Polska za Piastów

965- sojusz Mieszka I z ksieciem czeskim Boleslawem I przeciw zaborczej polityce niemieckich margrabiów; Mieszko I pojal za zone córke Boleslawa ksiezniczke Dobrawe, przyszla matke Boleslawa, króla Polski
966- chrzest Mieszka I
972- wyprawa wojenna margrabiego Hodona przeciw Mieszkowi I pod Cedynia
997-wyprawa misyjna biskupa Wojciecha do kraju poganskich Prusów
1000-zjazd gnieznienski
1018- przylaczenie Grodów Czerwienskich do Polski
1025- koronacja Boleslawa I Chrobrego
17 czerwca smierc króla Polski Boleslawa I Chrobrego
1076-koronacja Boleslawa II Smialego
1109- wyprawa cesarza Henryka V na Polske; obrona Glogowa; bitwa pod Wroclawiem na Psim Polu
1138- Wladyslaw - otrzymal Slask i byl pierwszym seniorem
- Boleslaw - otrzymal Mazowsze
- Mieszko - otrzymal Wielkopolske
- Henryk - otrzymal Ziemie Sandomierska
1226- ksiaze Mazowsza Konrad sprowadza do Polski "Zakon Niemiecki Najswietszej Marii Panny"; otrzymuja oni Ziemie Chelminska jako lenno
1241- kolejny najazd Tatarów na ziemie polskie; bitwa pod Legnica, smierc Henryka II Poboznego
1295- koronacja Przemyslawa II na króla Polski przez arcybiskupa gnieznienskiego
1308- zajecie Gdanska przez Brandenburczyków
1320-Wladyslaw I Lokietek zostal namaszczony przez arcybiskupa Janislawa na króla
1331- najazd na ziemie polskie z pólnocy wojsk krzyzackich
1343- pokój wieczysty z zakonem Krzyzackim w Kaliszu;
1364- zjazd krakowski
1370-smierc króla Kazimierza III Wielkiego



wolnizna-zwolnienie od czynszów
zasadzca-organizator miasta lub wsi lokowanej
lokacja- zal. nowego miasta lub wsi
metropolia-prowincja kosc. skladajaca sie z kilku diecezji
kanclerz-jeden z najwyzszych urzedników w kraju
podkanclerzy- zastepca (ale nie podwladny) kanclerza
podskarbi- urzednik zarzadzajacy skarbem
wojewoda- zastepca panujacego w dowodzeniu wojskiem i sadownictwie
kasztelan- urzednik sprawujacy wladze adm.-wojsk.
starosta- namiestnik król. w dzielnicy
rada królewska- grupa najwyzszych dostojników, w których gronie panujacy podejmowal najwazniejsze decyzje



Mieszko I, ok. 935–992, z dyn. Piastów, ksiaze pol. od ok. 960, pierwszy hist. wladca Polski, ojciec m.in. Boleslawa I Chrobrego; 966 przyjal chrzest i rozpoczal chrystianizacje panstwa; 972 pokonal pod Cedynia margrabiego Hodona, 979 wojska ces. Ottona II; do posiadanych: Wielkopolski, Kujaw, Mazowsza i wsch. Pomorza przylaczyl 967 srodk. Pomorze, ok. 990 Slask i Malopolske.
Dobrawa(Dabrówka, Dubrawka), ok. 935–977, zona Mieszka I od 965, matka Boleslawa I Chrobrego; ksiezniczka czes., jej malzenstwo poprzedzilo chrystianizacje Polski.
Jordan, ?–982 lub 984, biskup pozn. od 968; pierwszy biskup Polski, podlegal bezposrednio papiezowi.
Boleslaw I Chrobry, 967–1025, z dyn. Piastów, ksiaze pol. od 992, król 1025, syn Mieszka I; na zjezdzie z ces. Ottonem III w Gnieznie 1000 uzyskal uznanie swej suwerennosci i potwierdzenie arcybiskupstwa; 1002–18 walczyl z powodzeniem z Niemcami (pokój w Budziszynie); interweniowal w Czechach i na Rusi, przylaczajac do Polski tzw. Grody Czerwienskie.
