Zimna wojna.

Zimna wojna w XX wieku to okres po drugiej wojnie światowej, podczas którego w konflikt popadły ZSSR i mocarstwa anglosaskie, jednak stopniowo front konfrontacji rozszerzał się i różnicował. W tym czasie stosunki polityczne były mniej lub bardziej napięte, był wyścig zbrojeń, konfrontacja ideologiczna i wojna psychologiczna, walka o wpływy na terenach peryferyjnych. Mimo współpracy sojuszniczej podczas konferencji Poczdamskiej, ustępstw USA w stosunku do ZSSR w sprawie katyńskiej podczas procesów Norymberskich, dalsza współpraca była niemożliwa.

Trudno sprecyzować kiedy zimna wojna, miała swój początek. Jednak nie ulega wątpliwości, że konflikt rozpoczął się w latach 1945 – 47, kiedy to Stalin głosił tezę zaostrzenia walki klasowej oraz o rozbudowie socjalizmu, a USA wprowadziły doktrynę, która mówiła o zatrzymaniu za wszelką cenę rozszerzania się wpływów komunistycznych na świecie.

W tym czasie stałym miejscem konfliktu były Niemcy, gdzie wystąpiły ostre sprzeczności interesów między Francją, Wielką Brytania i USA z jednej strony a Związkiem Radzieckim z drugiej. Wynikiem czego było powstanie RFN i NRD oraz powstanie muru berlińskiego (zbudowany w 1961 roku).

Także areną konfliktów była Grecja, gdzie trwała wojna domowa. Jugosławia, Bułgaria oraz Albania a pośrednio także Związek Radziecki wspierali komunistycznych partyzantów, którzy utworzyli Tymczasowy Rząd Wolnej Grecji. Jednak interwencja USA i Wielkiej Brytanii, którzy wspomogli rząd w Atenach zatrzymała rozszerzenie się wpływu komunistów.
1947 roku Stalin zażądał rewizji statusu Spitsbergenu, suwerennego terytorium Norwegii posiadającego poza bogactwami naturalnymi duże znaczenie militarne. Jednak za stawiennictwem USA Norwegia oparła się żądaniom radzieckim. Tym samym Waszyngton umocnił swoją pozycję w tym rejonie przedłużając z Danią umowę o dzierżawę baz morskich i lotniczych.
Lata 1946 – 47 to próby odsunięcia partii komunistycznych od władzy na zachodzie Europy, które miały zapobiec dalszej ekspansji komunizmu na kontynencie. W państwach takich jak Austria, Belgia czy nawet Francja partie komunistyczne wchodziły nawet w skład koalicji rządzących.
Rozpoczęły się także utarczki słowne między przywódcami wielkich mocarstw, które zapoczątkował Stalin na wiecu przedwyborczym w Moskwie. 9 lutego 1946r stwierdził, że wojny wiążą się z kapitalizmem zawierającym elementy kryzysu i zarzewie konfliktów. Odpowiedzią na mowę Stalina było wystąpienie Churchilla w Fulton, podczas którego padły słowa o zapadającej kurtynie od Szczecina po Triest, oraz o tym, że wszystkie europejskie stolice leżące za kurtyną są pod silnym wpływem ZSSR.

Stanowcza polityka Stanów Zjednoczonych w stosunku do Związku Radzieckiego miała swój początek w przemówieniu Trumana, które wygłosił 12 marca 1947 roku w Kongresie. Prezydent zapowiedział pomoc finansową i militarną dla Grecji ( wojna domowa) oraz dla Turcji która nie zgodziła się na rewizję cieśnin czarnomorskich przez ZSSR. Także oznajmił, że USA będzie wspierać „wszystkie wolne narody zmagające się z próbami zdominowania przez uzbrojone mniejszości lub siły zewnętrzne.” Dla nikogo nie ulegało wątpliwości, że ma na myśli komunistów i Moskwę.

Logiczną konsekwencją doktryny Trumana był plan Marshalla. Wynikał on z przekonania, że nie wystarczy odstraszać komunistów siła militarną USA, ale należy też zapewnić warunki do szybkiego rozwoju państw europejskich co ograniczy moskiewskie wpływy. 5 czerwca 1947 roku na Uniwersytecie Harvarda Goerge Marshall wygłosił przemówienie prezentujące koncepcje pomocy amerykańskiej dla Europy. Plan Marshalla zakładał, że poprzez kredyty udzielone państwom europejskim ich gospodarka stanie się dynamiczna. Ofertę złożono wszystkim państwom, także ZSSR. Jednak było to zagranie czysto taktyczne, gdyż wiadomo było, że Moskwa odrzuci tą propozycję. Pod naciskiem ZSSR z pomocy zrezygnowała także Polska i Czechosłowacja, które na początku były chętne do skorzystania z pomocy USA.

