Czasowniki

Czasownik odmienia się przez osoby poprzez dodanie do tematu odpowiedniej końcówki osobowej. Rozróżniamy trzy osoby liczby pojedynczej i trzy liczby mnogiej. Podmiot (rzeczownik lub zaimek osobowy) musi być zawsze uwidoczniony w zdaniu (np. ich schreibe piszę).W języku niemieckim są różne rodzaje czasowników.
Odmiana czasowników prostych.
machen
ich mache
du machst
er (sie, es) macht
wir machen
ihr macht
sie (Sie) machen
Czasowniki, których temat kończy się na -d i -t (warten, arbeiten, antworten) lub na -m i -n (baden, ffnen, zeichnen) otrzymują w 2 i 3 osobie l.poj. i 2 osoboe l.mn. przed końcówką osobową łącznik -e.
baden
ich bade
du badest
er badet
wir baden
ihr badet
sie baden
Jeżeli temat czasownika kończy się na -eln, to w temacie 1 osoby l. poj. opuszczamy -e. angeln - ich angle ; sammeln - ich sammle W pewnej grupie czasowników (czasowniki mocne) samogłoska -e w temacie zamienia się na -i lub -ie, ale tylko w 2 i 3 osobie liczby pojedynczej.
helfen
ich helfe
du hilfst
er hilft
wir helfen
ihr helft
sie helfen
W niektórych czsownikach -a w temacie zmienia się w 2 i 3 osobie l. poj. na - (np. laufen, tragen, waschen). Czasowniki te nazywamy mocnymi w przeciwieństwie do wcześniejszych - słabych.
fahren
ich fahre
du fhrst
er fhrt
wir fahren
ihr fahrt
sie fahren
Nieregularnie odmieniają się też czasowniki "haben" i "sein"
seinich bin du bist er ist wir sindihr seidsie sind habenich habedu hast er hat wir habenihr habtsie haben
Odmiana czasowników modalnych.
wollen - chcieć
sollen - powinno się coś zrobić
mssen - musieć
knnen - móc, umieć, potrafić
drfen - mieć pozwolenie na zrobienie czegoś
mgen - lubić
ich du er (sie, es) wir ihr sie
wollen sollen mssen knnen drfen mgen willsoll mu kann darf mag willst sollst mut kannst darfst magst will soll mu kann darf mag wollensollen mssenknnen drfen mgen wolltsollt mt knnt drft mgt wollensollenmssenknnendrfenmgen
Odmiana czasowników zwrotnych.
Czasowniki zwrotne posiadają zaimek zwrotny "sich", który odmienia się następująco:
sich waschen myć się
ich wasche mich
du wschst dich
er (się, es) wscht sich
wir waschen uns
ihr wascht euch
sie waschen sich
W celowniku zaimek "sich" odmienia się następująco:
sich waschen myć sobie...
ich wasche mir
du wschst dir
er (sie, es) wscht sich
wir waschen uns
ihr wascht euch
sie waschen sich

W języku niemieckim wyróżniamy 3 czasy przeszłe: prosty - Imperfekta i złożone -Prefekt i Plusqumaperfekt. W języku pisanym: w opowiadaniach, streszczeniach, bajkach występuje raczej czas Imperfekt, w języku mówionym czas Perfekt. Nie jest to jednak ścisła reguła. Czas Plusquamperfekt jest czasem zaprzeszłym, określa czynność wcześniejszą w stosunku do czynności wyrażonej w czasie Imperfekt. Oprócz czasów przeszłych wyróżniamy jeden czas teraźniejszy, oraz dwa czasy przyszłe złożone: Futur I i Futur II. Futur II został pominięty ze względu na bardzo rzadkie występowanie.
Imperfekt
Czasowniki słabe tworzą Imperfekt poprzez dodanie do tematu czasownika końcówki -te, po której następuje końcówka osobowa. Czasowniki, których temat kończy się na -t, -d, -m, -n dostają końcówkę -ete + końcówka osobowa.
Czasowniki mocne: 1 i 3 os. l. poj. nie mają końcówki i są takie same. Form czasu Imperfekt czasowników mocnych trzeba niestety uczyć się na pamięć.Np.:
fahren trinken schreiben
ich fuhrdu fuhrster fuhrwir fuhrenihr fuhrtsie fuhren tranktranksttranktrankentrankttranken schriebschriebstschriebschriebenschriebtschrieben
Czasowniki nieregularne mają cechy czasowników mocnych (Ablaut) i słabych (końcówkę -te). Ważniejsze z nich to: bringen, denken, kennen, nennen, rennen, senden, brennen, wissen.
bringenich brachtedu brachtester brachtewir brachtenihr brachtetsie brachten wissenwutewutestwutewutenwutetwuten
Czasowniki modalne tracą przegłos i przybierają końcówki osobowe. Czasowniki posiłkowe: sein, haben, werden
knnenich konntedu konntester konntewir konntenihr konntetsie konnten mgenmochte mochtestmochtemochtenmochtetmochten mssenmutemutestmutemutenmutetmuten seinwarwarstwarwarenwartwaren habenhattehattesthattehattenhattethatten werdenwurdewurdestwurdewurdenwurdetwurden

