Straże

Straże należą do grupy formacji uzbrojonych i umundurowanych działających na obszarze lokalnym np. straże miejskie i gminne bądź też sektorowym np. straż kolejowa, straż parków narodowych, straż leśna. Straże mają znacznie ograniczone uprawnienia w porównaniu z formacjami policyjnymi. Cechą charakterystyczną działania straży jest zapobieganie określonym zagrożeniom przy pomocy kontroli i kar pieniężnych.

Obecnie w Polsce działają:
- Straż Ochrony Kolei,
- Straże Miejskie /Gminne/,
- Straż Parków Narodowych,
- Straż Leśna,
- Państwowa Straż Łowiecka,
- Państwowa Straż Rybacka

Straż Ochrony Kolei to hierarchicznie zorganizowana, uzbrojona i umundurowana formacja, której głównym zadaniem jest zapewnienie bezpieczeństwa i porządku w pociągach oraz na terenach i obiektach kolejowych.

Straż Ochrony Kolei funkcjonuje na zasadach określonych w ustawie z 28 marca 2003 r. o transporcie kolejowym. Art. 60 ust. 1 tej ustawy precyzuje jej zadania: kontrola przestrzegania przepisów porządkowych na obszarze kolejowym, w pociągach i innych pojazdach kolejowych, ochrona życia i zdrowia ludzi oraz mienia na obszarze kolejowym, w pociągach i innych kolejowych pojazdach szynowych. Natomiast art. 60 ust. 2 tej samej ustawy wskazuje, że funkcjonariusze SOK mają prawo: legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości, ujęcia, w celu niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji osób, w stosunku do których zachodzi uzasadniona potrzeba podjęcia czynności wykraczających poza uprawnienia Straży Ochrony Kolei, zatrzymywania i kontroli pojazdu samochodowego poruszającego się na obszarze kolejowym i przyległym pasie gruntu w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przy użyciu tego pojazdu, nakładania grzywien w drodze mandatu karnego, na zasadach określonych w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, przeprowadzania czynności wyjaśniających, występowania do sądu z wnioskiem o ukaranie, oskarżania przed sądem i wnoszenia środków odwoławczych w trybie określonym w Kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia.

Na szczycie struktury organizacyjnej SOK stoi Komenda Straży Ochrony Kolei, która podlega bezpośrednio zarządowi PKP SA.

Straż Ochrony Kolei, chociaż nie dysponuje tak szerokimi uprawnieniami jak np. Policja, to jednak z racji powierzonych jej zadań stanowi liczący się składnik systemu bezpieczeństwa wewnętrznego państwa.

Straż Miejska /gminna/, jako formacja porządkowa o cechach paramilitarnych pojawiła się w życiu wielu społeczności lokalnych na początku lat dziewięćdziesiątych w związku z uchwaleniem 8 marca 1990r. ustawy o samorządzie terytorialnym, w której jako jedno z zadań gminy wymieniono działalność na rzecz ochrony przeciwpożarowej i porządku publicznego. Nowe możliwości dała tez ustawa o Policji z dnia 6 kwietnia 1990r., która przewidywała możliwość tworzenia straży miejskich. Odrębną ustawę regulującą działalność tych straży uchwalono 29 sierpnia 1997r. gdzie określone zostały zadania straży tj: ochrona spokoju i porządku w miejscach publicznych, czuwanie nad porządkiem i kontrola ruchu drogowego - w zakresie określonym w przepisach o ruchu drogowym, współdziałanie z właściwymi podmiotami w zakresie ratowania życia i zdrowia obywateli, pomocy w usuwaniu awarii technicznych i skutków klęsk żywiołowych oraz innych miejscowych zagrożeń, zabezpieczenie miejsca przestępstwa, katastrofy lub innego podobnego zdarzenia albo miejsc zagrożonych takim zdarzeniem przed dostępem osób postronnych lub zniszczeniem śladów i dowodów, do momentu przybycia właściwych służb, a także ustalenie, w miarę możliwości, świadków zdarzenia, ochrona obiektów komunalnych i urządzeń użyteczności publicznej, współdziałanie z organizatorami i innymi służbami w ochronie porządku podczas zgromadzeń i imprez publicznych, doprowadzanie osób nietrzeźwych do izby wytrzeźwień lub miejsca ich zamieszkania, jeżeli osoby te zachowaniem swoim dają powód do zgorszenia w miejscu publicznym, znajdują się w okolicznościach zagrażających ich życiu lub zdrowiu albo zagrażają życiu i zdrowiu innych osób, informowanie społeczności lokalnej o stanie i rodzajach zagrożeń, a także inicjowanie i uczestnictwo w działaniach mających na celu zapobieganie popełnianiu przestępstw i wykroczeń oraz zjawiskom kryminogennym i współdziałanie w tym zakresie z organami państwowymi, samorządowymi i organizacjami społecznymi, konwojowanie dokumentów, przedmiotów wartościowych lub wartości pieniężnych dla potrzeb gminy.

