Polityka społeczna, wykłady z sem. III, dr Kamasz

POLITYKA SPOŁECZNA-jedna z nauk społ. mająca związek z teorią ekonomii, socjol., psychol., z demografią, prawem pracy, medycyną, urbanistyką i in.

DEF. WG ROSSETA- jest to system idei oraz działań zmierzających do polepszenia całokształtu warunków życiowych ludzi.

DEF. WG RAJKIEWICZA- część ogólnej polit. społ.-gospodarczej w dziedzinie kształtowania warunków życia społeczeństwa, stosunków międzyludzkich oraz przemian struktury społ.

POLIT. SPOŁ. JAKO DZIAŁALNOŚĆ PRAKTYCZNA

DEF. J. ROSSNER- dział. państwa i org. społecznych w dziedzinie kształtowania warunków bytu i pracy, zmierzających do optymalnego zaspokojenia indywid. i społ. potrzeb.

DEF. K. SECOMSKI- uwypukla fakt, że powinna ona zmierzać do najefektywniejszego uzyskiwania środków materialnych w celu podniesienia poziomu życia ludności oraz rozbudowy urządzeń socjalnych.

SCHUBERT- podkreśla aktywną rolę związków zawodowych w kształt. życia ludności.

DZIEDZINY POLIT. SPOŁ.
-polit. społ. i ludnościowa
-polit. płac i ochrony pracy
-oświatowa
-kulturalna
-ochrony zdrowia
-zabezp. społ.
-ochrony środow.
-prewencji i zwalczania zjawisk patologii społ.

GENEZA I WSPÓŁCZ. KSZTAŁTOW. SIĘ POLIT. SPOŁ.
Polit. społ. rozwinęła się w II poł. XIX w. Występowała wcześniej w zakresie, np. ochrony, opieki, pomocy społ.. Kiedyś gminy i kościoły zajmowały się pomocą społ. Była też dział. o charakt. filantropijnym.
W XIX w. kształt. się i rozw. kapitalizm. Państwo miało zapobiegać sytuacjom konflikt.(strajki itp.). Zaczynają tworzyć się zręby polit. społ.
Po I Woj. Świat. nastąpił dalszy rozw. polit. społ.
W 1919 roku powstała Międzynarodowa Organizacja Pracy (M.O.P.)
Po II Woj. Świat. państwa dążyły do objęcia świadczeniami wszystkich warstw społ. Dążenie do dostosow. emerytur i rent do wzrostu kosztów utrzym. Rozbudowa służb socjal. (u nas lata 90.) Wzrost roli zw. zawod. w kształtowaniu polit. społ. Wzrost wydatków na sferę socjalną, rozszerzenie form pomocy dla bezrobotnych.

ONZ W 1966- MIĘDZYNARODOWY. PAKT PRAW GOSPODARCZYCH, SPOŁ. I KULTURALNYCH:
-uznano prawo do pracy każdego człow.
-prawo każdego do korzystania ze sprawiedl. i korzystnych warunków pracy
-warunki pracy (wymogi BHP)
równe możliwości awansu
-prawo do wypoczynku
-płatne urlopy

PROBLEMY POLIT. SPOŁ. W ENCYKLIKACH PAPIESKICH
W końcu XIX w. Kościół zaakceptował polit. społ.
Encyklika papieża Leona XIII- 1891. Wskazuje się na konieczność aktywności państwa i na rolę zw. zawod.
Podstawą dział. państwa ma być dobro wspólne, człow. powinien być podmiotem.
Encyklika Piusa XI z 1931- wolna konkurencja uznana została za błędną. Ustrój kapitalistyczny wymaga reformowania. Główne zasady w ustroju to sprawiedliwość społeczna i zasada pomocniczości. Tu ostra krytyka socjalizmu.
Encykliki Jana XXIII z 1961,1964- odniesienie do praw człow., prawo do życia, wolnego wybory zawodu, zrzeszania się, emigracji, imigracji, ochrony praw obywatelskich.
Encykliki Jana Pawła II z 1981- podsumowanie dorobku w zakresie polit. społ. Warunki pracy dla os. niepełnosprawnych, sprawiedliwe wynagrodzenie, zmniejszenie zatrucia środowiska. Papież podkreśla, że kapitalizm powinien być reformowany, a socjalizm odrzucony. Akceptacja gosp. rynkowej. Krytyka nadmiernej troski o dobra materialne ( mieć nad być)


WSPÓŁZALEŻNOŚĆ ROZWOJU GOSPODARCZEGO I SPOŁECZNEGO
WZROST GOSPODARCZY-proces stałego zwiększania się wielkości gosp. ( sił wytwórczych, dochodu narodowego, konsumpcji społeczeństwa)
ROZWÓJ SPOŁECZNY- główny nacisk kładzie się na poprawę warunków bytu ludności, rozwój kulturalny i naukowy i przemianę struktur społecznych
Rozwój społ. jest ściśle powiązany ze wzrostem gosp. Ważne jest aby wzrost gosp. był podporządkowany celom rozwoju społ. Wzrost gosp. gwarantuje rozw. społ. z przesunięciem kilkunastu lat.

