Ponadczasowa wartość refleksji w twórczośći Ignacego Krasickiego.

Ignacy Krasicki uważany jest za najwybitniejszego polskiego przedstawiciela literatury oświecenia. Pisał artykuły dziennikarskie, felietony, powiastki, powieści, bajki, komedie, satyry, poematy oraz rozprawki moralizatorskie. Polska i zarazem światowa literatura zawdzięcza mu udoskonalenie satyry, bajki oraz antyczny gatunek, przeniesiony na polski grunt, jakim jest poemat heroikomiczny. Dla wielu stał się poeta-biskup wzorem literackim, światopoglądowym i co bardzo ważne- patriotycznym. Należy postawić sobie pytanie, czy wartość refleksji o świecie i człowieku zawarta w twórczości Księcia Poetów jest ponadczasowa? Jestem przekonany, że wartości zawarte w twórczości Księcia Poetów mają charakter nie tylko uniwersalny, lecz również ponadczasowy, co postaram się udowodnić w tej pracy…

Cytat "I śmiech niekiedy może być nauką, kiedy się z przywar, nie z osób natrząsa" Krasickiego pochodzi z poematu heroikomicznego -,, Monachomachia.”, który chcę przywołać jako najważniejszy argument mego wywodu. Czy to nie pomyłka, że biskup, przyjaciel króla ,,atakuje” księży zakonnych? Otóż to, jak sądzę, zabieg, który ma na celu nie tyle atak na księży zakonnych, lecz na ich jakże przyziemne, ludzkie, wady. Znaczna część twórczości XBW ma charakter dydaktyczny.

,,Monachomachia” mówi, że w każdym środowisku są opilcy, lenie, ludzie słabej wiary, bez poważnej filozofii życiowej. Jako ucznia i osobę o określonym światopoglądzie trochę boli mnie fakt, że ta część poematu nadal jest aktualna w XXI wieku. Nadal niektóre zakony ślubujące ubóstwo nie wywiązują się ze swych zobowiązań, filozofia życiowa, zaznaczam- niektórych – jest podobna do bohaterów satyrycznego poematu. Niektórych, niestety - nadal chroni habit przed marnością i głupotą, jaką prezentują i aktualne wydają się słowa autora:
,,Szanujmy mądrych, przykładnych, chwalebnych,
Śmiejmy się z głupich, choć i przewielebnych”
Jak widać patologie, które wytykał Krasicki, istnieją do dnia dzisiejszego. Wyciągając wnioski z zachowań bohaterów Monachomachii drogą indukcji dochodzimy do tego, że posiada ona ponadczasowe wartości, z których może korzystać każdy człowiek XXI wieku, a w szczególności księża, którzy swoim postępowaniem powinni dawać wzór innym…

Następnym argumentem jest dydaktyczna wartość satyry „Pijaństwo”, która wyśmiewa i piętnuje nawyk nadużywania alkoholu. Przydatność lekcji, jaką daje nam analiza konkluzji satyry, jest tym bardziej aktualna - Polacy nadal borykają się z problemem alkoholizmu.
Każdy wie, że istnieje fatalne powiedzenie „Pijany jak Polak”. Powodów do radości brak. Jest natomiast, czym się martwić. Tak jak w całej osiemnastowiecznej Polsce Sarmaci rozpijali się do nieprzytomności ,tak i w dzisiejszych czasach, skala tego zjawiska daje do myślenia. Mamy, więc kolejny dowód na słuszność założenia, że wartości w twórczości XBW są ponadczasowe.

