Prawne formy wykonywania zawodu fizjoterapeuty

PRAWNE FORMY WYKONYWANIA ZAWODU FIZJOTERAPEUTY

Fizjoterapia to ogromny dział rehabilitacji, na który składa się kinezyterapia (terapia ruchem), fizykoterapia (terapia za pomocą czynników fizycznych), oraz balneoterapia (terapia przy użyciu środków naturalnych).
Sama w sobie rehabilitacja wg. Dz. U Nr.123 z 1997 roku oznacza ?(?) zespół działań w szczególności organizacyjnych, leczniczych, psychologicznych, technicznych, szkoleniowych, edukacyjnych oraz społecznych, zmierzających do osiągnięcia przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania jakości życia i integracji społecznej?.
Ustawa ta nie zaprzecza polskiemu modelu rehabilitacji, który oparty jest na interdyscyplinarnym zespole terapeutycznym a wręcz przeciwnie porządkuje wykonywanie tego zawodu w Polsce i uniemożliwia wykonywanie świadczeń zdrowotnych przez ludzi nieposiadających uprawnień fizjoterapeuty.
Zawód fizjoterapeuty nie należy do łatwych zawodów. Wykonywanie tego zawodu polega na udzielaniu w sposób osobisty świadczeń zdrowotnych, usług o wyjątkowym charakterze społecznym i jest zgodne z treścią Art. 18d ust.1, pkt. 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 roku o zakładach opieki zdrowotnej. Dz. U. Nr. 91 poz 408 z późniejszymi zmianami mówi, że ?(?) osoba wykonująca zawód medyczny to osoba, (?) uprawniona do udzielania świadczeń zdrowotnych oraz legitymująca się nabyciem fachowych kwalifikacji do udzielania świadczeń w określonym zakresie lub w określonej dziedzinie medycyny?.
Takie świadczenie zdrowotne, o który mowa określa Ustawa o zakładach opieki zdrowotnej z dnia 30 sierpnia 1991 roku w art..3. Według ustawy ? świadczenie zdrowotne to: działania służące zachowaniu, ratowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia oraz inne działania medyczne wynikające z procesu leczenia lub przepisów odrębnych regulujących zasady ich wykonywania, w szczególności związane z rehabilitacją medyczną?. Świadczeń zdrowotnych udzielają przychodnie, ośrodki zdrowia i poradnie, które mogą obejmować swoim zakresem świadczenia podstawowej i specjalistycznej opieki zdrowotnej, w warunkach ambulatoryjnych lub domowych w miejscu zamieszkania lub pobytu osoby potrzebującej tych świadczeń. Takie świadczenia podstawowej opieki medycznej, o której była mowa powyżej obejmują swoim zakresem nie tylko świadczenia profilaktyczne czy lecznicze, ale również rehabilitacyjne. Świadczenia zdrowotne udzielane przez zakłady rehabilitacji leczniczej stanowią kompleksowe, interdyscyplinarne działania usprawniające, służące zachowaniu, przywracaniu i poprawie zdrowia, nie tylko w sferze fizycznej, ale też i w psychicznej. Świadczenia te są udzielane na podstawie skierowania od lekarza.(art.32).
Fizjoterapia jako zawód ma przynależność do zawodów medycznych. Potwierdza to rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie Rejestracji Zakładów Opieki Zdrowotnej w załączniku 5, w części dotyczącej personelu medycznego zawarta jest lista osób wykonujących zawód medyczny. W tej grupie występuje również magister rehabilitacji ruchowej.
W systemie ochrony zdrowia zawód fizjoterapeuty jest coraz częściej wykonywany jako zawód wolny w oparciu o przepisy ustawy o działalności gospodarczej- nie ma niestety efektywnego systemu nadzoru nad ta działalnością. Nie mniej jednak na warunkach kontraktacji usług z Narodowym Funduszem Zdrowia istnieje możliwość bezpośredniego kontraktowania świadczeń zdrowotnych w zakresie fizjoterapii jako samodzielny gabinet lub zakład fizjoterapii. Jest to zgodne z przyjętą przez Polskę Międzynarodową Klasyfikacją Procedur Medycznych, w której są wymienione wszystkie procedury diagnostyczno-terapeutyczne stosowane w medycynie, fizjoterapia występuje pod kodem 93. Rehabilitacja w tej klasyfikacji dotyczy tylko rehabilitacji mowy, czytania i niewidomych.
Sama przynależność zawodu fizjoterapeuty do zawodu medycznego, którego wykonywanie obciążone jest podatkiem 22% VAT, potwierdza również Główny Urząd Statystyczny. Taka działalność fizjoterapeutyczna, może być prowadzona w placówkach medycznych, takich jak: przychodnie ogólne, przyzakładowe, szkolne, w prywatnych gabinetach czy w domu pacjenta.