Jedną z konsekwencji podziału świata na dwa bloki polityczne było powstanie dwóch państw niemieckich. Ponieważ interesy mocarstw zachodnich były sprzeczne z planami radzieckimi, nie możliwe było utworzenie jednego państwa niemieckiego. Jednak Waszyngton chciał wywrzeć presję na Moskwie i w porozumieniu z Wielką Brytania, 1 stycznia 1947 roku połączono brytyjską i amerykańską strefę okupacyjną w Bizonię. Rok później po przyłączenia się sektora francuskiego powstała Trizonia. Taki obrót sprawy nie spodobał się Moskiwe która oskarżyła zachód o utrwalenie podziału Niemiec.
Gdy w zachodniej strefie okupacyjnej wprowadzono nową walutę, konflikt sięgnął apogeum. W odpowiedzi Moskwa wprowadziła odrębną walutę w swojej strefie, zmusiła do opuszczenia Berlina przez amerykanów, Francuzów i Brytyjczyków. ZSSR rozpoczął blokadę Berlina (24 czerwiec 1948 – 4 maj 1949 ). Zablokowane zostały drogi powietrzne i lądowe, a zaopatrzenie było dostarczane drogą powietrzną. Podział Niemiec został przypieczętowany powstaniem RFN z stolicą w Bonn (7 wrzesień 1949) oraz NRD (7 październik 1949).

Bezpośrednim wynikiem radzieckiej blokady Berlina było podpisanie 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie przez 12 państw sojuszu wojskowego, zwanego Paktem Atlantyckim lub NATO. Najważniejszym postanowieniem tego bloku militarnego był artykuł 5 – stwierdzający, że „napaść zbrojną na jedno lub więcej państw – sygnatariuszy będzie uznana ze napaść zbrojną na wszystkie pozostałe.” NATO dopiero w latach 50-tych rozbudowało swoje struktury wojskowe; początkowo było raczej ostrzeżeniem wobec Moskwy.
Odpowiedzią na powstanie NATO był Układ Warszawski, podpisany 14 maja 1955 roku przez Albanię, Bułgarię, Czechosłowację, NRD, Polskę, Rumunię, Węgry i ZSRR w Warszawie. Celem wewnętrznym sojuszu było ujednolicenie struktur wojskowych i podporządkowanie ich ZSRR oraz usankcjonowanie obecności wojsk radzieckich na terytorium NRD, Polski, Rumunii i Węgier.

Stałym miejscem konfliktów była także Azja. Coraz bardziej utrwalał się podział Korei na 38 równoleżniku, a rządzący komuniści na północy, nie dopuszczali myśli aby południe było niezależne. Jednocześnie ZSSR wspierał komunistyczną partyzantkę w Chinach, podczas gdy zachód popierał siły Kuonintangu. W tym czasie także USA straciło monopol na broń atomową na rzecz ZSSR. Jednocześnie zakończyła się zwycięstwem rewolucja w Chinach, gdzie władze przejęli komuniści. Proklamowano powstanie Chińskiej Republiki Ludowej. Te wydarzenia wzmocniły pozycję Związku Radzieckiego.

25 czerwca 1950 roku regularne jednostki północnokoreańskie przekroczyły 38 równoleżnik i rozpoczęły agresję na Koreę Południową. Wykorzystując fakt, iż ZSSR zbojkotowało obrady Rady Bezpieczeństwa ONZ, uznano reżim Kim Jr Sena za agresora i wezwano państwa członkowskie do interwencji. Jako pierwsi odpowiedzieli Amerykanie (później dołączyło się kolejne 19 państw). Kontratak wojsk ONZ nie był udany, gdyż w początkach stycznia komunistów wsparła armia ChRL. Jednak natarcie komunistów zostało zatrzymane i sytuacja zmieniła się diametralnie. Podjęta rokowania pokojowe i 27 lipca 1953 podpisano zawieszenie broni.
5 marca 1953 roku zmarł towarzysz Stalin. Jego śmierć pozwoliła zakończyć trwającą od 1946 roku wojnę w Indochinach. Walki zakończyła konferencja pokojowa w Genewie, która 20 lipca zatwierdziła podział Wietnamu na 17 równoleżniku. Potwierdzono także niepodległość Laosu i Kambodży. Wielu polityków i dziennikarzy tą konferencję uznało za politykę odprężenia w stosunkach wschód – zachód, gdyż mocarstwa o przeciwnych interesach potrafiły wypracować wspólne stanowisko.

W ZSSR po śmierci Stalina musiała nastąpić zmiana warty na szczycie władzy. Uformowano „kolektywne kierownictwo” partii i państwa, które tworzyli: Nikita Chruszczow, Giorgij Malenkow, Kawrientij Beria i Wiaczesław Mołotow. Jednak szybko okazało się, że kolegium nie jest wstanie wspólnie sprawować władzy. Na początku chciano wzbudzić zaufanie społeczeństwa, poprzez podniesienie komfortu życia. Jednak zanim to osiągnięto, to 11 lipca 1953 roku opinię wstrząsnęła informacja o upadku politycznym Berii. W grudniu ogłoszono że na niejawnym posiedzeniu specjalnego Sądu Najwyższego ZSSR została rozpatrzona sprawa Ławrentija Bierii. Prawdopodobnie już w lipcu został zamordowany.
Tymczasem system komunistyczny zaczął przeżywać kryzys. W czerwcu 1953 roku przeprowadzona została reforma walutowa oraz jednocześnie podwyższono ceny, wynikiem czego w Czechosłowacji wybuchły bunty i strajki. Rewolty objęły cały kraj. Wprowadzono strajk generalny, na który władze odpowiedziały wprowadzeniem stanu wojennego. Podobne wydarzenia miały miejsce także w NRD , gdzie robotnicy zastrajkowali przeciwko wprowadzeniu nowych norm produkcyjnych. Bunt został krwawo stłumiony co w przyszłości zaważyło na tym, że każda śmielsza myśl tłumiona była w zarodku.