Zgodnie z cytowaną ustawą strażnicy wykonując swoje zadania maja prawo:
udzielania pouczeń, legitymowania osób w uzasadnionych przypadkach w celu ustalenia ich tożsamości, ujęcia osób stwarzających w sposób oczywisty bezpośrednie zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego, a także dla mienia i niezwłocznego doprowadzenia do najbliższej jednostki Policji, nakładania grzywien w postępowaniu mandatowym za wykroczenia określone w trybie przewidzianym przepisami o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, dokonywania czynności sprawdzających, kierowania wniosków o ukaranie do kolegium do spraw wykroczeń, oskarżania przed Sądami Grodzkimi w sprawach o wykroczenia i wnoszenia środków odwoławczych, usuwania pojazdów i blokowania kół pojazdów w przypadkach określonych w przepisach o ruchu drogowym, wydawania poleceń, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych i samorządowych, zwracania się, w nagłych przypadkach, o pomoc do jednostek gospodarczych, prowadzących działalność w zakresie użyteczności publicznej oraz organizacji społecznych, jak również do każdej osoby o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Podczas wykonywania czynności służbowych strażnicy zobowiązani są do występowania w umundurowaniu oraz posługują się pojazdami służbowymi. Mogą również stosować środki przymusu bezpośredniego.

Straż Parków Narodowych utworzona została na mocy uchwalonej w dniu 16 kwietnia 2004r. ustawy o ochronie przyrody, która przy wykonywaniu czynności służbowych ma obowiązek noszenia mundurów i korzysta z ochrony prawnej przynależnej funkcjonariuszom publicznym. Ochrona mienia, zwalczaniem przestępstw i wykroczeń w zakresie ochrony przyrody na terenie parków narodowych zajmują się funkcjonariusze Straży Parku wchodzących w skład Służby Parków Narodowych. Podstawowe ogniwo organizacyjne Straży Parku stanowi posterunek, którym kieruje komendant podlegający dyrektorowi parku.

Zgodnie z cytowaną ustawą strażnicy, przy wykonywaniu zadań maja prawo: legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia oraz świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości, kontroli dowodów wniesienia opłat za wstęp na teren parku, zatrzymywania i przekazywania Policji lub innym właściwym organom osób w przypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, zabezpieczenia jako dowodów rzeczowych, za pokwitowaniem, przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia, a także narzędzi i środków służących do ich popełnienia, kontroli i zatrzymania, za pokwitowaniem, dokumentów w zakresie legalności posiadania tworów lub składników przyrody i obrotu nimi, pochodzących z obszaru parku narodowego, kontroli podmiotów prowadzących działalność gospodarczą na obszarze parku narodowego w zakresie przestrzegania przepisów ustawy.

Istotnymi uprawnieniami Straży Parku jest także prawo do używania przez jej funkcjonariuszy środków przymusu bezpośredniego, a w sytuacji gdy te okażą się niewystarczające także prawo użycia broni palnej.

