Wynalazcy i ich wynalazki. Co na ten temat napisali Bolesław Prus "Lalka" i Stefan Żeromski "Przedwiośnie".

W Lalce Bolesław Prus ukazuje czytelnikowi świat w dobie kapitalizmu, gdzie najważniejsze stają się dobra materialne i własne korzyści. W okresie tym propagowane są hasła pracy u podstaw i pracy organicznej.

To właśnie w takiej epoce poznajemy Geista, człowieka uczonego, całkowicie oddanego nauce. Jest on marzycielem, którego największym życiowym pragnieniem jest stworzenie materiału lżejszego od powietrza. Aby osiągnąć swój cel bohater pracuje bardzo ciężko i wykonuje wiele badań. Chęć spełnienia swego najskrytszego marzenia sprawia, iż prawie całkowicie izoluje się od otaczającego go świata. Swoje wynalazki utrzymuje w bardzo ścisłej tajemnicy. Obawia się, że jego dzieła mogłyby być wykorzystane przez niewłaściwych ludzi. Geist pragnie osiągnąć swój cel samodzielnie, bez pomocy innych.

Chce aby jego upragniony wynalazek wyszedł z jego laboratorium. Uważa go za swoją własność dlatego mówiąc o nim używa przymiotnika„ mój”. W przypadku gdyby jego badania się powiodły Geist ma zamiar podzielić się swoim osiągnięciem tylko z osobami mądrymi. Nie chce popełnić błędu innych wielkich naukowców, twórców między innymi prochu, którzy swe wynalazki powierzyli w niepowołane ręce. Dlatego też zachowuje szczególną ostrożność.

Akcja Przedwiośnia Stefana Żeromskiego toczy się w okresie, kiedy Polska nie jest jeszcze krajem dobrze ukształtowanym pod względem gospodarczym i politycznym. Toczą się w nim nieustanne spory, konflikty. W kraju wybuchają demonstracje i strajki. Ginie również prezydent – Gabriel Narutowicz. Tak wygląda Polska w latach dwudziestych. Ojciec Cezarego Baryki – Seweryn starała się namówić syna na podróż do ojczyzny, dlatego też opowiada mu nieprawdziwą historie „ szklanych domów”. Roztacza przed nim wizję wspaniałego kraju, o wiele lepszego od miejsca w którym obecnie przebywają.

Ojciec chłopca opowiada mu historię o swoim kuzynie wynalazcy, który założył hutę szkła. Kuzyn Baryki nie jest wielkim uczonym. To zwykły obywatel polski, który wprowadza w czyn swoje pomysły. Nie czyni jednak tego dla własnych korzyści materialnych, lecz dla dobra całego społeczeństwa. Jest to zgodne z tym co mówił Seweryn, że w ojczyźnie jego cały naród zgodnie ze sobą współpracuje i wzajemnie sobie pomaga.

Geist bardzo usilnie stara się przekonać innych wielkich uczonych do autentyczności swojej pracy. Niestety nikt mu nie wierzy. To co stworzył całkowicie przekracza wyobraźnię ludzi żyjących w ówczesnych czasach. Nawet Wokulski nie wierzy w jego osiągniecie co potwierdza mówiąc: „ On ma jednakże tęgiego bzika”. Geist jest świadomy tego, że jego wynalazek może przynieść zarówno zło jak i dobro.

W Przedwiośniu „ szklane domy” są marzeniem o lepszym świecie. Jest to utopijny obraz Polski gdzie wszyscy ludzie mają prace, mieszkają w czystych domach . To ojczyzna, w której panuje równość społeczna. Wszyscy obywatele są sobie pomocni, braterscy. Polska staje się krajem niemal ze snu, wymarzonym, utęsknionym. Niestety cała ta wizja to tylko mrzonki nie mające nic wspólnego z rzeczywistym stanem panującym w naszej ojczyźnie. Wizja ojca Cezarego o kraju ojczystym tak bardzo odbiega od prawdy. Polska jest krajem w którym rozwój techniczny uniemożliwia podział społeczeństwa, wpływ innych krajów oraz nieumiejętność współpracy obywateli Polski. Syn Baryki przekonuje się o tym, że opowieść ojca była fikcyjna już na granicy. Dostrzega bowiem w przygranicznym miasteczku domy zbudowane z najtańszych materiałów. Widzi biedę, szarość i smutek. Obraz ten jest tak sprzeczny z wizją roztaczaną mu przez ojca.

Życie ziemiaństwa w Nawłoci jest usypane dobrobytem i beztroską, zamykającą im oczy na zewnętrzne zagrożenia. Są szczelnie zamknięci w kręgu swoich obyczajów. Hipolit bierze udział w wojnie polski-bolszewickiej by móc się pochwalić walką o ojczyznę. Tak naprawdę nie obchodził go aspekt polityczny wojny. Chłopi polscy jak na przykład w Chłodku żyją w skrajnej biedzie. Ich życie jest marną wegetacją, dlatego martwią się tylko o jedzenie i przetrwanie kolejnej zimy. Nie obchodzą ich losy innych. Martwią się tylko własna wsią. Nie mają świadomości narodowej. Są bardzo zacofani.

Zarówno Geist jak i kuzyn Baryki poprzez swoje wynalazki pragną pomóc światu. Obaj dążą do swoich celów całkowicie bezinteresownie. Nie obchodzą ich korzyści materialne. Obaj bohaterowie baczne obserwują rzeczywistość. Dzięki temu mogą stwierdzić czego społeczeństwo najbardziej potrzebuje.

Należy również pamiętać o tym, że postać kuzyna Baryki jest fikcyjna. W utopijnej wizji „szklanych domów” wprowadza on w czyn swoje pomysły i dzieli się z nimi z innymi ludźmi. Gesit, choć jest uczonym w przeciwieństwie do kuzyna Seweryna, nie osiągnął jeszcze swojego celu. W przypadku sukcesu nie chce on także tak od razu dzielić się swoim osiągnięciem. Społeczeństwo, w którym żyje Geist nie budzi takiego zaufania jak fikcyjne społeczeństwo Baryki. Ludzie współcześni Baryce w przeciwieństwie do ludzi współczesnych Geistowi przyjmują jego wynalazki optymistycznie i potrafią je dobrze wykorzystać.