Niebezpieczeństwa moralne w zawodzie pracownika socjalnego.

Pracownik socjalny to profesja, która zakłada działanie na rzecz jednostek, rodzin, grup
i środowisk społecznych, umożliwiające im realizację własnych potrzeb i pomoc
w rozwiązywaniu problemów życiowych.

Pracownikiem socjalnym może być osoba, która ma odpowiednie kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończyła szkołę pracowników socjalnych lub studia wyższe o kierunku: praca socjalna, polityka społeczna, resocjalizacja, socjologia, pedagogika, psychologia lub inne pokrewne (?) pracownikiem socjalnym może być również osoba z wyższym wykształceniem o kierunku nie wymienionym, powyżej, jeśli ukończyła specjalizację z zakresu pomocy społecznej (?)

Zgodnie z zapisem w ustawie praca socjalna oznacza: ?działalność zawodową skierowaną na pomoc osobą i rodziną we wzmacnianiu i odzyskaniu zdolności do funkcjonowania w społeczeństwie, oraz na tworzeniu warunków sprzyjających temu celowi? Teoria praktyki polskiej pracy socjalnej wiązana jest zazwyczaj z nazwiskiem H. Radlińskiej, która pracę socjalna określiła, jako pracę społeczną, natomiast określenie społeczny oznacza równocześnie cel i sposób osiągania celu.

W oparciu o Ustawę o Pomocy Społecznej (1990 art.49b) pracownik socjalny:
- kieruje się zasada dobra osób i rodzin, którym służy, poszanowanie tych osób ich godności i prawa do samostanowienie.
- ma obowiązek przeciwdziałać praktykom niehumanitarnym i dyskryminującym osobę i rodzinę.
- ma obowiązek udzielać osobom którym służy pełnej informacji o przysługujących mu świadczeniach i dostępnych formach pomocy.
- jest zobowiązany zachować w tajemnicy informacje uzyskane w toku czynności zawodowej, chyba ze działa to na niekorzyść klienta
- jest zobowiązany do podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych.

W pracy socjalnej, pracownik ? obok własnych umiejętności ? ma do dyspozycji zaplecze instytucjonalne i odpowiednie środki działania. Jednak trafny wybór strategii działania, z wykorzystaniem odpowiedniego zaplecza instytucjonalnego, leży w gestii pracownika socjalnego. Aby pracownik socjalny mógł sprawnie wykonywać swój fach, aby, co więcej ? osiągał przy tym satysfakcję osobista i działał ku zadowoleniu innych, winien nie tylko posiadać wartości moralne i etyczne, ale także powinien je realizować w codziennej pracy.

Zasady pracy pracownika socjalnego:
- akceptacja klienta
- afirmacja indywidualności
- działania na rzecz celowego wyrażania swych uczuć i odczuć
- postawa nieoceniajaca
- obiektywizm, poufność i przydatność
- kontrolowanie samozaangażownia emocjonalnego
- prawo klienta do samostanowienia
- dostęp do zasobów.

Funkcjonalne cechy osobowości pracownika socjalnego:
- wrażliwość na ludzkie problemy
- opiekuńczość, życzliwość i troskliwość.
- postawa empatii
- postawa niesienia pomocy, przynoszenia ulgi i pocieszenia
- bezstronność i poszanowanie godności każdego człowieka
- bezinteresowność i uczciwość
- zdolność do kontrolowania swojego postępowania i stosunku do osób potrzebujących pomocy.
- nastawienie prospołeczne
- orientacja na aktywizacje podopiecznego i jego współlokatorów przy rozwiązywaniu jego problemów.
- komunikatywność.

Priorytetowe zadania których realizacja jest konieczna w praktyce:
1. bardzo dobra znajomość terenu działania oraz znajomość problemów i potrzeb jednostek, rodzin i grup społecznych.
2. projektowanie działań socjalnych i ich realizacja
3. opracowywanie prognoz społecznych, głównie dla potrzeb lokalnej polityki społecznej.
4. przewidywanie i kontrolowanie skutków udzielanej i nieudzielanej pomocy
5. profilaktyka w tym wczesna prewencja
6. selekcjonowanie środowisk wymagających interwencji i pomocy
7. udzielanie różnych form pomocy z zastosowaniem metod pracy socjalnej
8. inspirowanie klienta do aktywności poprzez umiejętne rozbudzanie potrzeb i podnoszenie jego rozwoju
9. dostarczanie pozytywnych wzorców wyzwalających aktywność jednostek mniej mobilnych, niezdolnych
10. doprowadzanie osób wspomaganych do usamodzielnienia
11. koordynowanie działań socjalnych socjalnych społeczności lokalnej
12. prowadzenie negocjacji
13. ścisła współpraca z instytucjami państwowymi i organizacjami społecznymi
14. organizowanie czasu wolnego klienta z wykorzystywaniem jego umiejętności, predyspozycji i zdolności
15. czynny udział w formach doskonalenia zawodowego
16. właściwa polityka w zakresie przyznawanych świadczeń
17. propagowanie w terenie pracy socjalnej
18. samorealizacja w zawodzie
19. niepogarszanie sytuacji klienta.