MIERNIKI ANALIZY ROZWOJU SPOŁ.: ( 2 GRUPY):
1)wskaźniki dotycz. efektów rozw. społ. (np. długość życia, wykształcenie, umieralność niemowląt)
2)wskaźniki dotycz. nakładów na rozw. społ.( system ochrony zdrowia, syst. wyżywienia, syst. oświat., syst. komunikacji społecznej)

PROSOCJALNE KIERUNKI ROZWOJU
1)Punktem wyjścia jest prawo do pracy jako potrzeba wykorzystania istniejących zasobów roboczych.
2)Prawo do stopy życiowej zapewniającej zdrowie i dobrobyt człowieka i jego rodziny.
3)Prawo do wypoczynku i urlopu
4)Prawo do płacy za wykonaną pracę
5)Prawo do kultury (uczestnictwa i upowszechniania)
6)Prawo do nauki

EKONOMIA POPYTU-sterowanie rozwojem powinno się odbywać poprzez sterowanie globalnym popytem

EKONOMIA PODAŻY- o rozwoju decyduje wzrost produkcji, który tworzy warunki do wzrostu popytu.

Zjawiskiem ekonomii podaży są napięcia społ., strajki, demonstracje
3 PROPOZYCJE MODELOWE KSZTAŁTUJĄCE POLIT. SPOŁ.
1)MODEL MARGINALNY - opiera się na założeniu, że rynek prywatny i rodzina powinny być wystarczające, jeśli chodzi o zabezpieczenia potrzeb ludzkich.
2)MODEL SŁUŻEBNY – polit. społ. traktuje się jako dodatek do ekonomii, natomiast generalną zasadą powinien być system ubezpieczeń społ.
3)MODEL INSTYTUCJONALNY – polega na zintegrowanej działalności polit. społ. w ramach społeczeństwa (tak jakby redystrybucja dochodów)


ŚRODKI DZIAŁANIA W POLIT. SPOŁ.
1) ŚWIADCZENIA INDYWIDUALNE (pieniężne i rzeczowe)
2) FUNDUSZE SPOŁ. (ulgi, dopłaty)
Pewne świadczenia mogą być powszechne, inne przymusowe, reglamentowane. Mogą być roszczeniowe, uznaniowe (zapomoga). Niektóre są wyraźnie adresowane (renta), do innych ma się uprawnienia
3)INFRASTRUKTURA SPOŁECZNA
-urządzenia z zakresu oświaty, wychowania, nauki
-urz. ochrony zdrowia, pomocy społecznej
-urz. z zakresu rekreacji i kultury
-urz. z zakr. spraw socjalnych prowadzonych przez zakłady pracy


PODMIOTY POLITYKI SPOŁECZNEJ

PODMIOTY- wszystkie organy, instytucje, organizacje, których zadaniem jest kształtowanie zasad polit. społ. i ich realizacja
MIĘDZYNARODOWE PODMIOTY
-ONZ-parlament międzynarodowy, który stawia za cel poprawę rozwoju (w ramach ONZ działają: UNESCO, UNICEF, WHO)
-ZWIĄZKI ZAWODOWE: (Konfederacja Wolnych Związków Zawod., Światowa Organizacja Związków Zawod.)
-RADA EUROPY,
-MIĘDZYNARODOWA ORGANIZACJA PRACY
-MIĘDZYNARODOWY CZERWONY KRZYŻ

PAŃSTWO JAKO PODMIOT POLIT. SPOŁ.
XX w- poszerzanie f-cji państwa w kwestii polit. społ. Państwo tworzy organy, które zajmują się polit. społ. Silna pozycja zw. zawod.
ZUS-też ma istotne znaczenie (emerytury, renty) Teraz są też fundusze emerytalne.

