Przyczyny i skutki reformacji - w punktach

Przyczyny reformacji
- Głęboki upadek moralny duchowieństwa
- Sprzedaż odpustów
- Handel relikwiami
- Łączenie w jednym ręku przez dostojników kościelnych kilku stanowisk, co uniemożliwiało skuteczną pracę duszpasterską, za to przynosiło duże dochody
- Gromadzenie majątków przez duchowieństwo
- Słabe wykształcenie duchownych
- Rozprzestrzenianie się w Europie myśli humanistycznej Renesansu, narastający sceptycyzm wobec głoszonych dotąd doktryn
- Wielkie odkrycia geograficzne zmieniają sposób postrzegania przez człowieka świata
- Chęć zagarnięcia dużych majątków kościelnych przez szlachtę i władców
- Opór chłopów i mieszczan przeciwko dziesięcinie
- Walka o władzę polityczną
- Wzrastająca władza papieża, biskupów, księży (duchowieństwa)
- Korupcja szerząca się wśród duchowieństwa
- Język łaciński ograniczał liczbę osób czytających i interpretujących Biblię.
- Kościół cieszył się wielkimi przywilejami (np. własne sądownictwo)
- Wyższe duchowieństwo usiłowało odgrywać ważną rolę polityczną (np. w Polsce prymas w czasie bezkrólewia pełnił funkcję głowy państwa)
- Obsadzanie członków rodziny godnościami kościelnymi

Skutki reformacji:
- Rozłam w kościele chrześcijańskim: oddzielenie się Kościołów protestanckich (np. ewangeliczno- augsburski, czyli luterański; Kościół kalwiński, anabaptyści, anglikanie itd.) od Kościoła katolickiego
- Wojny religijne, toczone na terenie m.in. Niemiec i Francji, liczne prześladowania ze strony wielu uczestników walki
- Uniezależnianie się od papieża i hierarchii kościelnej w państwach protestanckich
- Powstanie dwóch nurtów kultury na terenie Europy Zachodniej, Środkowej i Północnej
- Biblia w języku narodowym
- Wzrost znaczenia idei tolerancji (m.in. w Koronie Królestwa Polskiego)
- Upadek uniwersalizmu religijnego i kulturowego
- Podział Europy na kraje katolickie i protestanckie
- Podział polityczny i religijny Niemiec