Charakterystyka sytuacji finansowej przedsiębiorstwa działającego na Giełdzie Papierów Wartościowych.

Przedsiębiorstwo
Przedsiębiorstwo jest to działalność gospodarcza – niezależnie od tego, czy ma charakter wytwórczy, czy budowlany lub usługowy – wymagająca stałego wykorzystania czynników produkcyjnych: przedmiotów pracy, środków pracy, siły roboczej. W przedsiębiorstwie realizowane są procesy produkcyjne w rezultacie, których dokonuje się transformacja czynników wytwórczych w wyroby gotowe o określonych właściwościach i funkcjach użytkowych.

Giełda
Giełda jest jedną z najważniejszych instytucji rynku kapitałowego. Giełda Papierów Wartościowych jest każdego instytucjonalną formą obrotu papierami wartościowymi. W Polsce funkcjonuje obecnie tylko jedna giełda papierów wartościowych. Swą działalność rozpoczęła 16 kwietnia 1991 roku. Na pierwszej sesji notowano 5 spółek każdego wartość obrotów wynosiła 3960 złotych.

Zadania giełdy.
Podstawowym zadaniem jest umożliwienie przepływu kapitałów od tych, którzy szukają jak najlepszej lokaty do tych, którzy potrafią z tych kapitałów zrobić jak najlepszy użytek.

Dom maklerski
Jest to instytucja rynku kapitałowego . Ponosi on odpowiedzialność każdego za prawidłową realizację zlecenia kupna lub sprzedaży złożonego przez inwestora.
Komisja Papierów Wartościowych i Giełd.
Komisja ta jest centralną instytucją każdego zakresie regulacji każdego nadzoru nad całym publicznym rynkiem kapitałowym. Podlega bezpośrednio prezesowi Rady Ministrów. Do zadań Komisji należy m.in. sprawowanie nadzoru nad przestrzeganiem reguł uczciwego obrotu każdego konkurencji każdego obrocie publicznym papierami wartościowymi, zapewnienie powszechnego dostępu do informacji na rynku papierów wartościowych, nadzór nad pracą instytucji rynku kapitałowego, pośrednikami obrotu i emitentami papierów wartościowych.

Akcje
Akcja jest papierem wartościowym, dokumentem stwierdzającym udział w spółce akcyjnej, która jest własnością akcjonariuszy, Oznacza ona prawo do ułamkowej części kapitału akcyjnego. Jako współwłaściciel spółki, każdy akcjonariusz ma wynikające z tego prawa tj. prawa korporacyjne, prawa majątkowe i prawa mniejszościowe.
Akcje można klasyfikować w oparciu o kilka kryteriów. Ze względu na sposób wskazania osoby uprawnionej, a także sposób przeniesienia praw z akcji, wyróżnia się akcje imienne i na okaziciela. Przedmiotem obrotu giełdowego mogą być tylko akcje na okaziciela. Jeżeli spółka emitowała akcje imienne, przed wprowadzeniem ich do obrotu muszą być zmienione na akcje na okaziciela. Akcje imienne mogą być wydane przed pełną wpłatą przypadającej na nie części kapitału akcyjnego. Akcje na okaziciela spółka nie może wydać przed ich całkowitym opłacenie. Inny podział akcji wynika z zakresu związanych z nimi uprawnień. Wyróżniamy zatem akcje zwykłe i uprzywilejowane. Uprzywilejowanie akcji polega na przyznaniu akcjonariuszowi pewnych szczególnych uprawnień, przekraczających zakres uprawnień wynikający z akcji zwykłych. Może ono dotyczyć zarówno praw majątkowych jak i praw korporacyjnych. Następnie wyróżnić można akcje o nieograniczonej i ograniczonej zbywalności. O ile zbywalność akcji na okaziciela nie podlega żadnym ograniczeniom ustawowym ani statutowym, o tyle w przypadku akcji imiennych takie ograniczenia może przewidywać statut spółki.