INSTYTUCJE I ORGANIZACJE PORZĄDKOWE ZAJMUJĄCE SIĘ POLIT. SPOŁ.:
-Kościoły różnych wyznań działają w służbie zdrowia, domach pomocy społecznej, w placówkach dla upośledzonych, hospicjach, domach samotnych matek (CARITAS)
-Polska Akcja Humanitarna
-PCK
-ZHP, ZHR
-fundacje o charakt lokalnym (np. Fundacja Elbląg)


DEMOGRAFICZNE ASPEKTY POLIT. SPOŁ.
Sytuacja demogr. jest złożona. Liczba ludności wzrasta w stosunkowo szybkim tempie, ale jej wzrost jest nierównomierny na całym świecie. Najwyższy wzrost jest w krajach biednych, to powoduje przemieszczanie się ludności do krajów bogatszych (USA, Kanada, Europa Zach.).

POLIT. LUDNOŚCIOWA- system świadomych przedsięwzięć, których celem jest wywołanie pożądanych zmian w rozwoju i ruchach ludności.
Te świadome działania podejmuje państwo, może ono określać, jaki jest cel polit. ludnościowej.

NA POLIT. LUDN. MAJĄ WPŁYW:
1)umieralność
2)czas przeciętnego wieku życia
3)warunki bytu ludności
4)zasoby terytorialne i żywnościowe
3 TYPY POLIT. LUDN.
1) POLITYKA PRONATALISTYCZNA- działania zmierzające do wzrostu liczby urodzeń
2) POLITYKA ANTYNATALISTYCZNA – zmniejszenie lub utrzymanie dotychczasowej liczebności ludności
3)POLITYKA NEUTRALNA/ UMIARKOWANA – państwo nie ingeruje

INSTRUMENTY PAŃSTWA:
1)ADMINISTR.-PRAWNE:
-promocja, produkcja, zmniejszenie produkcji środków antykoncepcyjnych
-kwestia aborcji (zakaz, albo zgoda, albo po części)
-określenie minimalnego wielu zawarcia małżeństwa
-warunki uzyskania rozwodu
-ochrona praw ciężarnej kobiety
2)EKONOMICZNE:
- zasiłki wysokie/ niskie, zasiłki wychowawcze
-ulgi dla rodzin wielodzietnych
-dofinansowanie świadczeń żłobków, przedszkoli, stypendia dla dzieci i młodzieży
-preferencje mieszkaniowe dla rodzin wielodzietnych
-zasiłki na dzieci niepełnosprawne
3)WYCHOWAWCZE:
-propagowanie wysokiego prestiżu rodzica( pozycja matki, ojca)
prowadzenie zajęć w szkole (wychowanie seksualne)
-dostępność do odpowiedniej literatury


RODZINA

MIEJSCE RODZ. W POLIT SPOŁ. Rodzina jest uznawana za podstawową instytucję społ., istniejącą od zawsze. Spełnia f-kcje prokreacyjną, zapewnia biologiczne i psychiczne warunki rozwoju. W procesie socjalizacji ma duży wpływ na kształtowanie osobowości. Przekazuje dziedzictwo kulturowe, określony system wartości, przygotowuje do życia, zapewnie swoim członkom materialne środki utrzymania.

5 FAZ ROZWOJU RODZINY WG PIOTROWSKIEGO:
1)okres od zawarcia małż. do przyjścia na świat dziecka
2)okres powiększania się rodziny (od urodzenia najstarszego do najmłodszego dziecka)
3)okres stabilizacji liczebnej (usamodzielnianie się dzieci)
4)odchodzenie dzieci z domu ( do usamodzielnienia się ostatniego dziecka)
5)od wyjścia ostatniego dziecka z domu do śmierci jednego z rodziców

STRUKTURA RODZINY
W polit. społ. tak jak w statystyce RODZINA TO GRUPA SKŁADAJĄCA SIĘ Z MAŁŻONKÓW ZARÓWNO

FORMALNYCH JAK I NIEFORMALNYCH ORAZ MAŁŻONKÓW I DZIECI

ZE WZGL. NA STRUKTURĘ:
1) rodz. małe: rodzice + dziecko/dzieci
2) rodz. duża: dodatkowo dziadkowie, pradziadkowie, ciotki, rodzina wielopokoleniowa

FUNKCJE RODZINY
1)prokreacyjna
2)wychowawcza
3)seksualna
3)ekonomiczna
4)opiekuńcza
5)emocjonalna
6)rekreacyjna
7)kulturalna

RODZ. W ŚWIETLE PRAWA
Kodeks Rodzinny i Opiekuńczy składa się z 3 części:
1)CZĘŚĆ DOTYCZĄCA MAŁŻEŃSTWA
-warunki i sposoby zawierania małżeństw
-prawa i obow. małżeńskie
-stosunki majątkowe między małżonkami
-formy ustania małżeństwa
2)CZĘŚĆ DOTYCZĄCA POKREWIEŃSTWA
-zasady ustalenia pokrewieństwa dziecka
-stosunki między rodzicami a dziećmi
-zasady adopcji
-obowiązki alimentacyjne
3)CZĘŚĆ DOTYCZĄCA OPIEKI I KURATELI
-ograniczanie i pozbawianie praw rodzicielskich
-opieka nad ubezwłasnowolnionym członkiem rodziny