Straż Leśna została utworzona w oparciu o ustawę o lasach z dnia 28 września 1991r. Podstawowym zadaniem Straży Leśnej jest zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego oraz wykonywanie innych przedsięwzięć w zakresie ochrony mienia. Strażą Leśną kieruje Główny Inspektor podporządkowany Dyrektorowi Generalnemu Lasów Państwowych. W skład struktury organizacyjnej Straży Leśnej wchodzą posterunki w nadleśnictwach oraz grupy interwencyjne w regionalnych dyrekcjach Lasów Państwowych. Strażnicy Leśni wykonując swoje obowiązki służbowe, zgodnie z ustawa mają prawo: legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia, jak również świadków przestępstwa lub wykroczenia, w celu ustalenia ich tożsamości, nakładania oraz pobierania grzywien, w drodze mandatu karnego, w sprawach i w zakresie określonych odrębnymi przepisami, zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu na obszarach leśnych oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, w celu sprawdzenia ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży, w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary, przeszukiwania pomieszczeń i innych miejsc, w przypadkach uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa, na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego, ujęcia na gorącym uczynku sprawcy przestępstwa lub wykroczenia albo w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa oraz jego doprowadzenia do Policji, odbierania za pokwitowaniem przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia oraz narzędzi i środków służących do ich popełnienia, prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktów oskarżenia w postępowaniu uproszczonym, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest drewno pochodzące z lasów stanowiących własność Skarbu Państwa, w trybie i na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego, prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w rozprawach przed Sądem Grozkim w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia środków zaskarżania do sądów rejonowych od rozstrzygnięć kolegium w sprawach zwalczania wykroczeń w zakresie szkodnictwa leśnego, noszenia broni palnej długiej i krótkiej lub gazowej oraz ręcznego miotacza gazowego, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, zwracania się o taką pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej pomocy, na zasadach określonych w ustawie o Policji.

Strażnicy leśni mają prawo używania środków przymusu bezpośredniego oraz broni palnej jeżeli użycie innych środków okazało się bezskuteczne a także podlegają ochronie prawnej jak funkcjonariusze publiczni.

Państwowa Straż Łowiecka działa w oparciu o przepisy ustawy z dnia 13 października 1995r. Prawo łowieckie jako umundurowana i uzbrojona formacja podległa wojewodzie. Podstawowym zadaniem Państwowej Straży Łowieckiej jest ochrona zwierzyny oraz zwalczanie przestępstw i wykroczeń w zakresie szkodnictwa łowieckiego popełnionego w obwodach łowieckich.
Strażnicy Państwowej Straży Łowieckiej przy wykonywaniu zadań mają prawo do: legitymowania osób podejrzanych o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia w celu ustalenia ich tożsamości, nakładania i ściągania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia popełniane na terenach obwodów łowieckich w zakresie szkodnictwa łowieckiego, zatrzymywania i dokonywania kontroli środków transportu w obwodach łowieckich oraz w ich bezpośrednim sąsiedztwie, w celu sprawdzenia ich ładunku oraz przeglądania zawartości bagaży, w razie zaistnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia, przeszukania osób, pomieszczeń i innych miejsc w przypadkach uzasadnionego podejrzenia o popełnienie przestępstwa lub wykroczenia na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego, ujęcia sprawcy przestępstwa lub wykroczenia na gorącym uczynku lub w pościgu podjętym bezpośrednio po popełnieniu przestępstwa i doprowadzenia do jednostki Policji, odbierania za pokwitowaniem przedmiotów pochodzących z przestępstwa lub wykroczenia oraz narzędzi i środków służących do ich popełnienia, oraz ich zabezpieczenia, prowadzenia dochodzeń oraz wnoszenia i popierania aktu oskarżenia w postępowaniu uproszczonym, jeżeli przedmiotem przestępstwa jest zwierzyna, w trybie i na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego, prowadzenia postępowania w sprawach o wykroczenia oraz udziału w rozprawach przed Sądem Grodzkim w charakterze oskarżyciela publicznego i wnoszenia środków zaskarżania do sądu rejonowego od rozstrzygnięć w sprawach zwalczania wykroczeń w zakresie szkodnictwa łowieckiego, dokonywania kontroli podmiotów prowadzących skup, przerób i sprzedaż tusz zwierzyny lub ich części w zakresie sprawdzenia źródeł jej pochodzenia, dokonywania kontroli podmiotów prowadzących obrót zwierzyną żywą oraz podmiotów prowadzących chów i hodowlę zwierząt łownych w zakresie sprawdzenia źródeł ich pochodzenia, dokonywania kontroli podmiotów prowadzących sprzedaż usług obejmujących polowania wykonywane przez cudzoziemców na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, noszenia broni palnej bojowej, broni myśliwskiej śrutowej, pałki wielofunkcyjnej i kajdanek oraz pocisków, w tym pocisków niepenetracyjnych, noszenia miotacza gazu obezwładniającego, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, zwracania się o taką pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w przepisach o Policji, określających szczegółowo zasady żądania takiej pomocy.

