Ochrona ludności przed katastrofalnymi powodziami

Do najbardziej groźnych i niszczycielskich zagrożeń zalicza się wylewy rzek i awarie obiektów hydrotechnicznych powodujące wdzieranie się wody na obszary zaludnione i uprzemysłowione. Istnieją pewne możliwości ograniczenia tragicznych skutków żywio9łu, jakim jest woda. Należą do nich różnorodne działania zapobiegawczo-ochronne, system ostrzegania i alarmowania ludności o niebezpieczeństwie powodzi, niesienie pomocy ludności dotkniętej klęską powodzi, a w razie potrzeby ewakuacja ludzi i zwierząt z terenów zagrożonych.
Powodzią nazywamy zalanie przez wodę wezbranych rzek lub zbiorników wodnych dolin rzecznych lub terenów depresyjnych, powodujące straty finansowe, gospodarcze i społeczne. Rozróżniamy cztery grupy powodzi: roztopowe, opadowe, zatorowe oraz sztormowe.
Ochrona ludności należy do zadań administracji rządowej i organów gminy. Akcją przeciwpowodziową podczas występujących zagrożeń kierują komitety przeciwpowodziowe: Główny Komitet Przeciwpowodziowy i wojewódzkie komitety przeciwpowodziowe oraz powoływane przez wojewodę w drodze zarządzeń gminne i zakładowe komitety przeciwpowodziowe.
W razie zagrożenia przeciwpowodziowego wójt (burmistrz) może zobowiązać mieszkańców zagrożonego obszaru oraz różne jednostki organizacyjne na terenie gminy do wykonania pilnych prac zabezpieczających oraz do udziału w bezpośredniej ochronie przed powodzią. Do pilnych prac zabezpieczających zalicza się przede wszystkim umacnianie i zabezpieczanie wałów przeciwpowodziowych, mostów i innych budowli, pełnienie wart w okresie ogłoszonego pogotowia przeciwpowodziowego lub alarmu powodziowego. Udział w bezpośredniej ochronie przed powodzią polega na dostarczaniu urządzeń, materiałów, środków transportu z obsługą i paliwem lub paszą, uczestniczeniu w akcji ratowania życia i mienia ludności, wykonywaniu prac związanych z likwidacją przecieków w wałach ochronnych, budowaniu doraźnych grobli.
Ochrona przed powodzią i walka z nią nie ma jednolitego charakteru. Stopień zagrożenia jest bowiem uzależniony od stanów wód, warunków terenowych, aktualnego zabezpieczenia i zagospodarowania nabrzeży, grubości pokrywy lodowej, wielkości opadów, warunków meteorologicznych.
Wprowadzenie sił wojskowych do ochrony przeciwpowodziowej stanowi wsparcie sił lokalnych, będących w dyspozycji administracji rządowej i organów gmin.
Jednostki Państwowej Straży Pożarnej biorą udział w zapobieganiu i likwidacji skutków powodzi, m.in. w działaniach ratowniczych, ewakuacji ludności, osłonie jednostek ratowniczych w budowlach zagrożonych pożarem, akcjach gaśniczych w rejonach powodziowych.
Z uwagi na alarmowanie rejon zalewowy dzieli się na strefy: I strefa to obszar, na którym ludność nie ma żadnych szans ratunku poza wcześniejszą ewakuacją; II strefa jest jeszcze obszarem niebezpiecznym, ale przy zapewnieniu wczesnego alarmowania istnieją możliwości ratunku ludności, które rosną wraz z odległością od granicy I strefy; III strefa jest obszarem w zasadzie bezpiecznym, z którego można uratować nie tylko ludność, ale i część dobytku ruchomego. Akcja ratunkowa w czasie powodzi jest prowadzona w każdych warunkach, niezależnie od pory roku i doby tak długo, jak długo istnieje szansa ocalenia życia ludzi i zabezpieczenia ich dobytku na zalanych terenach.
Ewakuacje ludności, a w miarę możliwości i inwentarza, zarządza przewodniczący komitetu przeciwpowodziowego. Ewakuację prowadzą wyspecjalizowane siły, wyposażone w odpowiedni sprzęt transportowy i środki pływające.
Ewakuacja lub samoewakuacja jest bezwzględną koniecznością dla ludności zamieszkałej w I i II strefie zagrożenia powodziowego.