Przypisując ludzkie cechy zwierzętom, bajki Krasickiego w swoisty sposób opisują negatywne atrybuty ludzkiego charakteru. Co więcej, dają do myślenia i refleksji nad alegoriami, ukrytym sensem, pointą bajki.
Przykładem może być utwór pod tytułem „Jagnię i Wilcy”.
Autor już na początku podaje morał:
”Zawżdy znajdzie przyczynę, kto zdobyczy pragnie”.
Uzasadnia go w drugiej części utworu, pokazując, iż światem – nie tylko zwierząt, ale także ludzi – rządzi prawo przysłowiowej dżungli, które niestety usprawiedliwia nadużycia władzy, siły, przemocy. Bajkowe „wilki”, które są alegorycznymi typami ludzi egoistycznych, złych oraz bezwzględnych, żyją również dzisiaj.
Odrębna w swej wymowie bo polityczna , w czasie zaborów napisana ,,Ptaszki w klatce” mówi o wolności , jako największym skarbie człowieka. Czy dzisiejsi ludzie mogą mieć problem z jej zrozumieniem i wykryciem kontekstu ? Czy wolność przestała być bezcennym skarbem? Nie. Bajka zatem nie traci nic na swej aktualności.
,,Tyś w niej zrodzon –rzekł stary,
przeto ci wybaczę
Jam był wolny- dziś w klatce
I dlatego- płaczę”

Są to tylko dwa przykłady z około sześćdziesięciu bajek spod pióra XBW, a jak wiele aktualnych problemów i wartości moralnych, etycznych owe bajki poruszają! Ponadto dzieła Krasickiego są uniwersalne – może z nich czerpać każdy człowiek na Ziemi. Tak więc, powyższy „bajkowy” argument znów potwierdza moje początkowe założenie.
Pierwsza polska powieść oświeceniowa ,,Mikołaja Doświadczyńskiego przypadki” oczywiście Krasickiego, to portret człowieka umieszczonego na wyspie i poddanego różnym losowym próbom. Jak samo nazwisko mówi- Doświadczyński - doświadcza…Staje się więc człowiekiem, który musi zmagać się z losem. Niezależnie od czasu i miejsca, w którym przyszło mu żyć.Tę powieść zrozumie każdy człowiek…Jest zatem uniwersalna.

Podsumowując jeśli chcemy poznać obyczajowość i sposób myślenia ludzi z epoki Księcia Poetów- sięgamy po jego twórczość i – nagle okazuje się, że wcale się nie zestarzała.
Satyry dotykają czarnej strony świata ludzkiego- ale przecież człowiek nadal się z niektórych drobnych dolegliwości nie wyleczył- przeszły one w…chorobę..Chociaż minęło kilkaset lat.
Pisząc bajki, Krasicki zawarł w nich także wartości ponadczasowe. Jako ludzie jesteśmy w stanie wyzbyć się złych nawyków, jakimi są np. pijaństwo czy awanturnictwo. Możemy również uporządkować sprawy polityczne tak, by kraj funkcjonował naprawdę sprawnie. Wszystkie te rzeczy jesteśmy w stanie zostawić w większej części za sobą i pozostawić je dla siebie jako wspomnienie. Lecz nigdy nie będziemy mogli wyzbyć się człowieczeństwa, a co za tym idzie cech ludzkich - charakteru, usposobienia, pewnych zachowań. Bajki Krasickiego ukazują nam zachowania i cechy, których powinniśmy się wyrzekać.
Zdecydowana większość twórczości Księcia Poetów ma charakter ponadczasowy ,gdyż zawarte w niej wartości dydaktyczne i estetyczne są do dziś aktualne i uznawane.
Lekkość, prostota, elegancja i precyzja z jaką stworzono bajki, humor, jakim tryska niezwykła wojna mnichów to magnesy przyciągające coraz nowych czytelników. Piękno także jest ponadczasowe. Skoro w XXI wieku czytam, zachwycam się, rozmyślam nad wadami i ułomnościami ludzkimi opisanymi w odległej epoce oświecenia- potrafię je odnieść do czasów i sytuacji obecnej- mam dowód na ponadczasowość twórczości przyjaciela króla, Księcia Poetów- Ignacego Krasickiego.