W połowie lat 50-tych stosunki wschód – zachód ociepliły się. Dobiegła końca najbardziej gwałtowna faza zimnej wojny i okazało się, że praktycznie nie ma takich problemów, które nie mogły by być rozwiązane przy stole obrad. I tak np. 15 maja 1955 roku przedstawiciele Francji, Anglii, USA i ZSSR podpisali we Wiedniu traktat z Austrią. Nie podpisano traktatu pokojowego , gdyż państwo to w 1938 roku zostało siłą wcielone do Rzeszy. Cztery mocarstwa potwierdziły neutralność Austrii. Również w 1955 roku ZSSR nawiązał stosunki dyplomatyczne z RFN. Proces odprężenia stosunków między wschodem a zachodem przebiegał krętymi drogami. Uzależnione to było w znacznym stopniu od sytuacji wew. W ZSSR.

W dalszych czasach zimna wojna przebiegała w kolejnych etapach:
1955 – 62 – Jest to okres dużych wahań w stosunkach dwóch obozów. Głównym problemem była sytuacja berlińska. Władzie NRD zamknęły granice z FRN (12/13 lipiec 1961) i następnie wzniosły mur obdzielający Berlin zachodni od NRD.

1962 – 79 – Mimo kryzysu kubańskiego i blokady wyspy przez amerykanów (22 październik 1962) jest to okres odprężenia w stosunkach radziecko – amerykańskich, głównie dlatego, iż miały miejsce ustalenia na temat ograniczenia zbrojeń strategicznych. W sierpniu 1963 roku w Moskwie został podpisany układ o zakresie prób jądrowych w atmosferze i pod wodą (GB, USA, ZSSR ) Napięcia wzrosły gdy w lutym ‘64r. Komunistyczny Front Wyzwolenia Wietnamu Południowego ogłosił program obalenia dyktatury pro zachodniej.

1979 – 85 – Zaostrzenie zimnej wojny; nasilenie propagandy, ograniczało stosunki w wielu dziedzinach. Przyczyną była polityka ZSSR, zagrażająca interesom bezpieczeństwa USA oraz dojście od władzy w USA antykomunistycznej ekipy prezydenta Regana.

1985 – 91 – Faza schyłku i zakończenie zimnej wojny. Przyczyniło się do tego dojście do władzy w ZSSR Michała Gorbaczowa. Jego polityka była otwarta wobec zachodu, wykazywała wolę porozumienia i kompromisu. Stosunki wschód – zachód uległy znacznej poprawie. Zakończenie konfliktu miało miejsce po dużych zmianach w Europie, tj. po zjednoczeniu Niemiec (3 październik 1990), rozwiązaniu Układu Warszawskiego (1 lipiec 1991) i rozwiązaniu Związku Radzieckiego

Dodaj swoją odpowiedź
Historia

Zimna wojna

Zimna wojna w XX wieku to okres po drugiej wojnie światowej, podczas którego w konflikt popadły ZSSR i mocarstwa anglosaskie, jednak stopniowo front konfrontacji rozszerzał się i różnicował. W tym czasie stosunki polityczne były mniej lub b...

Język angielski

ZIMNA WOJNA- krótko i zwięźle ! Co to było NATO i Układ Warszawski ? Definicja ZIMNA WOJNA swoimi słowami

ZIMNA WOJNA- krótko i zwięźle ! Co to było NATO i Układ Warszawski ? Definicja ZIMNA WOJNA swoimi słowami...

Język angielski

napisz dlaczego zimna wojna nazywala sie zimna wojna choc nie byla prowadzona zimą. daje naj

napisz dlaczego zimna wojna nazywala sie zimna wojna choc nie byla prowadzona zimą. daje naj...

Wiedza o społeczeństwie

Zimna wojna w latach 1947 - 1991

Współpraca sojusznicza Związku Radzieckiego z mocarstwami anglosaskimi z lat
II wojny światowej nie przetrwała próby czasu i zaczęła po zakończeniu działań wojennych przechodzić do historii. Pojawiały się mniej czy więcej poważn...

Historia

Zimna Wojna jako zagrożenie dla istnienia świata

Po zakończeniu II Wojny Światowej współpraca między mocarstwami koalicji nie była możliwa do utrzymania. Narastający stan napięcia dostrzegany już od 1945 roku nazwany został „Zimną Wojną”. Za jej pierwszą deklaracją uznaje się m...