KSZTAŁTOWANIE WARUNKÓW BYTU RODZINY
Określenie materialnego bytu rodziny jest rzeczą b. trudną. Istotną kwestią staje się określenie MINIMUM SOCJALNEGO- czyli sumy środków pieniężnych umożliwiających zaspokojenie w minimalnej mierze potrzeb określonego typu gospodarstwa domowego na poziomie uznanym za niezbędny na danym etapie rozwoju rodziny. Minimum socj. powinno być kategorią dynamiczną-powinno zmieniać się w miarę rozwoju ekonomicznego i społ. kraju (KOSZYK MINIMUM SOCJALNEGO: żywność; odzież i obuwie; higiena i ochrona zdrowia; koszty utrzymania mieszkania i jego wyposażenia; kultura i wypoczynek; transport i łączność; 10 % środków do własnej dyspozycji)
Wysokość min. socj. określa Instytut Pracy i Praw Socjalnych


PRACA JAKO KATEGORIA POLITYKI SPOŁECZNEJ
ISTOTA PRACY I JEJ ROLA W ŻYCIU SPOŁECZNYM
Praca jest kategorią historyczną. Uważana za prawo każdego człowieka. Powinna stwarzać możliwość do rozwoju jednostki. Jest czynnikiem, który decyduje o wzroście gosp., jest źródłem kształtowania się dochodu narodowego.
Kiedyś urodzenie decydowało o tym jaką wykonuje się pracę. Dziś decydują zamiłowania, sytuacja rynkowa, kwalifikacje. Powstają nowe zawody, gasną inne.

DYLEMAT POLIT. SPOŁ.:
Kształcenie wyspecjalizowanych pracowników, czy kształcenie ogólne? Co jest ważniejsze teraz?
Praca wymaga przecież dobrego przygotowania ogólnego i zawodowego.

SPOŁECZNE ASPEKTY POLITYKI ZATRUDNIENIA
Zajmuje się zagadnieniami:
-ustawodawstwo pracy
-zatrudnianie
-przeciwdziałanie bezrobociu
-sterowanie rynkiem pracy (wiąże się to z mobilnością pracowników)
-kwestie poradnictwa zawodowego i przekwalifikowywanie zawodowe
-kwestie struktury zatrudnienia (zasady zatrudniania absolwentów, emerytów)

BEZROBOCIE
W gosp. wolnorynkowej na ogół występuje to zjawisko. Polega na tym, że pewna liczba osób zdolnych do pracy i poszukujących pracy nie znajduje zatrudnienia.

KLASYFIKACJA BEZROBOCIA:
1) Z PUNKTU WIDZENIA PRZYCZYN BEZROBOCIA:
-B. TECHNOLOGICZNE- postęp techn. jest szybki i ogranicza dostęp do pracy, powoduje likwidację miejsc pracy
-B KONIUNKTURALNE- występuje podczas kryzysów ekonomicznych, okresowy spadek zatrudnienia
-B. STRUKTURALNE- występuje wówczas, gdy zasoby kapitałowe są niewystarczalne dla zatrudnienia zasobów pracy.
2) Z PUNKTU WIDZENIA FORM BEZROBOCIA:
-B. PŁYNNE- istnieje cały czas- istnienie grupy bezrobotnych, którzy się zmieniają
-B. CHRONICZNE- stała liczba ludzi szukających pracy nie ma szans na jej znalezienie
-B. UTAJONE- przyrost zatrudnienia, bezrob. nie objęte statystyką

WARTOŚCIOWANIE PRACY A WYNAGRODZENIE
Płaca stanowi gł. źródło dochodów ludzi. Jest też pewnego rodzaju motywacja do pracy.
Wysokość wynagrodzenia zależy od:
stopnia zawodowego, wydajności pracy, rozpiętości i relacji płac (różnica m-dzy min. a maks. płacą)

PRZYWILEJE ZAWODOWE
Pracownicy niektórych branż otrzymują poza wynagrodzeniem dodatkowe świadczenia:
-prawo do wcześniejszej emerytury (np. górnicy, nauczyciele)
-dodatki do emerytury
-skrócony czas pracy
-urlop wypoczynkowy w zwiększonym wymiarze
-zniżki przejazdowe na komunikację
umundurowanie
-deputaty (np. górnik dostaje węgiel, mleczarz- mleko)


