Organy roślinne

Budowa i funkcje korzenia
Budowa pierwotna korzenia
? Korzeń - organ podziemny o budowie osiowej, nigdy nie wytwarzający liści
? Czapeczka - miękisz, kierunek= grawitacja,
? Komórki inicjalne - (paprotniki - 1), odcinanie ku dołowi tkanki czapeczki, ku górze komórki strefy wzrostu na długość,
? Strefa różnicowania - tkanki tworzą budowę pierwotną korzenia
o Kora pierwotna - kom. Żywe, miękisz, dużo przestwór międzykomórkowych
o Endoderma (śródskórnia) - ścisłe komórki, transport H2O i asymilatów z kora pierwotna ? komórki bliżej centrum korzenia
o Walec osiowy (stela)
? Okolnica - młodsze partie - merystematyczna funkcja, starsze - zdrewniała
? Wiązka przewodząca - promieniste drewno, łyko z prokambium,
Budowa wtórna korzenia
? Następuje u nagozalążkowych i wielu dwuliściennych
? Z kambium i fellogenu - drewno wtórne i łyko wtórne
? Wzrost obwodu korzenia, pęknięcie otaczającej skórki
? Korkowica - [z fellogenu), funkcja ochronna]
Zróżnicowanie systemów korzeniowych
? Służy zwiększeniu zdolności chłonnych rośliny
? Mikoryza też ma to znaczenie, zewnętrzna - oplatanie, wewnętrzna - wnikanie do komórek
? System palowy - (nagozalążkowe i dwuliścienne), korzeń główny, boczne,
? System wiązkowy - (paprotniki, jednoliścienne, okrytozalążkowe), niektóre dwuliścienne, brak korzenia głównego, zespół równorzędnych
? Korzenie przybyszowe - bezpośrednio z łodygi i liści
Funkcje korzeni
? Przytwierdzanie do podłoża, wchłanianie
? Synteza związków (hormony)
? Współżycie z bakteriami
? Korzenie spichrzowe
? Korzenie czepne - pnącza i epifity
? Korzenie powietrzne - wchłanianie H2O z powietrza
? Korzenie oddechowe - pionowy w górę, bagna
? Korzenie podporowe - przybyszowe, wzmacnianie w podłożu
Budowa i funkcje pędu
Rodzaje pąków
? międzywęźle - odcinek pędu między węzłami; krótkopędy, długopędy
? pąki - merystem i zawiązki liści lub liście przekształcone w łuski,
? pąki wierzchołkowe - wzrost rośliny
? pąki boczne - (kąty liści), odgałęzienia pędu,
? pąki nieaktywne (spoczynkowe) rezerwa na przymrozki
? rozgałęzienia s. 90
Tkanki pierwotne łodygi
? wpływa na nie merystem wierzchołkowy łodygi
? skórka - budowa s. 81
? kora pierwotna - miękisz, Ew. kom. Wzmacniające - kolenchyma i sklerenchyma
? walec osiowy - elementy łyka i drewna
? zróżnicowanie na protoksylem - cewki i naczynia o małej średnicy, Metaksylem - duża
? układy cylindryczne - s. 91 (nieregularne tylko u jednoliściennych)
Tkanki wtórne łodygi
? różnice w budowie zielnych i drzew warunkują 2 różne merystemy boczne:
? kambium - w wiązce przewodzącej pomiędzy wiązkami, zewnątrz - łyko wtórne, wewnątrz - drewno wtórne, przerywają je promieniste pasma miękiszu, produkuje 2 rodzaje drewna w roku:
o drewno letnie - mniejsze średnice, grubsze ściany
o drewno wczesnowiosenne - większe średnice, cieńsze ściany,
? starsze - funkcja wzmacniająca, twardziel i Biela
? fellogen - pod skórką, zewnątrz - korek, wewnątrz - miękisz fellodermy, tworzą korkownicę (perydermę)
? może nastąpić odróżnicowanie na nowe komórki tego merystemu wtórnego
Funkcje liścia
? fotosynteza
? transpiracja (całą powierzchnia lub szparki)
? wzrost ograniczony
? podział na mikrofilne i makrofilne
? liścienie - liście zarodkowe, dużo spichrzu,
? liście dolne i liście właściwe - pod nimi, s. 71
? liście górne - związane z organami przykwiatowymi,
? okrytonasienne - liście z blaszki liściowej, ogonka i nasady
? nagonasienne - szpilkowe
? budwa liścia:
o skórka - aparaty szparkowe, dół liścia,
o miękisz asymilacyjny - palisadowy i gąbczasty,
o wiązki przewodzące - żyłki liściowe, unerwienie liści
o schemat s. 93