Państwowa Straż Rybacka jest wyodrębnioną jednostką organizacyjna podległą bezpośrednio wojewodzie. Funkcjonuje na podstawie ustawy z dnia 18 kwietnia 1985r. o rybactwie śródlądowym. Regulaminy, szczegółową organizacje i sposób działania tej straż określa wojewoda. Ustawodawca wyposażył Państwową Straż Rybacką w prawo noszenia umundurowania, krótkiej broni palnej, broni gazowej, kajdanek oraz ręcznych miotaczy gazowych. Strażnicy w ramach wypełniania obowiązków obejmujących kontrolę przestrzegania ustawy o rybactwie śródlądowym oraz wydanych na jej podstawie przepisów mają prawo do: kontroli dokumentów uprawniających do połowu ryb u osób dokonujących połowu oraz dokumentów stwierdzających pochodzenie ryb u osób przetwarzających lub wprowadzających ryby do obrotu, kontroli ilości masy i gatunków odłowionych ryb, przetwarzanych lub wprowadzanych do obrotu oraz przedmiotów służących do ich połowu, zabezpieczenia porzuconych ryb i przedmiotów służących do ich połowu w wypadku niemożności ustalenia ich posiadacza, żądania wyjaśnień i wykonywania czynności niezbędnych do przeprowadzania kontroli, a w wypadku uzasadnionego podejrzenia popełnienia przestępstwa lub wykroczenia: legitymowania osób podejrzanych w celu ustalenia ich tożsamości, odebrania za pokwitowaniem ryb i przedmiotów służących do ich połowu, z tym że ryby należy przekazać za pokwitowaniem uprawnionemu do rybactwa, a przedmioty zabezpieczyć, zatrzymywania za pokwitowaniem dokumentów uprawniających do łowienia, z tym że dokumenty te wraz z wnioskiem o ukaranie przekazuje się w terminie 7 dni właściwemu Sądowi, kontroli środków transportowych w celu sprawdzenia zawartości ich ładunku w miejscach związanych z połowem ryb, przeszukiwania osób i pomieszczeń na zasadach określonych w Kodeksie postępowania karnego w celu znalezienia przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie lub podlegających przepadkowi, doprowadzenia do najbliższego komisariatu lub posterunku Policji osób, w stosunku do których zachodzi potrzeba podjęcia dalszych czynności wyjaśniających, dokonywania czynności sprawdzających w postępowaniu w sprawach o wykroczenia określone w przepisach ustawy, udziału w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego oraz wnoszenia środków zaskarżenia od rozstrzygnięć zapadłych w kolegium do spraw wykroczeń, nakładania grzywien w drodze mandatu karnego za wykroczenia określone w ustawie, żądania niezbędnej pomocy od instytucji państwowych, zwracania się o taką pomoc do jednostek gospodarczych, organizacji społecznych, jak również w nagłych przypadkach do każdego obywatela o udzielenie doraźnej pomocy na zasadach określonych w przepisach o Policji, określających szczegółowo zasady żądania takiej pomocy, wstępu i wjazdu: do pomieszczeń magazynowych i miejsc składowania ryb oraz na tereny obrębów hodowlanych, na tereny pozostające w administracji urzędów morskich, na tereny lasów, zakładów przemysłowych, ośrodków turystyczno-wypoczynkowych, gospodarstw rolnych w zakresie niezbędnym do prowadzenia kontroli na wodach przyległych do tych terenów, na wały przeciwpowodziowe, śluzy, tamy, na teren elektrowni, młynów i tartaków wodnych, przepompowni oraz innych urządzeń piętrzących wodę, z wyjątkiem terenów i obiektów Sił Zbrojnych, Straży Granicznej i Policji oraz innych szczególnego przeznaczenia chronionych tajemnicą państwową, prowadzenia działań kontrolnych w tych miejscach bez konieczności uzyskania zgody ich właściciela lub użytkownika, noszenia broni palnej krótkiej, broni gazowej i broni sygnałowej, noszenia kajdanek i ręcznego miotacza gazu.