OCHRONA PRACY
Pracownicy najemni (a takich jest większość) podlegają eksploatacji w pracy. Złe warunki pracy wiążą się z utratą zdrowia, prowadzą do napięć społ.
Ochr. Pr. powstała w wyniku kontrowersji m-dzy pracodawcą a pracownikiem.
Reguluje ona: problem czasu pracy, BHP, obowiązki zakł. pracy

POLITYKA OCHRONY PRACY: INSTYTUCJE:
-państwowe: PIP, Sanepid;
-społeczne: zw. zawodowe
-Kodeks Pracy: urlopy. czas pracy, odpowiedzialność pracodawcy i pracownika

CHOROBY ZAWODOWE;
WYPADKI PRZY PRACY

Międzynarodowa Organizacja Pracy uwzględnia 29 chorób zawodowych
Choroby:
-pylica płuc
-głuchota
-zatrucia toksyczne
-nieżyt nosa
Wypadki:
-trwałe uszkodzenie ciała
-śmierć
(również w drodze do pracy i z pracy)
Zakład pracy wypłaca odszkodowanie, może również przysługiwać renta z tytułu odbywania choroby.

DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZKÓW ZAWODOWYCH
1)Ustawa o Związkach Zawodowych z 23.05.1991r.
Związek. Zaw.- dobrowolna, samorządna organizacja ludzi pracy powołana do reprezentowania i obrony ich praw i interesów zawodowych i socjalnych, działająca na podstawie ustawy, która określa, co im wolno a czego nie.
Geneza Zw. Zaw.: powstają wtedy gdy powstają duże skupiska pracownicze, w okresie kapitalizmu, ogromne fabryki, pojawiają się demonstracje, strajki, manifestacje.
Powstawanie: Zw. Zaw. bardzo łatwo założyć- powstaje on w skutek umowy co najmniej 10 osób. Wyłania się wtedy komitet od 3 do 7 osób. Opracowują statut (nazwa związku, siedziba, zakres działania, cele i zadania, zasady finansowania). Z tak przygotowanym statutem musza się udać do sądu okręgowego, po złożeniu czekają do 30 dni na zarejestrowanie.
Związek Zawodowy może:
-zajmować stanowisko w indywidualnych sprawach pracowniczych (np. gdy komuś należy się urlop, premia a pracodawca go pominął)
-zajmować stanowisko wobec pracodawcy w sprawach zbiorowych
-kontrolować w zakresie BHP
-wyłaniać społeczną inspekcję pracy
-zajmować stanowisko w sprawach emer. i rencistów
-akceptować lub nie regulamin pracy
2)Ustawa o Rozwiązywaniu Sporów Zbiorowych
Spór zbior. może dotyczyć warunków pracy, płac, ochrony praw pracowniczych. Pracownicy mają prawo wysuwać pracodawcy żądania, następnie pracodawca może zgodzić się na zawarcie kompromisu lub nie. W oby przypadkach podpisuje się protokół (gdzie zapisywane są postanowienia obu stron). Jeśli nie zawarto porozumienia kolejny etap to włączenie mediatora, czyli osoby 3. zaakceptowanej przez obie strony konfliktu. Ministerstwo Pracy ma listę mediatorów. Jeśli nastąpi porozumienie podpisuje się protokół. Jeśli nie - podpisuje się protokół rozbieżności. Pracownicy mają prawo zorganizować 2 h strajk ostrzegawczy. Jeśli nadal nie na porozumienia kolejnym etapem jest skorzystanie z arbitrażu/ komisji pojednawczej, ale może też nastąpić strajk. Na zorganizowanie strajku musi się zgodzić 50%=1os. ze związku zawod.
Ustawa przewiduje, kto nie może organizować strajku: policja, wojsko, służba więzienna, straż graniczna.


POLITYKA OŚWIATOWA
P.O. to przede wszystkim przygotowywanie kadr.
Wg J. Wołczyk P.O. jako dyscyplina naukowa zajmuje się ustaleniem optymalnych zasad upowszechniania oświaty wśród dzieci, młodzieży i dorosłych z punktu widzenia przygotowanie ich do życia, zawodu, aktywnego uczestnictwa w kulturze.
Politykę Oświatową traktujemy również w wymiarze praktycznym. Należy rozróżnić działania państwa w dziedzinie oświaty i wychowanie, realizacji przyjętego programu a także osiągane efekty.
Istnieje organ nadzoru pedagogicznego – kuratorzy. To oni kontrolują szkoły jak realizują program, sprawdzają osiągnięcia uczniów, kwalifikacje nauczycieli itp. Istnieją również państwowe Komisje Egzaminacyjne, jest ich 8 w kraju

