Średniowiecze - epoka uniwersalizmu, czy kontrastów, okres katedr i uniwersytetów, czy ciemnoty i strachu?

Średniowiecze jest to termin określający epokę histrorii i kultury europejskiej utworzony z łacińskiego medius aevus (średni wiek), lub media tempora(wieki średnie). Epoka ta trwała od około V -VI wieku do przełomu XV/XVI wieku. Granice czasowe średniowiecza nie są ściśle ustalone, powszechnie przyjmuje się, że jest to okres rozciągający się od czasów rozpadu Cesarstwa Zachodniorzymskiego(476 r) do początków Renesansu. Za koniec średniowiecza przyjmuje się najczęściej rózne daty: wynalezienie druku(1450), upadek Konstantynopola(1453), odkrycie Ameryki(1492), lub wystąpienie Lutra(1517). Tego rodzaju podział wprowadzili w XV i XVI wieku włoscy humaniści. Stworzyli go oni by nazwać "wieki średnie” jako mroczny okres, oddzielającego ówczesne czasy od świetnej epoki starożytności.

Średniowiecze było okresem kontrastów, jedni byli bajecznie bogaci, inni żyli w skrajnej nędzy. Uniwersytety i wszechobecna "głupota", wiara chrześcijańska i heretycy, oraz dwa dominujące style w architekturze.

Władza.W większości państw - monarchia patrymonialna - państwo było własnością władcy, skarb państwa był jednocześnie skarbem władcy, to władca był właścicielem całej ziemii i to on ją przyznawał. Monarchia patrymonialna jednakże nie przetrwała, bowiem poddani chcieli mieć wpływ na swój kraj. Obserwujemy więc rodzenie się systemów stanowych w Europie, które doprowadzając w końcu do powstania parlamentaryzmu. Zapoczątkowanie tak ważnego dla historii procesu miało miejsce właśnie w średniowieczu., tak więc przeczy to tezie o ciemnocie tej epoki.

Wszyscy wyznawali chrześcijaństwo. W każdym miejscu można było spotkać bardzo gorliwych chrześcijan. Jednoczylo to Chrześcijan, sprawialo ze Europa stawala sie powoli ojczyzną tego wyznania. Więc Kościół miał możliwości i wykorzystywał je, starał się kontrolować wszystkie apekty. Wielu władców było jego lennikami. Jednak przeciw Kościołowi wystąpili heretycy. Głosili oni poglądy sprzeczne z dogmatami, podstawowymi zasadami, naukami lub ustaleniami autorytetów Kościoła. W chrześcijaństwie początkowo jako herezję określano wybiórczą interpretację Pisma Świętego - eksponowanie jednych prawd wiary w połączeniu z pomijaniem innych. Według definicji Tomasza z Akwinu herezja (kacerstwo) polega na odrzuceniu w mniejszej lub większej części depozytu wiary - nauki danego Kościoła dotyczącej kwestii wiary. Wymierzaniem kary za szerzenie herezji zajmowały się urzędy świeckie, karami tymi były konfiskata majątku, uwięzienie, a nawet spalenie na stosie; były one surowe tak samo, jak całe ówczesne prawo karne. Podobnie tortury, używane w celu wymuszenia zeznań, były stosowane przede wszystkim przez prawo świeckie i przez ludzi tamtych czasów odbierane jako zwykłą rzecz.

Uniwersytet (łac.universitas doctorum et studentium czyli ogół doktorów i studentów), pierwsze średniowieczne uniwersytety powstały w wieku XII i były wytworem ówczesnej kultury miejskiej. Ich struktura organizacyjno-ustrojowa wzorowana była na instytucjach cechowych. Olbrzymi wpływ na kształt uczelni miał kościół; językiem wykładowym - łacina. Rozkwit uniwersytetów i towarzyszących im ośrodków miejskich datuje się na XIII-XV wiek. Z drugiej strony większość ludzi, ci mieszkający na wsi nie byli wykształceni, żadko potrafili czytać.

Sztuka w średniowiecznej Europie była tworzona ku chwale Boga. Autorzy nie podpisywali się pod swoimi dziełami, bo uważano ich talent za dar od Boga, za który należy odpłacić tworząc ku jego czci. Średniowiecze podzieliło sztukę na 7 sztuk wyzwolonych (artes liberales) oraz sztuki mechaniczne (również 7), mniej cenione, które w przeciwieństwie do wyzwolonych wymagały wysiłku fizycznego. Do sztuk wyzwolonych zaliczono gramatykę, dialektykę, retorykę, geometrię, arytmetykę, astronomię i muzykę. Malarstwa i rzeźby nie zaliczano w ogóle do sztuk, traktując je jako rzemiosło.

W średniowieczu mamy doczynienia z trzema wzorcami parenetycznymi: ascety, rycerza i władcy. Było to powiązane z filozofiami głoszonymi w tej epoce. Augustynizmem ( W hierarchii bytów człowiek znajduje się między zwierzętami a aniołami. Człowiek jest istotą, która zastanawia się nad swoim losem. Dzieje świata to historia walki dobra ze złem.) którego twórcą był św. Augustyn. Tomizem, stworzonym przez św. Tomasza z Akwinu( Człowiek umieszczony jest w hierarchii bytów, jednak jego sytuacja nie jest tragiczna, ponieważ zajmuje on właściwe sobie miejsce. Człowiek musi realizować swoje powołanie walcząc z pokusami.). Franciszkanizmem, którego twórcą być św. Franciszek z Asyżu, głosił on, że podstawą wiary jest miłość do świata i stworzenia, dosłowne rozumienie ewangelicznych nakazów miłosierdzia, ubóstwa i braterstwa, wiara powinna być prosta i radosna. Scholastyka utworzona przez Alberta Wielkiego i św. Tomasza z Akwinu, która była metodą rozumowania polegającą na ścisłym stosowaniu ustaloanej procedury. Składała się ona z komentowanie tekstu, dyskusji i wyciągania wniosków, jej podstawowymi zagadnieniami były: dogmaty i prawdy wiar są niepodważalne, można jednak uzasadnić je rozumowo, metody rozumowaego dowodzenie przejęto z dzieła "Logika" autorstwa Arystotelesa.

Architektura średniowiecza w znacznej mierze wyrasta z osiągnięć cesarstwa rzymskiego. Były w niej dwa główne style: romnański i gotycki. Styl romnański domniował do X do XIII wieku. Budowle wznoczone w tym stylu charakteryzowały się topornością, wyglądały jakby były zbudowane z wielu brył, posiadały grube ściany, małe okna, były niskie i ciężkie, głównym materiałem budowlanym były kamienie. Budowle gotyckie były wysokie, strzeliste, smukłe, budowane z cegły, posiadały ogromne okna, w których znajdowały się witraże.

Nędza i bogactwo, uniwersytety i "głuopta", Chrześlijaństwo i herezje, a nawet dwa konstrazdtujące ze sobą style archtektoniczneeeed.Wszystkie przedstawione przeze mnie przykłady jasno wskazują na to, że średniowiecze było epoką skrajności i kontrastów.