Działalność każdego podmiotu gospodarującego wymaga okresowej analizy. Analiza ta powinna pozwolić z jednej strony na ustalenie, czy dotychczasowa działalność dała zamierzone efekty (analiza ex post), z drugiej zaś na określenie kierunków sposobów doskonalenia dalszej działalności (analiza ex ante).
Analiza odnosząca się do działalności gospodarczej nosi ogólną nazwę analizy ekonomicznej. Z punktu widzenia przedmiotowego należy wyróżnić przede wszystkim:
• Analizę makro i mikroekonomiczną
• Analizę finansową i techniczno-ekonomiczną.
Przedmiotem analizy finansowej w przedsiębiorstwie jest jego działalność gospodarcza oparta na angażowanych zasobach majątkowo-kapitałowych i osobowych. W warunkach gospodarki rynkowej celem tej działalności jest przede wszystkim przysporzenie właścicielom przyrostu kapitałów własnych przez osiągnięcie zysków
Rozpatrując przedmiot analizy finansowej w przedsiębiorstwie jako złożoną całość, wyróżnić można dwa podstawowe jego elementy:
• Stan finansowy
• Wyniki finansowe
Stan finansowy jest ujęciem statycznym analizy, ustalanym na określony moment. Obejmuje on stan wyposażenia przedsiębiorstwa w składniki majątku trwałego obrotowego, środki zaangażowane w inwestycje i wartości niematerialne oraz finansowe pokrycie tych składników z kapitałów własnych lub obcych. Wiąże się to z kształtowaniem się sytuacji finansowej przedsiębiorstwa, jego zdolnością płatniczą i kredytową, efektywnym lokowaniem wolnych środków pieniężnych, pieniężnych tym zagospodarowaniem osiągniętych nadwyżek finansowych.
Wyniki finansowe są ujęciem dynamicznym przedmiotu analizy. Ustala się je za pewien okres jako sumę wyników narastających w ciągu miesiąca, kwartału lub roku. Omawiane wyniki finansowe to zyski lub straty ujęte w wielkościach brutto lub netto. Oddziałują na nie takie czynniki, jak przychody ze sprzedaży, koszty własne, rozliczenia w formie podatków, dotacji itp. Określają je wskaźniki rentowności jako relacje wyniki finansowego do obrotu, zaangażowanych zasobów osobowych, majątkowych lub kapitałowych.
Osiąganie wyniku finansowego prowadzą do dodatnich lub ujemnych zmian stanu finansowego przedsiębiorstwa. Stwarza to ścisłą zależność statycznego i dynamicznego ujęcia przedmiotu analizy.
Ogólna charakterystyka metod i organizacji analizy finansowej.
W najbardziej ogólnym ujęciu metoda to sposób badania przedmiotu, a więc w moim wypadku – sposób badania stanu i wyników finansowych przedsiębiorstwa.
Biorąc pod uwagę zakres lub stopień rozwinięcia metod analizy w przeprowadzonym badaniu przedmiotu, wyróżnić można:
• Analizę elementarną, obejmującą rozłożenie badanego przedmiotu na elementy bez ustalania wzajemnych związków.
• Analizę funkcyjną, obejmującą rozłożenie badanego przedmiotu na odpowiednie składniki z uwzględnieniem związków między tymi składnikami
• Analizę logiczną, obejmującą rozłożenie badanego przedmiotu na składniki z uwzględnieniem ich stosunków logicznych
Przyjmują za podstawę podziału tok analizy, wyróżnić można:
• Analizę dedukcyjną, w której przechodzi się od zjawisk ogólnych do zjawisk szczegółowych, od skutków do przyczyn
• Analizę indukcyjną, zakładającą odwrotny tok badania, tj. rozpatrywanie najpierw zjawisk szczegółowych, szczegółowych następnie przechodzenie do zjawisk bardziej złożonych, o większym stopniu syntezy, pozostających przyczynowym związku z tymi zjawiskami szczegółowymi
Z punktu widzenia badanych zjawisk ekonomicznych wyróżnić można:
• Metody analizy jakościowej oparte na opisie w formie werbalnej związków i zależności między wskaźnikami ekonomicznymi
• Metody analizy ilościowej, które pozwalają na kwantyfikację związków i zależności między badanymi zjawiskami
Przyjmując różny stopień pogłębiania badania wskaźników, wyodrębnia się:
• Analizę porównawczą, polegającą na określeniu bezpośrednich związków kształtujących się między wskaźnikami ekonomicznymi, pozwala to na ustalenie odchyleń oraz dokonanie na ich podstawie ogólnej oceny
• Analiza przyczynową, polegającą na ustaleniu odpowiednio wyizolowanych czynników, które pociągnęły za sobą określone uprzednio odchylenia, oraz stopnia intensywności ich oddziaływania.