Perfekt
Partizip II jest trzecią formą podstawową czasownika, po bezokoliczniku i formie czasu Imperfekt. Czasowniki słabe tworzą Partizip II od bezokolicznika, poprzez dodanie przedrostka ge- oraz końcówki -t lub -et.
fragen gefragt
sagen gesagt
warten gewartet
baden gebadet
Czasowniki słabe zakończone na -ieren nie mają przedrostke ge-.
studieren studiert
fotografieren fotografiert
produzieren produziert
Form czasowników nieregularnych i mocnych należy nauczyć się na pamięć. Otrzymują one też przedrostek ge -, lecz występuje tu najczęściej Ablaut (zmiana samogłoski) oraz końcówka -en.
singen gesungen
gehen gegangen
bleiben geblieben
Czasowniki złożone nierozdzielnie nie mają przedrostka ge-. Mają końcówkę -t lub-en w zależności od tego, czy są słabe, czy mocne.
erklren erklrt
versagen versagt
bestehen bestanden
verbringen verbracht
Czasowniki złożone rozdzielnie otrzymują przedrostek ge- w środku, między przedrostkiem rozdzielnym a czasownikiem. Mają końcówkę -t lub -en w zależności od tego, czy są słabe, czy mocne.
aufmachen aufgemacht
einkaufen eingekauft
anrufen angerufen
teilnehmen teilgenommen
Czasowniki modalne tworzą Perfekt z czasownikiem posiłkowym "haben". Jeśli występują w zdaniu same, tworzą Partizip II jak czasowniki słabe, bez przegłosu:
wollen gewollt
mssen gemut
Najczęściej występują z bezokolicznikiem innego czasownika i wtedy w czasie Perfekt stoją na końcu zdania, również w bezokoliczniku.

Perfekt tworzymy przy użyciu czasu teraźniejszego czasownika posiłkowego "haben" lub "sein", który stoi na drugiej pozycji w zdaniu i odmienia się przez osoby oraz z nieodmiennej formy Partizip II stojącej na końcu zdania.Większość czasowników tworzy Perfekt z "haben", są to między innymi:
a) czasowniki zwrotne
b) czasowniki modalne
Jednak bardzo duża grupa czasowników tworzy Perfekt z " sein". Są to:
a) czasowniki oznaczające ruch, kierunek np. gehen, laufen, kommen, schwimmen, reisen
b) czasowniki oznaczające zmianę jednego stanu w drugi np. aufstehen, einschlafen, sterben
c) czasowniki: sein, werden, bleiben
Plusquamperfekt
Czas ten używany jest jako zaprzeszły, czyli wcześniejszy w stosunku do czynności wyrażonej w czasie Imperfekt. Tworzymy go podobnie jak czas Perfekt, z tą tylko różnicą, że czasownik posiłkowy "haben" lub "sein" występuje w czasie Imperfekt (Odmiana "haben" i "sein" zobacz:Imperfekt czasowników modalnych ) czyli:
Plusqumaperfekt = hatte / war + PartizipII

Futur I
Futur I jest czasem przyszłym złożonym z czasownkia posiłkowego "werden" w czasie terażniejszym, stojącego na drugiej pozycji w zdaniu oraz bezokolicznika czasownika podstawowego (Infinitiv) stojącego na końcu zdania:
Futur I = werden + Infinitiv

Czasownik "werden" jeśli występuje w zdaniu jako czasownik samodzielny znaczy "stawać się, zostać"