ABC Poligrafii

abc poligrafii

Poligrafia zajmuje się procesami wytwarzania oprawionych lub nie oprawionych wyrobów poligraficznych-druków. Podstawowymi procesami poligraficznymi są: przygotowanie formy drukowej i introligatorstwo.
Rozróżnia się szereg podziałów drukowania w zależności od użytej techniki, klasyfikacji maszyn, formatu obszaru drukowego.

Drukowanie

Drukowanie jest procesem wielokrotnego sporządzenia na danym podłożu (papierze, tekturze, folii metalowej, tworzywie sztucznym) odbitek tekstu, ilustracji za pomocą formy drukarskiej powleczonej specjalnymi farbami. Dziś do wykonania odbitek z formy służą maszyny, lecz najwcześniejsza metoda drukowania polegała na odbijaniu tekstu i ilustracji wyciętych w płycie drewnianej. Techniką tą w VIII-IX w. Drukowano teksty w Chinach i Japonii. Około 1450 roku niemiecki drukarz, złotnik i mincerz, Johannes Gensfleisch zum Gutenberg (ok.1399-1468), użył wypukłych czcionek wielokrotnego użytku. Po raz pierwszy Gutenberg zrealizował swoje wynalazki w Strasburgu, gdzie dzięki prasie drukarskiej wykonał pierwsze drukarskie odbitki. W 1448 roku przeniósł się do Moguncji i założył, z pomocą finansową J.Fusta, warsztat drukarski. Wraz z uczniami przygotował skład tekstu. W 1455 lub 1456 roku, wydrukował papierze, prawdopodobnie w 165 egzemplarzach ( jeden egzemplarz znajduje się w Bibliotece Seminarium Duchownego w Pelplinie), oraz na pergaminie, w liczbie około 35 egzemplarzy, słynną Biblię zwaną 42-wierszową. W 1456 roku sąd nakazał Gutenbergowi oddać warsztat wraz z wydrukowaną Biblią Fustowi. Zmarł w nędzy i upokorzeniu. Pomysł Gutenberga zdominował techniki drukowania do XIX w. włącznie.

Techniki drukowania

W zależności od tego, które fragmenty formy są elementami drukującymi, od wzajemnego położenia drukujących i nie drukujących części czcionek, wyróżnia się trzy podstawowe techniki: drukowanie wypukłe, płaskie i wklęsłe.

Drukowanie płaskie

Do drukowania płaskiego zalicza się światłodruk, znany heliotypią lub fototypią, oraz częściej stosowany offset. W tej technice elementy drukujące znajdują się na tej samej płaszczyźnie, co nie drukująca powierzchnia formy drukarskiej. Podczas druku wykorzystuje się zjawisko przyjmowania farby przez natłuszczone specjalnym preparatem fragmenty powierzchni formy oraz zjawisko odpychania farby przez fragmenty nie natłuszczone.

Drukowanie wypukłe

W druku wypukłym elementy przyjmujące farbę i drukujące są wystające ponad poziom formy drukarskiej części czcionek, klisz, stereotypów. Do najbardziej rozpowszechnionych technik druku wypukłego należą: fleksografia, typografia i typooffset.

Drukowanie wklęsłe

W tej technice drukują elementy zagłębione, położone niżej niż elementy drukujące. Farba znajduje się w zagłębieniach formy – kałamażykach. Odmianą drukowania wklęsłego są: miedzioryt, heliograwiura, rotograwiura.



Drukowanie sitowe, sitodruk

Technika drukowania polegająca na ręcznym lub mechanicznym przyciskaniu farby za pomocą rakla przez specjalną formę drukową sporządzoną na sicie. Część oczek w sicie, która odpowiada odwzorowywanemu obrazowi, przepuszcza farbę nakładaną bezpośrednio na podłoże: papier, drewno, gumę, skórę, wyroby tekstylne, metale, tworzywa sztuczne.
Technika druku wielobarwnego.

Podziały drukowania

Podział drukowania wiąże się z klasyfikacją maszyn drukarskich. W zależności od postaci papieru lub innego podłoża możemy rozróżnić: drukowanie arkuszowe-na pociętych arkuszach, drukowanie zwojowe-odwijana z rolki wstęga papieru. Drukowanie jednostronne lub dwustronne, na jednej lub obu stronach podłoża. Biorąc pod uwagę kształt formy drukarskiej wyróżnia się drukowanie płaskie wykonywane przy pomocy płaskiej formy drukarskiej i drukowanie rotacyjne, w którym giętka, polimerowa lub metalowa forma drukarska jest półokrągła lub cylindryczna. Ze względu na sposób przenoszenia obrazu wyróżnia się drukowanie bezpośrednie, gdy odbitka jest wykonana bezpośrednio przez formę stykającą się z podłożem oraz drukowanie pośrednie, w którym odbitkę uzyskuje się dzięki pomocniczej formie pośredniej, na którą jest przenoszony obraz z formy – matki. Drukowanie może być jednokolorowe, czyli wykonywane z formy drukarskiej pokrytej jednym kolorem lub uzyskane przy pomocy wielu form, z których każda przenosi inną barwę, czyli wielokolorowe. Drukowanie wielobarwne, używane najczęściej do druku kolorowych ilustracji w książkach, czasopismach, plakatach, wykorzystuje zjawisko uzyskiwania barw pochodnych poprzez nałożenie na siebie barw podstawowych.

Technika druku wielobarwnego

Technika druku wielobarwnego z kilku form była znana już w XV-XVIw. Oddzielnie dla każdej barwy wykonywano formy drukarskie i drukowano na podłożu, z reguły w kolejności: żółta, czerwona, niebieska, czarna. Nowoczesna technologia, oparta na fotograficznych wyciągach barwnych, opiera się na teorii barw angielskiego fizyka J.C.Maxwella. Odbitki wielobarwne można uzyskać za pomocą wielu technik, między innymi: offsetu, rotograwiury, sitodruku, typografii, typooffsetu.

Format papieru, wymiary i kształt arkusza wyrobu papierniczego

Znormalizowany format papieru oznacza, że symbolem szeregu A, B lub C w połączeniu za wskaźnikiem cyfrowym 0, 1, 2 itd. Wskaźnik cyfrowy określa, ile razy należy złożyć arkusz podstawowy A0, B0 lub C0, za każdym razem równolegle do jego krótszego boku, aby otrzymać dany format papieru.

A 0 841 mm x 1189 mm B 0 1000 mm x 1400 mm
A 1 594 mm x 841mm B 1 700 mm x 1000 mm
A 2 420 mm x 594 mm B 2 500 mm x 700 mm
A 3 297 mm x 420 mm B 3 350 mm x 500 mm
A 4 210 mm x 297 mm B 4 250 mm x 350 mm
A 5 148 mm x 210 mm B 5 175 mm x 250 mm
A 6 105 mm x 148 mm B 6 125 mm x 175 mm


C 0 917 mm x 1297 mm C 4 229 mm x 354 mm
C 1 648 mm x 917 mm C 5 162 mm x 229 mm
C 2 458 mm x 648 mm C 6 114 mm x 162 mm
C 3 324 mm x 458 mm