POL. OŚW. DOTYCZY:
-możliwości społ. ekonom. państwa
-kwot jakie przeznacza się na oświatę
-strukturalno demograficznych czynników
-kwestie organizacji przedszkoli
-umieszczania dzieci w rodzinach zastępczych
-rozbudowa szkół specjalnych, klas integracyjnych
-dożywianie dzieci
-organizacja czasu wolnego
-stypendia
-internaty, domy studenckie
-poradnictwo zawodowe


POLITYKA MIESZKANIOWA
MIESZKANIE to nie tylko przestrzeń znajdująca się w bezpośredniej dyspozycji i ograniczona ścianami, lecz również sam budynek mieszkalny, jego otoczenie, sposób rozwiązania urbanistycznego oraz towarzyszące urządzenia usługowe.
FUNKCJE MIESZK.:
-ochrona
-biologiczna (czystość, opieka)
-społeczna ( odbywa się nim życie rodzinne)
-humanistyczna (więź sąsiedzka)
-kulturalno- wychowawcza (nauka i wychowanie dzieci)
-ekonomiczna
ANDRZEJEWSKI przyjmuje, że POLIT. MIESZK. jako dyscyplina naukowa bada stosunki mieszkaniowe i prawidłowości w nich występujące oraz metody działania w zakresie zaspokajania i poprawy warunków mieszkaniowych.

OCHRONA ZDROWIA
DEF.WHO- zdrowie to pełnia fiz., psych. i społecznego dobrostanu człowieka.
(dobre samopoczucie, stopień przystosowania społ., fiz., psych.)
Kategoria zdrowia musi być ujmowana dynamicznie, nie może dotyczyc tylko stanu obecnego ale też działania, które zapobiegają chorobą, wypadkom.

NA WSPÓŁCZ.MEDYCYNĘ SKŁADAJĄ SIĘ 3DZIAŁY:
-profilaktyka- zapobieganie;to jest medycyna człow.zdrowego
-lecznictwo- medycyna człowieka chorego;to są określone koszty
-rehabilitacja (po przebytej chorobie).

SYSTEM OCHRONY ZDROWIA.
O Z powinna być kompetentna- fachowo przygotowana do działalności. Od O Z oczekuje się:
-powszechności i dostępności (obejmuje wszystkie dziedziny oczhrony zdrowia i wszystkich obywateli)
-że będzie dostosowana do wszystkich obywateli (bezpłatna, prywatna- dostosowana do warunków życia, zarobków)
-żeby była osiągalna – dostosowana do liczby i rozmieszczenia ludności, by była dobrze zorganizowana i wyposażona.
Uważa się, że jest to dział, w którym powinna być aktywna rola państwa.
WHO wyróżnia szereg warunków, które wpływają na sytuację zdrowotną społeczeństwa:
-wykształcenie jako warunek mający wpływ na sytuację zdrowotną
-żywność i żywienie
-warunki pracy i sytuacja na rynku pracy
-spożycie zbiorowe i oszczędzanie
-warunki transportu i komunikacji
-warunki mieszkaniowe
-wypoczynek i rozrywka
-zabezpieczenia społeczne
-swobody obywatelskie

OPIEKA ZDR.JEST SPIONOWANA PRZEZ 3 POSZCZEGÓLNE PIONY:
-lecznictwo otwarte (przychodnie)
-lecznictwo zamknięte (szpitale, kliniki, częściowo sanatoria)
-pomoc doraźna (pogotowie ratunkowe)
Ważnym elementem oceny są różnego rodzaju wskaźniki- przy ich pomoc oceniamy O.Z w danym państwie:
-liczba łóżek szpitalnych, wykorzystanie ich- liczba lekarzy na określoną liczbę mieszkańców- liczba osób objętych profilaktyką
-liczba chorych przyjętych do placówek w stosunku do liczby mieszkańców

STAN ZDROWIA
-działania zapobiegawcze (szczepienia ochronne, okresowe badania lekarskie, opieka higieniczno-lekarska, eduk.zdrowotna, kształtowanie niezbędnych postaw pro-zdrowotnych)
-potrzeby w zakresie przywracania zdrowia (leczenie, usuwanie schorzeń, rehabilitacja zawodowa, lecznicza, społeczna)
-potrzeby obejmujące warunki zdrowotne (to wszystko co mieści się w poziomie życia)

OCENA STANU ZDROWIA- PREZENTOWANE PRZEZ SZEREG WSKAŹNIKÓW:
-chorobowość
-zachorowalność- liczba świeżych przypadków zachorowań w stosunku do liczby ludności
-umieralność- liczba zgonów przypadająca na jakąś liczbę ludzi
-śmiertelność- liczba zgonów na daną chorobę w stosunku do liczby zachorowań na tą chorobę
-przeciętny okres trwania życia

ZAGROŻENIA CYWILIZACYJNE- choroby powodujące wcześniejsze zgony:
-miażdżyca i jej konsekwencje (zawały)
-choroby nowotworowe
-choroby zawodowe
-choroby alergiczne i metaboliczne (bo chemizacja cywilizacji)
-nerwice
-choroby ukł.oddechowego
-zaburzenia słuchu
-patologie (alkoholizm, narkomania, przestępczość itp.)
-środowisko naturalne ma wpływ na kondycję zdrowotną.