Ponieważ fizjoterapia jest zawodem specyficznym osoba, która go wykonuje powinna legitymować się szczególnymi cechami psychofizycznymi i moralnymi oraz wysokimi stale podnoszącymi kwalifikacjami zawodowymi, co jest całkowicie zgodne ze strategią rozwoju kształcenia ustawicznego przyjętą przez Radę Ministrów z dnia 8 lipca 2003 roku. Fizjoterapeuta musi łączyć szeroką wiedzę medyczną i anatomiczną ze umiejętnościami praktycznymi. Uważam, że ważna jest tutaj sprawność fizyczna osoby, gdyż wiele wykonywanych ćwiczeń najpierw należy pacjentom zademonstrować a w wielu też asystować. Ze względu na charakter pracy i nieustanne kontakty z ludźmi fizjoterapeuta powinien posiadać umiejętności nawiązywania kontaktów z innymi.
Aby pracować w zawodzie fizjoterapeuty, należy mieć do tego odpowiednie przygotowanie zawodowe. Uzyskać je można tylko i wyłącznie poprzez odpowiednie i kierunkowe wykształcenie.
Wykształcenie fizjoterapeuty dotyczy:
1. Osoby, która ukończyła do 31grudnia 2007 roku Policealne Studium Medyczne i uzyskała tytuł technika fizjoterapii;
2. Osoby, która rozpoczęła przed dniem 31 grudnia 1979 roku studia w szkole wyższej na kierunku wychowanie fizyczne i uzyskała tytuł magistra oraz ukończyła trzy miesięczny kura specjalistyczny z rehabilitacji zgodnie z rozporządzeniem Głównego Komitetu Kultury Fizycznej;
3. Osoby, która rozpoczęła przed dniem 31 grudnia 1997 roku szkołę wyższą na kierunku rehabilitacja ruchowa i uzyskała tytuł magistra;
4. Osoby, która rozpoczęła po dniu 31 grudnia 1997 roku studia w szkole wyższej na kierunku fizjoterapia zgodnie ze standardami nauczania określonymi w odrębnych przepisach i uzyskała tytuł licencjata lub magistra.
Ponieważ fizjoterapia jest zawodem wykonywanym w ochronie zdrowia, dlatego podlega regulacjom prawnym. Regulacja może mieć formę ochrony tytułu zawodowego, co oznacza, że używanie tytułu jest prawnie ograniczone do osób, które posiadają taki dyplom lub kwalifikacje zawodowe. Regulacja zawodu przez ochronę tego tytułu leży w interesie społecznym i służy ochronie konsumenta. Regulacja zawodowa może też polegać na ochronie działalności, co oznacza, że tylko osoby z odpowiednimi kwalifikacjami mogą wykonywać specjalistyczne zadania w tym zawodzie. Praktyka fizjoterapeutyczna jest regulowana bezpośrednio przez państwo na drodze ustawodawstwa, albo może podlegać samoregulacji zawodowej i być regulowana pośrednio poprzez organy zatrudniające za pośrednictwem ich uregulowań. Region Europejski WPCT podkreślił jasno, iż ?jedynie fizjoterapeuci mogą zajmować się fizjoterapią?.
Fizjoterapeutę obowiązuje autonomia zawodowa. Oznacza to, że fizjoterapia jest autonomicznym i samodzielnym zawodem wykonywanym w ochronie zdrowia. Fizjoterapeuta jest bezpośrednio odpowiedzialny za swoje działania, począwszy od rozpoznania aż do wykonania obowiązków zawodowych i ich ocenę. Dotyczy to również zabiegów przypisywanych przez lekarza. Rehabilitant może odmówić wykonania zabiegu zleconego przez lekarza, jeżeli ma podstawy sądzić, że może on zaszkodzić pacjentowi. Bo przecież ogólnie przyjętą i podstawową zasadą fizjoterapeutów jest ? po pierwsze nie szkodzić!? W związku z tym fizjoterapeutę obowiązuje Ustawa Kodeksu Karnego z dnia 6 czerwca 1997 roku art.157..1 oraz art.157a. Obie ustawy mówią o skutkach prawnych, będących następstwem naruszenia czynności narządu ciała lub rozstroju zdrowia.
W związku z dynamicznym rozwojem zainteresowania rehabilitacją i fizjoterapią zapotrzebowanie na fachowców z tej dziedziny stale rośnie. Fizjoterapeuci mogą podjąć zatrudnienie w:
1. Zakładach opieki zdrowotnej tj.: szpital, zakład opiekuńczo-leczniczy, zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy, szpital uzdrowiskowy, sanatorium, przychodnia, ośrodek zdrowia, poradnia, zakład rehabilitacji leczniczej;
2. Działalność gospodarcza;
3. Uczelnia wyższa;
4. Organizacje rządowe i pozarządowe, NFZ;
5. Jednostki badawczo-rozwojowe;
6. Sklepy specjalistycznego zaopatrzenia medycznego.
W zależności od placówki, która zatrudnia fizjoterapeutę, osoba taka może być zatrudniona na podstawie umowy o pracę czy też umowy cywilno-prawnej np. umowy zlecenie czy umowy o dzieło.