? ulistnienie: okółkowe, naprzeciwległe, skrętoległe
Nietypowe funkcje łodygi i liści
? rozłogi - płożące, rozmnażanie wegetatywne,
? kłącza - podziemne łodygi, nieograniczony wzrost
? bulwy pędowe - ograniczony wzrost
? cebule - skrócona łodyga, mięsiste liście, spichrz, przetrwalnik, rozmnażanie wegetatywne
? gałęziaki - podobne do liści krótkopędy, asymilacja (kaktusy)
? liściaki - kształt blaszki, uwstecznienie (akacja)
? ciernie - zdrewniałe twory, przekształcenie bocznych pędów lub liści
? Wąsy - przekształcone pędy boczne lub liści; czepne
Transport wody
? Zachodzi dzięki osmozie, transport bierny do komórki, w kierunku mniejszego stężenia i niższego potencjału chemicznego
? Obniżenie potencjału wody - podciśnienie lub rozpuszczenie substancji ? otoczki hydratacyjne (wytracanie energii kinetycznej)
? Białka transpiracyjne, tworzące kanały wodne, umożliwiają przenikanie wody przez błonę komórkową
? Turgor - stan napięcia, bo protoplast wywiera ciśnienie na ściany komórkowe i odwrotnie, sprawia zachowanie kształtu, podwyższony potencjał turgorowi przy ściskaniu wody
? Potencjał osmotyczny soku komórkowego jest zawsze ujemny,
?
pobieranie wody, gdy potencjał wody komórki < potencjał wody roztworu
Pobieranie i przewodzenie wody w roślinie
? Droga wody: korzeń - cewki - naczynia - pęd
? Utrata wody powoduje niski potencjał wody w roślinie
? Sezon wegetatywny - kilkaset więcej wody niż w roślinie
? Transpiracja szparkowa - przez aparaty szparkowe
o Otwieranie gdy napływa woda, zwiększenie turgoru,
o Mechanizm wzrostu uwodnienia komórek:
? Światło - pompa ATP H , wytwarza się gradient protonów i polaryzacja elektryczna?transport K do komórek szparkowych,
w komórkach szparkowych hydroliza skrobii?glukoza?jabłczan
transport jonów:-potencjał wody, wzrost turgoru,
otwarcie szparki - uwypuklenie zewnętrznych, cienkich ścian
ABA - zamykanie aparatów szparkowych na wypadek niedoboru wody
? Transpiracja kutykularna - przez skórkę
? Przetchlinkowa
? Intensywna transpiracja zachodzi, gdy niski potencjał wody w atmosferze; przemieszczanie wody:
gleba - roślina - atmosfera (najniższy)
? Zmiana ruchu z dyfuzyjnego do masowego zachodzi dzięki gęstemu użyłkowaniu liści
? Siła ssąca transpiracji spowodowana bezpośrednim lub pośrednim stykaniem
? kohezja - siły spójności wody, (przyłączanie dipoli)
Intensywność transpiracji
? zależy od wielkości powstałych szparek
? otwieranie szparek - światło i niedobór CO2
? czynnik: wilgotność względna atmosfery
? wzrost temperatury=obniżenie wilgotności=intensywna transpiracja
? wiatr
? niedobór wody
Parcie korzeniowe
? pompowanie wody przez korzeń do pędu
? gutacja - duża wilgotność,
? uzależnione od energii z tkanek (ciśnienie tłoczące ku górze, oddychanie)
Transport substancji w organizmach żywych
Przemieszczanie w ksylemie
? pobieranie za POM. Włośników?plazmodesma?kora pierwotna korzenia?walec osiowy
? szlak apoplastyczny - przez przestrzenie w ciele rośliny
? symplast - układ protoplastów wszystkich żywych komórek roślinnych, połączonych plazmodesmami
? transport asymilatów przez nośniki w błonie kom. Obmywanych komórek
Przemieszczanie we floemie
? liście to donory - dostarczyciele asymilatów
? akceptory - tkanki pobierające asymilaty
? rozwijający się liść - akceptor; dorosły - donor,
? asymilaty: plazmodesma?wiązka przewodząca,
? załadunek floemu - aktywny transport cząsteczek sacharozy do komórek sitowych
? sacharoza obniża potencjał wody?osmoza?nadciśnienie?napływ soku z kom do kom
? rozładunek floemu - pobieranie asymilatów przez nadciśnienie w kom. Sitowych donora
? prędkość: 20-200cm/h