Wśród umiejętności, jakimi powinien posługiwać się pracownik socjalny wymienić należy; umiejętności funkcjonalne i instrumentalne. Umiejętności funkcjonalne, tzn.:
- Bezinteresowność i uczciwość;
- Poszanowanie godności drugiego człowieka;
- Postawa niesienia pomocy;
- Zdolność do samokontroli;
- Krytyczna ocena swojego postępowania;
- Komunikatywność;
- Empatia;
- Obiektywizm.

Natomiast do umiejętności instrumentalnych zaliczyć można:
- Obowiązkowość;
- Wewnętrzna dyscyplinę;
- Zdecydowanie i konsekwentność;
- Prawdomówność;
- Odpowiedzialność;
- Kulturę osobistą i takt;
- Dyskrecje;
- Zdolności organizatorskie.

Z pracą pracownika socjalnego jest związanych wiele niebezpieczeństw, głównie tych natury moralnej. Osoba pracownika socjalnego na co dzień ?boryka? się z różnorakiego typu problemami, problemami ludzi , którym próbuje pomóc. Musi więc posiadać wiele cech potrzebnych do wykonywania tego zawodu, przestrzegać ściśle zasad wykonywanej pracy i mieć dużo chęci do realizowania kolejnych, często trudnych zadań. Pracownik socjalny musi mieć wiarę w czynienie dobra i powołanie do wykonywania zawodu. Niebezpieczeństwa na jakie napotyka często są bardzo trudne i tu właśnie pracownik socjalny powinien wykazać się zasadami pracy oraz zasadami moralnymi wg. jakich żyje i wg jakich postępować powinien powinien pracy. Pracownik socjalny musi być uczciwy, a więc nie może kusić go chęć zdobywania władzy czy pieniędzy. Powinien postępować bezinteresownie, skupiać się przede wszystkim na czynieniu dobra i na pomocy ludziom w potrzebie. Pracownik socjalny musi szanować godność drugiego człowieka, nawet jeśli nie zgadza się np.: z jego poglądami, klient zawsze jest najważniejszy i pracownik musi to uszanować nie może się sprzeciwiać, powinien postępować wg: zasad pracy i nie oceniać, nie krytykować, a przede wszystkim szanować innych ludzi. Postawa niesienia pomocy jest kolejna ważną zasadą w pracy socjalnej. Musi się także samokontrolować, aby nie dopuścić do straty zaufania. Pracownik socjalny powinien kontrolować swoje postępowanie, musi być wobec siebie bardzo krytyczny, poprzez co będzie mógł lepiej wykonywać swoją prace. Niebezpieczeństwem może być również mała komunikatywność pracownika. W ten sposób nie będzie umiał znaleźć ?wspólnego języka? z klientem, a zatem nie będzie dobrze wypełniał swojej pracy i nie będzie niósł pomocy. Pracownik socjalny nie może ulegać uczuciom i nie może w dużej mierze angażować się w znajomości z klientami. Musi być niezwykle obiektywny.
Obowiązkowość jest cecha konieczną przy wykonywaniu tego zawodu. Poprzez nie dotrzymywanie obietnic, poprzez nie przestrzeganie terminów istnieje możliwość straty klienta, a co za tym idzie nieumiejętność wykonywania zawodu. Pracownik musi być wewnętrznie zdyscyplinowany. Kolejnym niebezpieczeństwem jest bark zdecydowania i niekonsekwencja w działaniu. Pracownik musi konkretnie wiedzieć czego się od niego oczekuje i co ma robić w danej sytuacji, jakie metody pomocy zastosować i być konsekwentny w swoim działaniu. Musi być prawdomówny. Bycie odpowiedzialnym jest także bardzo ważną cechą. Brak odpowiedzialności jest tez niebezpieczeństwem, wiąże się to z nadużywaniem swojego stanowiska, pracownik musi ściśle przestrzegać wszystkich zasad, bez wyjątków. Pracownik socjalny musi wykazywać się wysoka kultura osobista aby nie zniechęcać do siebie ludzi potrzebujących pomocy. Musi być także absolutnie dyskretny, nie może narażać powodzenia w działaniu poprzez nie trzymanie tajemnicy.
Pracownik socjalny musi się kierować dobrem osób którym pomaga. Musi dotrzymywać zobowiązań, być sumienny i pilny. Ściśle musi przestrzegać poufności informacji, wyjawiać je tylko w tedy gdy zostanie do tego zobowiązany. Podsumowując: żadne okoliczności ani zewnętrzne ani wewnętrzne, czyli te natury moralnej nie mogą wpływać na osąd sprawy i na jakość wykonywania zadań, oraz na rozwiązanie problemu osoby potrzebującej pomocy.