Promocja zdrowia ściaga
Rak piersi - jest jednym z naj częstszych i najgroźniejszych nowotworów złośliwych u kobiet. Częstość zachorowań na nowotwory złośliwe piersi gwałtownie wzrasta po 35. roku życia, a w ogólnej liczbie zachorowań na raka piersi prawie 30% dotyczyło kobiet w wieku przedmenopauzalnym, natomiast pozostałe 70% kobiet w wieku pomenopauzalnym. Rak sutka u kobiet przed 30 r.Ż. występuje rzadko.
Czynniki ryzyka raka piersi - Położenie geograficzne - Rak piersi najczęściej występuje w krajach zachodnich, zaś dużo rzadziej w Azji i Afryce. Na raka piersi chorują zwykle białe kobiety żyjące w dosyć chłodnym klimacie w krajach wysoko rozwiniętych co jest uzależnione od wpływu takich czynników jak rasa, klimat, sposób odżywiania, rodzaje przebytych chorób, kultura i styl życia, sposób planowania rodziny, wiek zajścia w pierwszą ciążę, liczba dzieci, popularność karmienia piersią itp. Kobiety rasy czarnej czy żółtej chorują rzadziej.
Wiek - Ryzyko zachorowania na raka piersi wzrasta wraz z wiekiem po 35r.ż. a najwięcej zachorowań występuje pomiędzy 50 - 70 r.Ż. Wraz z długością życia kobieta bardziej jest narażona na wpływ różnych czynników ryzyka lub na jednoczesne "wyzwolenie" się kilku czynników ryzyka choroby (rasa, klimat, dieta, styl życia, metody planowania rodziny, elemenkulturowe, itp.), które mogą wzmacniać istniejące predyspozycje genetyczne.
Czynniki genetyczne - Rak piersi uwarunkowany genetycznie stanowi do 10% wszystkich jego postaci i najczęściej jest wynikiem mutacji genów: BRCA 1, BRCA2, p53, A TM. Im więcej chorych jest w rodzinie i im bliższy stopień pokrewieństwa z nimi, tym większe ryzyko zachorowania na raka. Ryzyko wzrasta, gdy nowotwory te występują zarówno u matki i siostry, przed 35 r.ż. U kobiet, których matki zachorowały na obustronnego raka sutka ryzyko wystąpienia nowotworu wynosi 50 proc. Rak piersi często występuje w przebiegu kilku uwarunkowanych dziedzicznie zespołów: Promieniowanie jonizujące Duże dawki promieniowania mogą być przyczyną rozwoju raka sutka np. u kobiet mieszkających w Hiroszimie lub Nagasaki, które w czasie wybuchu bomb otrzymały wysoką dawkę promieniowania nowotwór sutka rozwija się znacznie częściej. Również u kobiet które otrzymywały w przeszłości duże dawki promieni rentgenowskich podczas wykonywania zdjęć radiologicznych rak sutka rozwija się znacznre częściej dlatego zaleca się ochronę przed zbędnymi dawkami promieniowania radioaktywnego.
Aborcja i poronienia Ryzyko zachorowania na raka piersi jest znacznie wyższe u kobiet, które poddały się chociaż jeden raz zabiegowi przerwania ciąży.
Karmienie piersią Karmienie piersią chroni kobietę przed rozwojem raka piersi, u których ryzyko zachorowania na raka jest znacznie mniejsze. Nawet stosunkowo krótki okres karmienia piersią daje pewną ochronę. Specjaliści zalecają młodym mamom karmienie piersią, choćby przez kilka tygodni dla zmniejszenia ryzyka zachorowania w przyszłości na raka piersi.
Alkohol - Nadmierne spożycie alkoholu przez dłuzszy czas zwiększa ryzyka rozwoju raka piersi w wyniku zaburzenia metabolizmu estrogenów w wątrobie gdzie zarówno estrogeny jak i alkohol ulegają metabolizmowi. Przy nadmiernym spożyciu alkoholu wątroba traci zdolności do metabolizowania estrogenów, prowadząc do podwyższenia poziomu tego hormonu we krwi co zwiększa ryzyko zachorowania na raka sutka. Alkohol spożywany z umiarem nie stanowi większego ryzyka.