Źródła analizy finansowej.
W całokształcie prac analitycznych wyróżnić można:
• Etap przygotowania materiałów źródłowych
• Etap właściwych prac analitycznych (analiza porównawcza i przyczynowa)
• Etap opracowania i prezentacji wyników przeprowadzonej analizy

Podstawowym zadaniem prac przygotowawczych do analizy ekonomicznej jest dobór i weryfikacja materiałów źródłowych. Decyduje to w dużej mierze o jakości przeprowadzonej analizy. Materiały niekompletne lub niestarannie zweryfikowane stać się mogą przyczyną błędnych ustaleń stąd uniemożliwiać wyciągnięcie poprawnych wniosków oraz podjęcie skutecznego działania.
Materiały źródłowe wykorzystane na potrzeby analizy finansowej w przedsiębiorstwie można ogólnie podzielić na:
• Ewidencyjne
• Pozaewidencyjne
Podstawowe znaczenie mają materiały źródłowe dotyczące ewidencji ekonomicznej tj. statystyki ekonomicznej i rachunkowości. Materiały źródłowe pozaewidencyjne mają wprawdzie charakter uzupełniający, pomocniczy, to jednak niekiedy ich brak lub niekompletność utrudnić może lub nawet uniemożliwić przeprowadzenie analizy w wybranym zakresie.
Bilans.
Bilans jest usystematyzowanym zestawieniem wyrażonym pieniężnie składników majątku przedsiębiorstwa i źródeł jego finansowego pokrycia. Bilans jest podstawowym sprawozdaniem finansowym przedsiębiorstwa. Stanowi on statystyczne przedstawienie stanu majątkowego przedsiębiorstwa na określony dzień zwany momentem bilansowym. Ujęcie danych gospodarczych na określoną datę powoduje, że bilans jest szczególnie użytecznym źródłem informacji kontrolno analitycznych.
Bilans składa się z dwóch podstawowych części, określanych mianem aktywów i pasywów. Aktywa to suma wartości majątkowych firmy, które na ogół dzielą się na majątek trwały i obrotowy. Są to środki gospodarcze, będące własnością przedsiębiorstwa, przeznaczone do wykorzystania przez dokonywanie transakcji związanych z jego działalnością . Pasywa, będąc źródłami finansowania tego majątku, ogólnie są dzielone na kapitał własny i obcy, z dezagregacją tej ostatniej wielkości na zobowiązania krótko- i długoterminowe. Wewnętrzna budowa bilansu może być zróżnicowana.


Aktywa Pasywa
Majątek trwały
I. Warości niematerialne i prawne
II. Rzeczowy majątek trwały
III. Finansowy majątek trwały Kapitał własny
I. Kapitał podstawowy
II. Kapitał zapasowy i rezerowy
III. Inny, np. akumulowany zysk
Majątek obrotowy
I. Zapasy
II. Należności i roszczenia
III. Środki pieniężne
IV. Krótkoterminowe papiery wartościowe

Rozliczenia międzyokresowe Kapitał obcy
Zobowiązania długoterminowe
- z tytułu obligacji
- wobec banku
Zobowiązania krótkoterminowe
- wobec dostawców
- wobec pracowników
- wobec budżetu
- wobec banku
Suma bilansowa aktywów Suma bilansowa pasywów