Podejmując decyzję o wyborze rodzaju umowy warto zwrócić uwagę na podstawowe różnice w treści obu umów.
Umowy o pracę reguluje Kodeks Pracy, natomiast umowy o dzieło i zlecenie, Kodeks Cywilny. Umowa o pracę (etat) według Kodeksu Pracy nakłada na pracownika i pracodawcę określone prawem pracy obowiązki i uprawnienia. Pracownik zobowiązuje się do wykonywania danego rodzaju czynności na rzecz pracodawcy, pod jego kierownictwem oraz w miejscu i czasie, które zostaną przez pracodawcę ściśle określone. Pracodawca ma zaś obowiązek wypłacać wynagrodzenie za pracę na uzgodnionych wspólnie warunkach. Pracować można w pełnym wymiarze czasu pracy, ale także np. na 1/2 czy 3/4 etatu. Umowy o pracę objęte są również przepisami Ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. Tak, więc tylko pracownicy na etacie mogą liczyć na krótszy czas pracy, dziennie jedna przerwę więcej, dodatkowy urlop czy możliwość uczestniczenia w turnusie rehabilitacyjnym. Analogicznie tylko ta firma może skorzystać z ulg i dotacji PFRON, która zatrudnia osoby niepełnosprawne na etat.
Żadne z wymienionych zasad i uprawnień, przewidzianych w Kodeksie Pracy i Ustawie o rehabilitacji (...), nie, obowiązują w przypadku umów cywilnoprawnych.
Natomiast przez umowę zlecenie, przyjmujący zlecenie zobowiązuje się do świadczenia na rzecz dającego zlecenie usług, które nie są uregulowane innymi przepisami. Cechą umowy zlecenia jest to, iż zleceniobiorca sam organizuje sobie sposób pracy, określa czas pracy, nie musi być także bezwarunkowo wykonywana osobiście, albowiem zleceniobiorca może też zastąpić się osobą trzecią na warunkach określonych w art. 738..1. W przypadku zlecenia zleceniobiorca ponosi osobistą odpowiedzialność za sposób wykonywania usług. Umowa zlecenie różni się od umowy o pracę brakiem praw wynikających z Kodeksu Pracy, jak urlop czy okres wypowiedzenia.
Porównując dwa rodzaje zatrudnienia można wywnioskować, iż bardziej korzystna dla fizjoterapeuty jest umowa o pracę, ponieważ daje ona pewną stabilność zatrudnienia oraz stałe wynagrodzenie, (choć nie zawsze adekwatne do wykonywanych czynności), zaś na korzyść umowy o dzieło przemawia elastyczność w wykonywaniu zawodu, uwarunkowana nie limitowanym czasem pracy oraz, możliwość dodatkowego zarobku. Uważam, że bez względu na rodzaj zatrudnienia, zawód fizjoterapeuty nie należy do lekkich zawodów. Wymaga od wyuczonego dużej sprawności zarówno fizycznej, jak też
i psychicznej; poza tym fizjoterapeuta musi pokazywać swoją wydajność w pracy, co z kolei stanowi duże obciążenie dla niego i może mieć wpływ na jakość wykonywanej pracy.
Konkluzja:
Polska fizjoterapia stanowi część rehabilitacji, w skład, której wchodzą: rehabilitacja medyczna, zawodowa, społeczna i psychologiczna. Stanowi ona jedną z najliczniej reprezentowanych grup zawodowych w ochronie zdrowia. Obecnie w placówkach służby zdrowia w Polsce pracuje około 30 tyś. fizjoterapeutów z tytułem technika fizjoterapii bądź magistra. W krajach Unii Europejskiej zawód fizjoterapeuty jest zawodem regulowanym specjalnymi przepisami, które szczegółowo określają wymogi kwalifikacyjne i warunki niezbędne do wykonywania zawodu fizjoterapeuty. W Polsce niestety zawód ten nie podlega regulacjom i dopóki zawód fizjoterapeuty nie będzie uregulowany, dopóty nie będzie również wpływu na to, kto, z jakimi kwalifikacjami wykonuje w Polsce tak odpowiedzialny zawód.


Źródła:
Kodeks Cywilny, Kodeks Karny, Kodeks Pracy, Dziennik Ustaw, http://www.student.lex.pl/indeks.php