ZABEZPIECZENIA SPOŁECZNE

DO SYSTEMU ZABEZP.SPOŁ.ZALICZAMY:
-ubezp.społeczne
-ubezp.osobowe i majątkowe ludności
-pomoc społeczna
-uzupełniające świadczenia socjalne
-rehabilitacja inwalidów- ochrona zdrowotna

UBEZP.SPOŁ.- te świadczenia do których obywatele mają prawo lub z których mogą korzystać w okolicznościach i warunkach określonych odpowiednimi przepisami. Są to świadczenia poza dochodami pracy. Czasami mogą je uzupełniać, np. dopłaty do mieszkań.
Podmiotowy zakres świadczeń nie jest jednolity. Mogą wynikać z przepisów prawnych lub umów zawieranych z określonymi instytucjami lub mogą stanowić skutek decyzji zakładu pracy czy organizacji społecznej.

W TEORII ZABEZP.SPOŁ.WYRÓŻNIA SIĘ 3 ZASADY:
1)ubezpieczeniowa (gdy opłacana jest składka na rzecz instytucji ubezp.i na jej podstawie mamy prawo do określonych świadczeń)
2)zaopatrzeniowa (gdy występują uprawnienia ze strony państwa ale bez opłacania składek)
3)opiekuńcza (w odniesieniu do tych, którzy nie mają ubezp., jest to pomoc społeczna)

UBEZP.SPOŁ(POMOC WZAJEMNA)- oparte na zasadzie obligatoryjnej:1933- ustawa o ubezp.społ.
-ubezp.chorobowe
-świadczenia wypadkowe
-świadczenia kombatanckie
emerytury
-system świadczeń związany ze zgonem (np.renta rodzinna)
-świadczenia ubezp.na rzecz rolników indywidualnych
-system alimentacyjny (już nie funkcjonuje- teraz gmina przekazuje świadczenia)

UBEZP.MAJĄTKOWE I OSOBOWE LUDNOŚCI DZIELIMY NA 3GR:
1)dobrowolne ubezp.majątkowe (cywilne, turystyczne..)
2)dobrow.ubezp.osobowe (życie)
3)obowiązkowe ubezp. (samochodowe, komunikacyjne, np.OC)

POMOC SPOŁECZNA
W 1990 uchwalono nową ustawę o pomocy społ.
P.S to sprawa samorządów terytorialnych (gminy, powiaty); państwo kończy swoją działalność na szczeblu województwa. Dlatego trzeba było rozbudować administrację, kształcić kadrę. P.S zajmują się kościoły, agendy, różnego rodzaju stowarzyszenia a także osoby prawne i fizyczne.

CELEM P.S jest zaspokajanie podst.życiowych potrzeb i zapewnienie bytowania ludzkiego. PS powinna doprowadzić do samodzielności ludzi, ale nie może być ciągła.
PS udziela się z powodu ubóstwa, sieroctwa, bezdomności, bezrobocia, upośledzenia (udziela się pomocy również rodzicom z problemem alkoholowym, narkomanom), osobom, które muszą przystosować się do społeczeństwa (np. wychodzący z więzienia)

ZADANIA POLIT.SPOŁ:
- tworzenie warunków jej funkcjonowania (stworzenie infrastruktury)
- analizowanie i oceny zjawiska, które wpływa na rodzenie się polit.społ
- wyzwalanie inicjatywy wśród osób, którym udzielona jest PS (pobudzić ich aktywność)
FORMY POLIT.SPOŁ:
- domy p.s
- noclegownie
- jadłodajnie
- domy dziecka
- PS obejmuje też obowiązek przeprowadzenia pogrzebu
- prowadzenie domów dziecka
- domy rencistów
- domy przewlekle chorych
- domy chorych umysłowo
UZUPEŁNIAJĄCE ŚWIADCZENIA SOCJALNE:
- stypendia
- różne zasiłki
- kasy zapomogowo- pożyczkowe
- rehabilitacja inwalidów

OCHRONA ŚRODOWISKA
Ś. Naturalne to ogół elementów przyrodniczych zwłaszcza powierzchnie ziemi łącznie z glebą, kopaliny, wody powietrze atmosferyczne, świta roślinny i zwierzęcy a także krajobraz znajdujący się w stanie naturalnym jak i przekształconym w wyniku działalności człowieka.
Postęp techniczny, rozwój chemii, urbanizacja spowodowały zakłócenie egzystencji człowieka w przyrodzie.