Sposoby rozliczeń.
Bilans oraz rachunek zysków i strat jako podstawowe sprawozdania finansowe mogą być analizowane przy uwzględnieniu ich powiązań zewnętrznych i wewnętrznych.
Analiz powiązań zewnętrznych polega na porównywaniu danych sprawozdań finansowych objętych analizą z danymi planu finansowego (biznesplanu), danymi sprawozdań sporządzonych w poprzednich okresach oraz danymi innych przedsiębiorstw – pojedynczych lub zbiorowych. Zakres tego rodzaju porównań zależy od stopnia dostępności i porównywalności danych.
Analiza powiązań wewnętrznych polega na różnokierunkowym rozpatrywaniu danych zawartych w objętych analizą sprawozdaniach finansowych. Na uwagę zasługuje tu w szczególności ocena dynamiki i struktury danych, odpowiednio rozwinięta analiza wskaźnikowa oraz analiza przepływów kapitałowych i pieniężnych. W bilansie wyróżnia się często ogólną analizę w przekroju pionowym i poziomym.

Sprawozdania finansowe zawierają bogatą treść ekonomiczną, której pełne poznanie i wykorzystanie w procesie zarządzania wymaga różnokierunkowych powiązań i przekształceń danych liczbowych. Prowadzi to do obliczania odpowiednich wskaźników oraz ich oceny porównawczej i ewentualnie dalszej analizy przyczynowej.
Całość tych działań osi najczęściej nazwę analizy wskaźnikowej, która traktowana jest jako rozwinięcie ogólnej analizy danych bilansu oraz rachunku zysków i strat.
W analizie możliwe jest zastosowanie wielu wskaźników różnej treści ekonomicznej i różnym znaczeniu informacyjno-analitycznym. Przykładowo, w jednej z amerykańskich publikacji wymienia się 66 wskaźników, finansowych, których jednak tylko część znajduje szersze zastosowanie w większości przedsiębiorstw. Wiele wskaźników jest opartych na podobnych składnikach oraz charakteryzuje ten sam obszar zjawisk ekonomiczno-finansowych, O wartości analizy decydują wskaźniki o dużej pojemności informacyjnej i dlatego dąży się do ograniczenia ich liczby i odpowiedniego grupowania.
Wskaźniki płynności charakteryzują zasoby majątku obrotowego, stanowiącego podstawę bieżącej działalności przedsiębiorstwa oraz stopień jego wypłacalności. Wskaźniki wspomagania finansowego wyjaśniają źródła finansowania majątku, a w szczególności stopień udziału pomocy zewnętrznej przez zobowiązania długo i krótkoterminowe oraz związaną z tym efektywność nakładów. Wskaźniki obrotowości dają obraz szybkości krążenia zasobów majątkowych, majątkowych zwłaszcza produktywności ich całości i poszczególnych składników. Wreszcie wskaźniki rentowności przedstawiają efektywność finansową działalności gospodarczej przez relatywne powiązanie wyniku finansowego przychodami ze sprzedaży i kosztami ich uzyskiwania oraz zasobami majątkowymi, kapitału własnego vi przeciętnego stanu zatrudnienia.

Jednym z podstawowych zagadnień oceny sytuacji finansowej przedsiębiorstwa jest analiza powiązań składników majątku obrotowego ze zobowiązaniami wymagalnymi tj. zobowiązania krótkoterminowe, lub w szerszej interpretacji – uzupełnionymi o fundusze specjalne, rozliczenia międzyokresowe i przychody przyszłych okresów, nazywanymi łącznie zobowiązaniami bieżącymi . Takie ujęcie ma w ocenie poziomu wskaźnika więcej uzasadnienia. Obliczane w tym celu wskaźniki płynności powinny umożliwić sformułowanie opinii o stopniu wypłacalności przedsiębiorstwa, o jego zdolności do terminowego regulowania bieżących zobowiązań.
Wśród wskaźników płynności wyróżnić należy:
• Wskaźnik bieżącej płynności
• Wskaźnik szybkiej płynności
• Wskaźnik wypłacalności środkami pieniężnymi

Analiza rentowności
Rentowność jest odpowiednio obliczonym wynikiem finansowym działalności gospodarczej przedsiębiorstwa i może wystąpić jako zyskowność lub deficytowość. Zyskowność wiąże się z osiągnięciem przez przedsiębiorstwo dodatniego wyniku finansowego, odwrotnością zyskowności jest deficytowość odnotowana w przypadku wystąpienia straty jako ujemnego wyniku finansowego.