Płeć Rak sutka u kobiet występuje stukrotnie częściej niż u mężczyzn
Dieta Podejrzewa się, że jednym z czynników zwiększającym ryzyko rak piersi może być duża zawartość tłuszczu w pożywieniu. Inne koncepcje kierują się raczej na związek zachorowania na raka piersi z otyłością, a nie udziałem tłuszczu w diecie.
Otyłość Otyłość zwiększa ryzyko rozwoju raka piersi. U osób takich trudniejsze jest wykrywanie zmian w piersiach a komórki tłuszczowe wytwarzając dodatkowe estrogeny zwiększają ekspozycję na te hormony. Większe ryzyko występuje u kobiet w okresie menopauzalnym, gdy zmienia się w ich organizmie rozkład tkanki tłuszczowej.
Czynniki hormonalne endogenne Większe ryzyko rozwoju raka sutka występuje: u kobiet u których, pierwsza miesiączka wystąpiła przed 12 r.z.
u kobiet u których klimakterium wystąpiło powyżej 55 r.Ż.
u kobiet które nie rodziły
u kobiet które urodziły po raz pierwszy po 30 r.ż.)
Czynniki hormonalne egzogenne
Hormonalne środki antykoncepcyjne - Uważa się,
że doustne tabletki antykoncepcyjne (zawierające głównie estrogeny)
jeśli w ogóle mają jakiś związek z rakiem piersi to być możedziałają jako czynnik ułatwiający i przyspieszającyrozwój choroby, która już wystąpiła, niż jako czynnik
powodujący mutacje genetyczne i wywołujący chorobę. Uważa się, że tabletki składające się tylko z progesteronu, i tzw. "minipigułki" nie zwiększają ryzyka wystąpienie raka piersi.
Objawy raka piersi Do objawów nowotworu gruczołu sutkowego występujących w późniejszym okresie trwania choroby należy:
wciąganie lub sterczenie brodawki,
wciągnięcie trudno przesuwalnego fragmentu skóry - tzw. "pępek
rakowy",
zmiana wielkości lub kształtu piersi,
różne zachowanie się piersi podczas unoszenia ramion,
obrzęk piersi,
zmiany skórne wokół brodawki,
wyciek z brodawki (zwłaszcza krwisty),
zaczerwienienie, stwardnienie i zgrubienie skóry,
"skórka pomarańczowa" - przejaw nacieczenia włókien sprężystych zdążających do skóry właściwej występującego na powierzchni gruczołu piersiowego, na ograniczonej powierzchni,
powiększenie węzłów chłonnych w dole pachowym,
poszerzenie żył skóry piersi,
owrzodzenie skóry piersi,
obrzęk ramienia,
bóle spowodowane przerzutami odległymi,
płaskie zaczerwienienie skóry w przypadku
zaawansowanego tzw. zapalnego raka sutka
Samobadanie piersi Samobadanie piersi
składa się z dwóch etapów:
oglądania stanu piersi, badania dotykowego - palpacji.
Oglądanie stanu piersi
Warunkiem pozycja stojąca dobrze wykonanego badania
jest przeglądnie się w lustrze,
które obejmie sylwetkę co najmniej do pasa.
Lustro ponadto powinno być zainstalowane na
stałe do ściany.Oglądanie piersi z lusterkiem w ręku nie ma sensu.
Piersi należy oglądać w kilku "pozycjach": z rękami na biodrach,
z rękami podniesionymi do góry,
z rękami puszczonymi wzdłuż tułowia,
w pozycji pochylonej.Badanie dotykowe - pozycja stojąca i leżącaBadania dotykiem polega na samodzielnym przeprowadzaniu przez kobietę badania obu gruczołów piersiowych, w tej samej fazie cyklu miesiączkowego, tj. 2-3 dni po miesiączce, żeby wykluczyć nadwrażliwość brodawek i bolesność piersi a u kobiet niemiesiączkujących raz w miesiącu. W czasie samobadania należy: dotykać skóry piersi całą długością palców, a badać opuszkami palców; trzeba rozpoczynać badanie zawsze w tym samym miejscu; wykonywać zawsze pełne samobadanie, tj. badać pierś, okolicę nad- i podobojczykową oraz pachową; oceniać brodawkę, otoczkę brodawkową, skórę i miąższ piersi.