Wojciech (Wojciech Slawnikowic, imie zakonne Adalbert), swiety, ok. 955–997, biskup, benedyktyn, misjonarz, meczennik, patron Polski; 999 kanonizowany; pochodzil z ksiazecego rodu Slawnikowiców; od 1983 biskup praski, 988–92 i 994–97 w Rzymie (pap. Grzegorz V obiecal mu unikniecie kar kosc. za opuszczenie diecezji, o ile ruszy na misje do pogan); od 1996 na dworze pol. (wraz z przyrodnim bratem Radzimem-Gaudentym); III 997 wyruszyl do Gdanska (wraz z Radzimem i pol. duchownym Bogusza znajacym jezyk prus.), gdzie ochrzcil wielu pogan; pózniej dotarl do wyspy w poblizu prus. m. Truso, postawiony przed sadem wiecowym, skazany na wygnanie z ziemi pruskiej; IV 997 ponownie przekroczyl graniczna rzeke i dotarl w okolice m. Cholinum (ob. w. Swiety Gaj w gminie Rychliki k. Elblaga), gdzie poniósl meczenska smierc.
Gaudenty(Radzim), miedzy 960 a 970–zapewne 1016, brat przyrodni sw. Wojciecha, benedyktyn z Rzymu, pierwszy arcybiskup pol. w Gnieznie od 1000.
Mieszko II Lambert, 990–1034, z dyn. Piastów, król pol. 1025–32, ksiaze pol. od 1032, mlodszy syn Boleslawa I Chrobrego, ojciec Kazimierza I Odnowiciela; 1031 zmuszony przez koalicje niem.-rus. do ucieczki z kraju, 1032 odzyskal wladze za cene zrzeczenia sie korony i uznania zwierzchnictwa ces. Konrada II.
Brzetyslaw I, ok. 1012–1055, z dyn. Przemyslidów, ksiaze czes. od 1035; 1038 najechal i spustoszyl Polske; próby uniezaleznienia sie od Niemiec nie udaly sie.
Kazimierz I Odnowiciel, 1016–58, z dyn. Piastów, ksiaze pol. od 1034 (lub 1039), syn Mieszka II Lamberta, ojciec m.in. Boleslawa II Smialego i Wladyslawa I Hermana; od ok. 1034 na wygnaniu, 1039 dzieki pomocy cesarza powrócil do kraju; ok. 1047 stlumil bunt Mieclawa, 1050 odzyskal Slask; skonsolidowal panstwo ze stol. w Krakowie.
Wladyslaw I Herman, miedzy 1042 a 1044–1102, z dyn. Piastów, ksiaze pol. od 1079, syn Kazimierza I Odnowiciela, ojciec Boleslawa III Krzywoustego i Zbigniewa; zwiazany z cesarstwem i Czechami, ulegal wplywowi Sieciecha.
Stanislaw Józef, 1674–1738, biskup inflancki i administrator apostolski diecezji kurlandzkiej od 1720, biskup kamieniecki od 1722, pozn. od 1733.
Sieciech,?–przed 1113, palatyn (wojewoda) Wladyslawa I Hermana, byc moze od ok. 1085; rzeczywisty zarzadca kraju, co wywolalo opozycje rycerstwa i moznych; po kilkuletnich walkach 1100 lub 1101 wygnany z kraju.
Gall Anonim, XII/XIII w., zakonnik nie znany z imienia i narodowosci; pochodzil przypuszczalnie z terenów dzisiejszej Francji (stad nadane mu w XVI w. miano Gall); autor najdawniejszej kroniki pol. w jezyku lac. (dzieje Polski do 1113).