Analiza kosztów działalności.
Wynik finansowy przedsiębiorstwa w dużym stopniu uzależniony jest od ponoszonych kosztów. Poziom tych kosztów jest, zatem jednym z najważniejszych mierników oceny efektów działalności gospodarczej.
Dążenie do poprawy efektywności gospodarowania wymaga ciągłe go zainteresowania poziomem kształtujących się kosztów zarówno w ich sumie globalnej jak i jednostkowej. Oddziaływanie na obniżkę nie jest możliwe bez prawidłowego, dobrze zorganizowanego i sprawnie funkcjonującego rachunku kosztów. Wykorzystanie zaś ustaleń tego rachunku do przeprowadzenia odpowiednich badań porównawczych przyczynowych oraz sformułowanie wniosków dotyczących kierunków dalszej działalności wymaga analizy kosztów własnych – kosztów uzyskania przychodów.

Analiza przepływów finansowych.
Dane bilansu i rachunku wyników są coraz częściej wykorzystywane do dokonywania przepływów finansowych. Analiza ta wymaga opracowania kilku odpowiednich sprawozdań finansowych, dających wiele istotnych informacji o sytuacji finansowej przedsiębiorstwa i jej zmianach. W szerszym, ogólnym ujęciu przepływów finansowych kryją się najczęściej dwa, dające się wyodrębnić zagadnienia:
• Przepływy kapitałów (funds flow)
• Przepływy pieniężne (cash flow)
W pierwszym przypadku chodzi o pełne rozliczenie z jednej strony wzrostu kapitałów z określonych źródeł, źródeł drugiej zaś ich wykorzystanie. W drugim przypadku celem rozliczenia jest wyjaśnienie wpływu zmian składników majątku oraz kapitałów własnych i obcych na ostateczną zmianę salda środków pieniężnych. Saldo to oraz rozpatrywany przepływ środków i kapitałów pozwalają określić poprawę lub pogorszenie ogólnej sytuacji finansowej przedsiębiorstwa oraz dalsze jej perspektywy.

Prezentacja wyników analizy.
Przeprowadzona przy zastosowaniu odpowiednich metod analiza ekonomiczna wymaga w końcowym etapie prac dokonania syntezy całokształtu ustaleń i prezentacji wyników. Może ona także sugerować wykorzystanie jej wyników do dalszej działalności przedsiębiorstwa oraz przewidzieć kontrolę realizacji wniosków niej wynikających.
Wyniki analizy ekonomicznej mogą być przeprowadzone w formie:
• Liczbowej
• Graficznej
• Opisowej
Podstawowe znaczenie ma forma liczbowa, polegająca na przedstawieniu wyników za pomocą szeregów lub tablic statystycznych, w których dane wyrażane mogą być w wielkościach absolutnych, względnych, średnich lub współczynnikach.
Szeregi to prostsza form uporządkowania danych liczbowych, uwzględniająca wybór jednej ich cechy. Zależnie od budowy wyodrębnić można szeregi szczegółówe, szeregi rozdzielcze i szeregi komulacyjne.
Bardziej złożoną i rozwiniętą formą uporządkowania danych liczbowych są tablice. Uwzględniają one kilka cech prezentowanych danych liczbowych lub kilka zespołów danych według jednej cechy. Wyróżnić można tablice ogólne i szczegółowe.
Formą graficznego przedstawienia wyników analizy ekonomicznej są wykresy, które prezentują przekształcone dane liczbowe w celu bardziej przejrzystego uwypuklenia zjawisk gospodarczych, ułatwienia porównań i wykrycia współzależności.

Bibliografia
W. Gabrusiewicz: Analiza finansowa przedsiębiorstwa.
L. Bednarski: Analiza finansowa w przedsiębiorstwie
W. Bień Rynek papierów wartościowych