LITERATURA:
1. Konstanty Wojtaszczyk, Wojciech Jakubowski – Społeczeństwo i Polityka. Podstawy nauk politycznych, Oficyna wydawnicza ASPRA-JR Warszawa 2003r.
2. Ustawa z dnia 28 marca 2003. o transporcie kolejowym /Dz.U nr 86 poz. 789 z 2003r./
3. Ustawa z dnia 8 marca 1990r. o samorządzie gminnym /tekst jednolity Dz.U. nr 142 poz. 1591 z 2001r. /.
4. Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997r. o strach gminnych /Dz.U. nr 123 poz. 779 z 1997r./
5. Ustawa z dnia 16 kwietnia 2004r. o ochronie przyrody /Dz.U. nr 92 poz. 880 z 2004r./
6. Ustawa z dnia 28 września 1991r. o lasach /Dz.U. nr 45 poz. 435 z 2005r./
7. Ustawa z dnia 13 października 1995r. Prawo Łowieckie /Dz.u. nr 127 poz.1066 z 2005r./
8. ustawa z dnia 18 kwietnia 1985r. o rybactwie śródlądowym /Dz.U. nr 21 poz. 91 z 1985r./

Dodaj swoją odpowiedź
Język polski

BRACIA LWIE SERCE (lektura) W wędrówce nie przeszkadzały im: a) niskie przejścia b) podziemne strumienie c) szerokie przepaście d) straże Tengila

BRACIA LWIE SERCE (lektura) W wędrówce nie przeszkadzały im: a) niskie przejścia b) podziemne strumienie c) szerokie przepaście d) straże Tengila...

Religia

1. W jaki sposób żołnierze rzymscy stwierdzili śmierć Jezusa (J 19, 31-35)? 2. Czy nawet gdyby Jezus nie umarł, byłby w stanie odsunąć kamień i pokonać straże?

1. W jaki sposób żołnierze rzymscy stwierdzili śmierć Jezusa (J 19, 31-35)? 2. Czy nawet gdyby Jezus nie umarł, byłby w stanie odsunąć kamień i pokonać straże?...

Język polski

Zaznacz zaimki przymiotne rodzaju niem-os. ile nagród z którymi herbami wasze straże gdzieś w pobliżu twoje oddziały czyimiś pogróżkami tyle wypraw jakichś rycerzy przez naszych wrogów o tamtych wydarzeniach takie męstwo same zwycięstwa

Zaznacz zaimki przymiotne rodzaju niem-os. ile nagród z którymi herbami wasze straże gdzieś w pobliżu twoje oddziały czyimiś pogróżkami tyle wypraw jakichś rycerzy przez naszych wrogów o tamtych wydarzeniach takie męstwo ...

Język angielski

jak nazywa się Wyższa część murów,z których ukryte straże celował do nieprzyjaciela

jak nazywa się Wyższa część murów,z których ukryte straże celował do nieprzyjaciela...

Język polski

Fragment tekstu: Otwieram złotą furtkę snu: Cóż za tą furtką? - Potężny zamek, Zamknięty na tysiąc tajemnych klamek, Przeciwko złu. Straże was strzegą, na strzelistych wieżach, Konie dyszące w żelaznych pancerzach, Książę choć dobry dzieciom dobro

Fragment tekstu: Otwieram złotą furtkę snu: Cóż za tą furtką? - Potężny zamek, Zamknięty na tysiąc tajemnych klamek, Przeciwko złu. Straże was strzegą, na strzelistych wieżach, Konie dyszące w żelaznych pancerzach, Książę...