Tlen
Symbol: O
Nazwa polska: Tlen
Nazwa angielska: Oxygen
Nazwa niemiecka: der Sauerstoff
Nazwa łacińska: Oxygenium
Grupa: VI A (16) - tlenowce
Okres: 2
Liczba atomowa: 8
Masa atomowa : 15.9994
Stan skupienia (20C, 1 atm.): gaz
Kolor: bezbarwny
Zapach: bez zapachu
Tlen jest gazem o właściwościach niemetalu. Tworzy kilka odmian alotropowych z których najważniejsze są tlen dwuatomowy O2 i ozon O3 (o charakterystycznym zapachu).
Właściwości chemiczne:
Tlen jest pierwiastkiem bardzo czynnym chemicznie. Prawie wszystkie substancje ulegają procesom spalania (oprócz helowców, fluoru i platyny) tworząc odpowiednie tlenki (w przypadku sodu powstaje nadtlenek Na2O2 , a w przypadku potasu ponadtlenek KO2). Aktywność ozonu jest dużo wyższa niż tlenu. Jest bardzo silnym utleniaczem. Reagując z siarkowodorem tworzy kwas siarkowy (IV).
Zastosowanie:
Tlen znalazł szerokie zastosowanie w hutnictwie, w procesach wytopu stali. Pierwiastek ten stosuje się też w palnikach tlenowo-dorowych i tlenowo-acetylenowych. W medycynie stosowany jest w przypadku problemów z oddychaniem. Ozon znalazł zastosowanie jako środek dezynfekujący i silny środek utleniający.
Otrzymywanie:
Tlen otrzymuje się przez destylację frakcyjną powietrza.
Historia odkrycia:
Odkryty przez: Joseph Priestly, Carl Wilhelm Scheele
Miejsce odkrycia: Francja, Szwecja
Rok odkrycia: 1776
Pochodzenia nazwy: Od greckich słów "oxus gennan" oznaczających "tworzący kwas"
Tlen otrzymano przez termiczny rozkład tlenku rtęci (II) HgO.
Tlen otrzymuje się przez destylację frakcjonowaną ciekłego powietrza lub elektrolizę wody. W laboratorium tlen otrzymuje się przez termiczny rozkład manganianu (VII) potasu (KMnO4), lub rozkład wody utlenionej. Skroplony tlen jest cieczą o niebieskawym zabarwieniu, gęstość 1,14 g/cm3. Posiada dwie odmiany alotropowe o cząsteczkach dwuatomowych i trójatomowych (diamagnetyczny ozon). Może występować w postaci pojedynczych atomów (tlen atomowy, znacznie bardziej aktywny chemicznie). W ogromnej większości związków chemicznych tlen występuje na -II stopniu utlenienia. Inne stopnie utlenienia to ?I (w nadtlenkach np. woda utleniona), oraz dodatnie stopnie utlenienia z związkach z fluorem. Reaguje z większością metali, łatwo utlenia substancje organiczne i fosfor, na gorąco łączy się z wodorem i siarką. W specjalnych warunkach może reagować z azotem i fluorem. Tlen nie pali się, ale podtrzymuje palenie. Jest dobrze absorbowany przez czerń platynową, węgiel drzewny.
W organizmie człowieka podczas oddychania tlen jest pobierany w płucach, ulegając związaniu przez hemoglobinę krwinek czerwonych, po czym zostaje oddany (z włosowatych naczyń krwionośnych) do tkanek, gdzie bierze udział w procesach przemiany materii. Stosowany w hutnictwie, gazownictwie, medycynie, technologii chemicznej, w okrętach podwodnych, palnikach.