ZJAWISKO ŚWIADOMOŚCI EKOLOGICZNEJ- w krajach wysoko rozwiniętych wyrazem są akty prawne; by rozwój ekonomiczny nie niszczył przy tym środowiska.
*Nadmierne skupienie ludzi w miastach to zagrożenia środowiskowe- efekt cieplarniany; spaliny samochodów, działanie substancji promieniotwórczych.

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA DEGRADACJĘ ŚRODOW.:
-erozje gleb
-para wodna
-ciepło z konwersji
-promieniotwórczość
-występowanie CO2
-pestycydy (jako efekt podnoszenia produkcji w rolnictwie- nawozy sztuczne
-przemysł ciężki (wydobywczy, hutniczy)
Od lat 70 nastąpiło intensywne włączenie się PL do zapobiegania degradacji środowiska. W latach 90 PL otrzymała środki na ochronę środowiska.
STRATY- wyczerpywanie się surowców mineralnych- nieodnawialnych; zanieczyszczenie powietrza (pogorszenie warunków zdrowia), zanieczyszczenie gleby (utrata terenów rolniczych, skażenie żywności), wyczerpywanie się zasobów lasów (pogorszenie warunków klimatycznych).

WYBRANE ELEMENTY POLIT.SPOŁ.W UE

WARTOŚCI SOCJALNE- KILKA FILARÓW (ZASAD):

1- GODNOŚĆ- wyznacznik absolutnych praw człowieka, które wszystkim przysługują. Każda osoba charakteryzuje się posiadaniem siebie, dysponowaniem sobą- wolność, świadomość, odpowiedzialność za siebie. Prawo do życia, nikt nie może zostać skazanym na karę śmierci.
Dla polit.społ.godność osoby ludzkiej oznacza wyznaczenie minimum socjalnego gwarantowanego przez państwo.

2- WOLNOŚĆ:
-płaszczyzna wewn.- wolność myśli, sumienia, poszukiwanie prawdy
-płaszczyzna zewn.- wolność podejmowania działań lub powstrzymywania się od nich
-życie małżeńsko- rodzinne
-wolność wyboru pracy
-wolność zrzeszania się
-poszanowanie życia rodzinnego

3- RÓWNOŚĆ- jednakowa pozycja prawna i społeczna w życiu poszczególnych społeczeństw, państw członkowskich

4- SOLIDARNOŚĆ- zasada życia społecznego wspomagająca działania na rzecz wyrównywania nierówności społ.między grupami, regionami społecznymi, państwami:
-ochrona praw pracowniczych
-ochrona zdrowia
-ochrona środowiska naturalnego

5- SPRAWIEDLIWOŚĆ- zespół dóbr i wartości, które mają być zabezpieczone każdej osobie ludzkiej i które świadczą o godnym życiu człowieka.
Istota s.- bezwzględna poszanowanie uprawnień człowieka.

6- SUBSYDIARNOŚĆ- realizowana w UE oznacza decentralizację władzy, czyli przekazywanie uprawnień władzy państwowej na szczebel regionalny i lokalny.


INSTRUMENTY FINANSOWE W UE
5 funduszy wspierających rozwój:
-Europejski Fundusz Socjalny
-Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego
-Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnej
-Fundusz- Instrument ds.Orientacji w dziedzinie rybołówstwa
-Fundusz Spójności

PATOLOGIE SPOŁECZNE

3 GRUPY ZALICZANE DO PATOL.SPOŁ:
1- zjawisk związanych z życiem jednostki
2- negatywne zjawiska związane z funkcjonowaniem rodziny
3- negat.zajawiska powstające w grupach społecznych

DO OBSZARY PATOLOGII SPOŁ.MOŻEMY ZALICZYĆ:
- przestępczość ( pospolita, gospodarcza, młodocianych i nieletnich)
- dysfunkcjonowanie rodziny i różnych instytucji społ.
- samoniszczenie (samobójstwa, alkoholizm)
- dewiacyjne zachowania seksualne
- zaburzenia psychiczne i nerwice
- działania zaostrzające konflikty społ.

PATOLOGIA INDYWID.JEST ZWIĄZANA Z BYTEM CZŁOWIEKA
1- patol.fizyczna człowieka
2- zjawiska psychopatologii