Ujęcie motywu biesiady i jego funkcje w utworach "O doktorze Hiszpanie" Kochanowskiego i "Pijaństwo" Krasickiego.

Temat: Ujęcie motywu biesiady i jego funkcje w utworach: ?O doktorze Hiszpanie? Jana Kochanowskiego i ?Pijaństwo? Ignacego Krasickiego. Zwróć uwagę na kontekst historycznoliteracki.

1. (Pkt 1 w załączniku - tabelka)

2. Rozpoznanie zasady zestawienia tekstów:
? W obu utworach występuje motyw biesiady.
? We fraszce Jana Kochanowskiego nawyk picia alkoholu zostaje zaakceptowany zgodnie z renesansowym ?carpe diem? ? łap życie, korzystaj z niego.
? Satyra Ignacego Krasickiego to utwór na piętnujący pijaństwo, w myśl ideałów oświeceniowych ? tworzenia literatury dydaktycznej rozjaśniającej ludzkie umysły.
? Sarmata pije alkohol cały dzień, ciągle znajdując sobie jakiś pretekst (imieniny żony, porcja wódki anyżowej na skutki przepicia z poprzedniego dnia, ?tradycyjne? przyjcie gości, problemy z żołądkiem, kieliszek wina dla lepszego trawienia, dyskutowanie o ojczyźnie)
? Dr. Hiszpan niechętnie sięga po trunek, nie chce wpuścić kompanów, którzy odwiedzają go wieczorem po uczcie z dzbanem pełnym wina ?doktor nie puścił, lecz drzwi puściły?
? Puenta fraszki wygłoszona przez doktora Hiszpana ?szedłem spać trzeźwy, a wstanę pijany? świadczy o tym, że nie miał on zamiaru się upić

3. Obraz biesiady:
? W utworze ?O doktorze Hiszpanie?
a. Zabawa w gronie przyjaciół.
b. Picie alkoholu jedynie wieczorem.
c. Mniejsza ilość trunku niż w przypadku satyry ?Pijaństwo?
d. Występowanie komizmu ?doktor nie puścił, lecz drzwi puściły?
e. Fraszka obyczajowa
f. Początek fraszki w momencie zakończenia wieczerzy i udania się dr. Hiszpana do swojej sypialni
g. Utwór skonstruowany na zasadzie skrótu (cały wieczór przedstawiony w kilku zdaniach, z pominięciem szczegółów)
h. Główny bohater dr. Hiszpan jest postacią autentyczną (Piotr Roizjusz, dworzanin króla Zygmunta Augusta, lekarz, poeta i prawnik - przyjaciel Jana Kochanowskiego)
? W satyrze ?Pijaństwo?
a. Picie alkoholu przez dwa kolejne dni pod wieloma pretekstami
b. Ogromna ilość wypitego trunku
c. Występowanie ironii ? np. w usprawiedliwianiu pijaństwa
d. Pokazanie skutków nadużywania napojów wysokoprocentowych
? Utrata człowieczeństwa
? Szukanie pretekstu do kłótni
? Wzniecanie ?patriotyzmu? ? kończącego się jedynie na mówieniu, nie popartym czynami
? Utrata zdrowia
e. Satyra obyczajowa
f. Bohaterowie mają charakter uniwersalny ? odzwierciedlają cechy większości społeczeństwa sarmackiego
4. Funkcje motywu i wykorzystanie kontekstu:
? W utworze ?O doktorze Hiszpanie?
o Zachęcanie do zabawy i korzystania satyrze życia
o Fraszka ? krótka i lekka gatunkowo, wywodząca się od powstałego w starożytności epigramatu
o Utwór powstały w epoce renesansu i zgodny z jego ideałami
? Carpe diem ? łap życie, ciesz się chwilą ? poglądy epikurejskie
? Antropocentryzm ? stawianie człowieka w centrum
? Humanizm ? zainteresowanie elementami ludzkiego życia, w tym również biesiadowania
? Literatura klasycystyczna
? W satyrze ?Pijaństwo?:
o Funkcje dydaktyczne, dążące do oświecenia ludzkich umysłów i pokazania, że pijaństwo jest problemem ówczesnej szlachty
o Satyra ? długa i cięższa forma wywodząca się z literatury klasycznej mająca za zadanie ośmieszyć ukazane w niej zjawiska poprzez karykaturę
o Utwór powstały w epoce oświecenia i zgodny z jego ideałami
? Napiętnowanie wady pijaństwa ? funkcja dydaktyczna
? Filozofia racjonalistyczna ? rozumowe dotarcie do prawdy
? Literatura klasycystyczna
o Propagowanie odejścia od ideałów sarmackich i zmiany mentalności
5. Wnioski:
Utwory, które zostały omówione to fraszka ?O doktorze Hiszpanie? Jana Kochanowskiego, pochodząca z renesansu, oraz satyra ?Pijaństwo? Ignacego Krasickiego powstała w oświeceniu. Dzieła zostały napisane w stylu klasycystycznym. Elementem łączącym oba utwory jest motyw biesiady. Różnica natomiast polega na przedstawieniu go w dwóch jakże różniących się od siebie kontekstach. Kochanowski pochwala zabawę i towarzyszące jej spożycie trunków, natomiast Krasicki prezentuje pijaństwo jako wadę, z którą trzeba walczyć. Rozbieżności te wynikają przede wszystkim z ideałów epok w myśl, których artyści tworzyli swoje dzieła.