Wladyslaw I Lokietek, ok. 1260–1333, z dyn. Piastów, król pol. od 1320, syn Kazimierza I kujawskiego, ojciec Kazimierza III Wielkiego; ks. leczycki i kujawski od 1267, sieradz. od 1288; pokonany 1291–92 przez Waclawa II czes. i 1300 wygnany z kraju; 1304–06 opanowal Malopolske i objal zwierzchnictwo nad Pomorzem Gdan., 1314 odzyskal Wielkopolske i 1320 koronowal sie w Krakowie; po zajeciu Pomorza Gdan. przez Krzyzaków toczyl z nimi wojne; mimo sukcesu 1331 pod Plowcami, utracil Kujawy.
Janko z Czarnkowa,ok. 1320–ok. 1387, kronikarz; podkanclerzy koronny, zaufany Kazimierza III Wielkiego; po jego smierci przeciwnik rzadów Andegawenów w Polsce, usuniety z urzedu i skazany na banicje; autor lac. kroniki opisujacej czasy mu wspólczesne.
Boleslaw III Krzywousty, 1086–1138, z dyn. Piastów, ksiaze pol. od 1102, syn Wladyslawa I Hermana; 1109 odparl najazd króla niem. Henryka V (obrona Glogowa), 1119–23 opanowal Pomorze Gdan. i uzyskal zwierzchnictwo nad Pomorzem Zach.; testamentem 1138 ustalil zasady sukcesji swoich synów na zasadach senioratu i pryncypatu.
Wladyslaw II Wygnaniec, 1105–59, z dyn. Piastów, ksiaze zwierzchni Polski i dziedziczny na Slasku 1138–46, najstarszy syn Boleslawa III Krzywoustego, ojciec Boleslawa I Wysokiego i Mieszka I Platonogiego; dazyl do objecia wylacznych rzadów w kraju; 1146 wygnany przez braci, bezskutecznie próbowal (z pomoca Niemców) odzyskac wladze.
Mieszko III Stary, miedzy 1122 a 1125–1202, z dyn. Piastów, ksiaze wielkopol. od 1138, krak. 1173–77 i od 1198, syn Boleslawa III Krzywoustego, ojciec m.in. Wladyslawa III Laskonogiego; 1177 usuniety z ksiestwa w wyniku buntu moznych, 1181 odzyskal czesc Wielkopolski, a 1198 Kraków.
Kazimierz II Sprawiedliwy, 1138–94, z dyn. Piastów, ksiaze sandom. od 1173, krak. i zwierzchni Polski od 1177, kujawski i mazow. od 1186, najmlodszy syn Boleslawa III Krzywoustego, ojciec Leszka Bialego i Konrada I Mazow.; 1184 uznal zwierzchnictwo cesarza, 1192–94 uzaleznil od Polski Jacwingów.
Konrad I Mazowiecki, ok. 1187–1247, z dyn. Piastów, ksiaze mazow., kujawski, sieradz. i leczycki od 1202, krak. 1229–32 i 1241–43, syn Kazimierza II Sprawiedliwego; 1226 osadzil w ziemi chelmin. Krzyzaków; toczyl walki o tron krakowski.
Henryk II Pobozny, miedzy 1196 a 1204–1241, z dyn. Piastów, ksiaze slaski, krak. i wielkopol. od 1238, syn Henryka I Brodatego, ojciec Boleslawa II Rogatki i Henryka III Bialego; poniósl kleske i polegl w bitwie z Tatarami pod Legnica.
Waclaw II, 1271–1305, z dyn. Przemyslidów, król czes. od 1283, ksiaze krak. od 1291, król pol. od 1300, syn Przemysla Ottokara II, ojciec Waclawa III; w Polsce popierany przez zywiol niem. w miastach i wsród kleru; 1304 wyparty z Malopolski przez Wladyslawa I Lokietka.
Kazimierz III Wielki, 1310–70, ostatni wladca Polski z dyn. Piastów, król pol. od 1333, syn Wladyslawa I Lokietka i Jadwigi; dokonczyl zjednoczenia kraju, 1340–66 zajal Rus Halicko-Wolynska, 1348 uznal panowanie czes. na Slasku; zakladal i rozbudowywal miasta, organizowal osadnictwo wiejskie, doprowadzil do kodyfikacji prawa, 1364 zal.Akad.Krakowska.