Przyczyny i skutki bezrobocia

Bezrobocie to zjawisko polegające na tym, że pewna część ludzi zdolnych do pracy, poszukujących pracy i akceptujących istniejący poziom wynagrodzenia nie znajduje zatrudnienia.
Natomiast według Międzynarodowej Organizacji Pracy, której definicję bezrobocia honorują badania statystyczne prowadzone w krajach Europy w ramach systemu Eurostat, osoba bezrobotna to ta, która w tygodniu, w którym przeprowadzono badanie, nie wykonywała pracy zarobkowej dłużej niż przez godzinę.
Bezrobocie można rozpatrywać w skali makro i mikro. Z bezrobociem w skali makro mamy do czynienia w sytuacji, gdy na określonym obszarze geograficznym znaczna liczba osób zdolnych do podjęcia pracy pozostaje poza zatrudnieniem. Natomiast bezrobociem w skali mikro jest utrata pracy z powodu braku kwalifikacji lub innych umiejętności pozwalających objąć i utrzymać stanowisko.
Podstawowym miernikiem poziomu bezrobocia jest stopa bezrobocia, czyli ukazywana w procentach relacja pomiędzy liczbą zarejestrowanych osób bezrobotnych a liczbą osób czynnych zawodowo (to jest zdolnych w prawnie określonych warunkach do podjęcia pracy). Ta ostatnia grupa obejmuje wszystkich zdolnych do pracy w wieku od 15 do 65 (kobiety do 60) roku życia - to znaczy także bezrobotnych. Osoby nie osiągające lub przekraczające wymienione granice wieku stanowią odrębne kategorie, nie związane z pojęciami bezrobocia.
Wyróżniamy trzy rodzaje bezrobocia:
1) bezrobocie cykliczne -wynika z nieaktywności struktury podaży siły roboczej i popytu na nią na rynku pracy. Wynikać może również z szybkich zmian strukturalnych zachodzących w gospodarce, za którymi nie nadąża szkolnictwo zawodowe i ogólne. Bezrobocie strukturalne występuje także, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy
2)Bezrobocie strukturalne - powstaje na skutek zmian struktury przemysłowej gospodarki, prowadzącej do utraty pracy przez ludzi posiadających zawody wykorzystywane w zanikających gałęziach przemysłu (np. kowal, cieśla)
3) Bezrobocie frykcyjne - jest rezultatem ruchu zatrudnionych na rynku pracy; dotyczy osób zmieniających prace, wchodzących dopiero na rynek pracy np. absolwencji szkol lub na ten rynek powracający np. matki po urlopach wychowawczych. W zależności na formę występowania wyróżnia się:
? bezrobocie krótkookresowe - do 3 miesięcy bez zatrudnienia.
? bezrobocie średniookresowe - od 3 do 12 miesięcy bez zatrudnienia.
? bezrobocie długookresowe - dotyczy osób pozostających bez pracy od 6 do 12 miesięcy. Może przekształcić się w bezrobocie długotrwałe, ponieważ dłuższe pozostawanie bez pracy powoduje zmniejszenie szans na ponowne zatrudnienie.
? bezrobocie ukryte to pewna - nieokreślona - liczba osób, które w myśl ustawy nie mogą zarejestrować się jako bezrobotne, albo wykonywana przez nich praca nie jest niezbędna z punktu widzenia zatrudniającego. Występuje głównie na wsi (nadmiar rąk do pracy, dawniej - przerost administracji).
? bezrobocie rejestrowane to liczba osób bezrobotnych, czyli posiadających określone w ustawie cechy i zarejestrowanych w urzędach pracy.
PRZYCZYNY: spada aktywność zawodowa młodych, niewłaściwa struktura szkolnictwa na poziomie ponadpodstawowym (nadmiernie rozwinięte kształcenie zawodowe zasadnicze, niski udział kształcenia ogólnego średniego w całym systemie oświaty, załamał się handel z byłym ZSRR -odbiorcą wszelkiej produkcji, polska produkcja przy rozliczeniach dolarowych okazała się niekonkurencyjna cenowo i jakościowo wobec zachodniej, upadek muru berlińskiego - upadek branży militarnej.
SKUTKI: zakłócenie funkcji ekonomiczno - konsumpcyjnej (brak dochodów na poziomie minimum socjalnego, aby zaspokoić potrzeby najpierw wydają oszczędności, sprzedają rzeczy, zadłużają się nie płacą czynszu, rezygnują z zakupu ubrań dla siebie i dzieci, oszczędzają na pożywieniu, nie korzystają z dóbr kultury, turystyki, życia towarzyskiego, nie można zaspokoić potrzeb dzieci); zakłócenie funkcji opiekuńczo - wychowawczej rodziny( zmiana formy opieki nad młodszymi: zabranie z przedszkola, zminimalizowanie zajęć pozalekcyjnych w szkołach spowodowało, że są one niedostępne dla wielu dzieci, obniżenie aspiracji edukacyjnych dzieci starszych - obowiązek pracy); zakłócenie funkcji emocjonalno - ekspresyjnej (w pierwszej fazie bezrobocia -zacieśnienie więzi rodziny, wsparcie psych., chęć do pomocy starszych dzieci; gdy się przedłuża -narastają konflikty w rodzinie: bezrobotny traci autorytet w rodzinie, złe stosunki rodzice - dzieci, nie mogą zaspokoić potrzeb dzieci, poczucie lęku o przyszłość, wzajemne żale, obwinianie się, poczucie zawodu; zakłócenie funkcji socjalizacyjnej (bieda, konflikty, napięcia nie stwarzają właściwego klimatu do wszechstronnego rozwoju dzieci, rozwijania zainteresowań, kształtowania pozytywnego syst. wartości, norm, zachowań; rodzina funkcjonuje w sposób bezplanowy, bezzadaniowy, roszczenia wobec państwa), zakłócenie funkcji prokreacyjnej (młodzi rezygnują z zawarcia małżeństwa i decyzji o urodzeniu dziecka).

FORMY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU : inicjowanie i finansowanie szkoleń, prac interwencyjnych, robót publicznych, inicjowanie dodatkowych miejsc pracy i udzielanie pracodawcom pomocy finansowej, udzielanie pożyczek na działalność własną, przyznawanie i wypłata zasiłków, aktywizacja bezrobotnych
METODY PRZECIWDZIAŁANIA BEZROBOCIU: wzrost gospodarczy, dotowanie przedsiębiorców, pobudzenie własnej przedsiębiorczości osób dotkniętych bezrobociem, podniesienie jakości pracy i zatrudnienia, wypracowanie polityk edukacyjnych, zwiększenie możliwości zatrudnienia grup mających szczególne potrzeby.