajecznego obrazu przedstawia obraz rzeczywistości, okupacji która sprawia że „ łąki są pełne krwi” a słońce przysłaniają ludzkie czaszki. Poeta posiadający dar tworzenia jest w stanie powołać do istnienia magiczny świat. Poezja może dać szczęście trzeba jednak spełnić warunek „jeno wyjmij mi z oczu szkło bolesne” Metaforyczne określenie cierpienia i bólu. Podmiot zwraca się do adresatki wiersza „odmień czas kaleki” Jest to określenie czasu wojny oraz warunków wrogich społeczeństwu. Wiersz to tragiczne wyznanie bezsilności wobec otaczającego świat koszmaru. Skarga człowieka któremu odebrano młodość, szczęście i spokój.
Warto też przytoczyć po kłódce wiersz Baczyńskiego „Elegia..(o chłopcu polskim)” Wiersz jest liryczną wypowiedzią matki do syna który pod przymusem musiał iść walczyć za ojczyznę. Niezwykły charakter dla wiersza nadają bardzo czułe wypowiedzi matki która tak naprawdę lamentuje nad losem syna dlatego też wiersz ma charakter żałobny. Dla autora "Elegii o chłopcu polskim" istniał tylko jeden wybór - moralny nakaz obrony kraju i nikt nie patrzył na to, że małych chłopców zamieniano w żołnierzy a ich matkom pozwalano przyglądać się jak dzieci pod rozkazem biorą udział w wojnie..Polski chłopiec stał się narodowym symbolem –młodego straceńca który poświęca życie dla ojczyzny tak naprawdę każdy by mógł być na jego miejscu. Wojna niszczy świat, w którym prawda i dobro były wartościami uniwersalnymi. Okazuje się, że życie istoty ludzkiej to po prostu igraszka losu. Dla pokazania tej prawdy autor sięga po nowe środki. Czynności, które dawniej kojarzyły się z ciepłem domowego ogniska i matczyną miłością, paradoksalnie umieszcza obok motywów śmierci i zniszczenia. Czytamy bowiem, że sprawcy nieszczęścia: "haftowali - oczy krwią, wyszywali - wisielcami". Krótkie życie bohatera wiersza zostaje zakończone strzałem, co symbolizuje los całego pokolenia – potępionego i przegranego, skazanego na śmierć. Warto wspomnieć ze bohater ( żołnierz ) u kresu życia wykonuje gest znaku krzyża co wskazuje na wiarę w Chrystusa.
Jeśli chodzi o prozę to niewątpliwie Gustawa Herlinga Grudzińskiego autora który z własnych doświadczeń i obserwacji cierpienia fizycznego i psychicznego napisał „Inny Świat” książkę która ukazywała warunki i sytuacje panującą w samych łagrach, obozach pracy. Była żywym obrazem rozpaczy, nędzy i poniżenia . Nie wielu ludzi znajdziemy którzy otwarcie potrafili by opowiadać o tym co przeżyli, bo o bolesnych wydarzeniach człowiek pragnie zapomnieć jak najszybciej. Gustaw Herling Grudziński opisuje w książce wszystko co zobaczył aby przekazać to młodemu społeczeństwu bo jak sam mówi „nie jesteśmy zabezpieczeni przed powtórzeniem się totalitarnych potworności” Warunki panujące w obozie sowieckim były skrajne a system utrzymujący więźniów znajdował się poniżej granicy człowieczeństwa. Zasady obalono przywiązywano uwagę do jednej wartości – przeżyć za wszelką cenę, nawet kosztem drugiego człowieka. Więźniowie przyzwyczajeni do widoku śmierci przestali być wyczuleni na nią obraz ten stał się im obojętny. Więźniów traktowano jako najtańszą siłę roboczą, - niewolników.Świadczy o tym np. to jak badano ich przed podjęciem przez nich pracy.Grudziński tak to opisuje: "badania lekarskie zaszczycał bowiem niekiedy swą obecnością naczelnik oddziału jercewskiego ,Samsonów, i z uśmiechem zadowolenia dotykał bicepsów,ramion i pleców nowo przybyłych więźniów."Ta scena do złudzenia przypomina scenę z handlu niewolnikami,traktowania ciała więźniów jako towaru który ma przynieść konkretne korzyści materialne. W głowie pojawiały się na przemian dwie myśli, zaspokojenia głodu i wydajnej pracy. Tak naprawdę tęsknota za normalnym światem z dnia na dzień była coraz mniejsza..Warunki panujące w obozach pozbawiały więźniów jakich kol wiek nadziei. Najokrutniejsze było to że Ci ludzie sami po części pozbawiali się moralnych zasad człowieczeństwa ,całkowicie tracili godność, aby choć na chwilę zaspokoić uczucie głodu – wydzierali jedzenie z rąk współtowarzyszy , żebrali o nie, grzebali w śmietnikach. Popadali w obłęd za przysłowiowy kawałek chleba można było kupić i sprzedać wszystko, pod tym względem obóz był „Innym światem” i człowiek który godził się na takie zasady osiągał dno upodlenia. Teoretycznie nie było tu miejsca na miłość, przyjaźń, własną godność. Jednak w praktyce byli ludzie którzy za wszelką cenę starali się uchronić swoją godność szukali miłości, zawierali przyjaźnie lub okazywali współczucie innym idąc za nich na etap. Ostatecznym sposobem na upadek moralny była modlitwa i wiara w Boga.





I LITERATURA PODMIOTU:

*Różewicz T - "OCALONY
*Baczyński K.K "Niebo złote Ci otworze"
*Baczyński K.K "Elegia o chłopcu polskim"
*Herling Grudziński G. "Inny świat" [tu:]fragmenty dotyczące pracy i warunków w obozach koncentracyjnyh



II LITERATURA PRZEDMIOTU:
*(do swojej pracy posłużyłam się:
->"Epoki literackie od antyku do współczesności"
-> "Opracowania lektur dla liceów i innych szkól średnich [tu:] "Inny świat"


III RAMOWY PLAN WYPOWIEDZI:


1.Określenie problemu:

a)II wojna światowa krótkie wprowadzenie
b)Jak doświadczenia wojny wpłynęły na poetów i pisarzy. (Pokolenie Kolumbów)
c)Proca kluczowym odzwierciedleniem tragizmu-Poezja oddawała jedynie fragmenty.


2.Kolejność prezentowanych treści:

a)Poezja T.Różewicza-"Ocalony"

-Wojna jako czas katastrofy i apokalipsy spełnionej.
-Krótkie streszczenie wiersza.
-Wojna jako rzeź.

b)Poezja Baczyński K.K "Niebo złote Ci otworze"

-Zestawienie dwóch obrazów. Świat baśni i okupacji.
-Cytaty.
-Wiersz wyznaniem bezsilności i skargą.
-

c)Poezja Baczyński K.K "Elegia o chłopcu polskim"

-Wiersz liryczną wypowiedzią matki.
-Polski chłopiec narodowym symbolem straceńca.
-Życie człowieka igraszką losu.Cytaty.

d)Proza Herling Grudziński G. "Inny świat"

-Grudziński o własnych przeżyciach.
-Co opisuje książka.
-Warunki w obozach.
-Czym była śmierć w obozie.
-Zasady moralne a człowieczeństwo.
-Ostateczny sposób na upadek moralny modlitwa.

3.WNIOSKI
*Każdy ma inne spojrzenie na wojnę i widzi ją własnymi oczyma.