Historia Wybranych Doktryn Politycznych (HWDP)

DOKTRYNY POLITYCZNE ? KOLOS
oprac.
Miłosz Klemens

Św Augustyn:
predyscynacja ? każdy jest od razu skazany albo na potępienie albo na zba., ale wie o tym tylko kościół
państwo ziemskie (czyściec) i boskie (niewidzialne i sprawiedliwe)
władza od Boga ? trza być posłusznym nawet gdy despotyczna (kara za grzechy), ale zgodna z prawem
prawo: wieczne (wola boga), naturalne (boskie zas. moral.znane ludziom), stanow., przepisy niezgodne
praca ? obowiązek, rzetelnei i sumiennie
niewolnictwo ? niezgodne z prawem bożym i naturalnym. Wszyscy równi
własność: święta, oparta na uczciwej pracy

Św Tomasz:
człowiek ? istota społeczna
społeczeństwo ? hierarchiczne (federałowie-kapłani, mieszczaństwo, chłopi). Dobre gdy sprawiedliwe
władza: forma rządów ? um. między rządzonymi i rządzącymi,sprawiedl.władca,obalić tak?zabić nie
państwo: dbałość o obywateli, walka z herezją, zapewnienie pracy, państwo i kościół się uzupełniają
prawo: wieczne (wola boga), naturalne (normy boskiego zaszczepione u ludzi), ludzkie (zmodyf. Do ludzkich potrzeb), objawione (pismo święte)
własność: jeśli nie masz jak wspomóc biedaka możesz zabrać bogatemu

Marsyliusz z Padwy:
państwo: rodzina => wspólnoty gminne => państwo, obrona pokoju, zasp. potrzeb społecznych
władza: 1władca (wybrany), świecka nad kościelną, rządy oparte na umowie, legalne usuwanie władcy
kościół: nauczanie ubóstwa, kapłani wybierani w wyborach, kościół podporządkowany państwu
prawo: pozytywne nakaz woli uprawnionego prawodawcy, nie decyduje treść lecz jego cele

Machiavelli:
może być tylko lepiej bo już jest dno
najlepszy ustrój mieszany, ale lepsza republika niż monarchia
narodowe wojsko
książę: cel uświęca środki, silna ręka, charyzma i skuteczność, legislator
rozdział religii od polityki

Bodin:
najpierw powstały rodziny, potem sprawiedliwe państwo. Na czele władza
koncepcja suwerena: suwerenność ? niepodzielna i absolutna
prawo ? rozkaz suwerena, absolutny chyba że niezgodny z prawem bożym
własność ? nietykalna, niechętny podatkom
poddani ? wszyscy w państwie ? bierny opór przeciw tyranowi, gdy uzurpator ? czynny
kler i papież pod władzą suwerena

Grocjusz:
idea prawa naturalnego: p.n. ? przypisane człowiekowi, nie może go zmienić nawet Bóg (umowy, karanie, ochrona); dla wszystkich,oddzielone od treści religijnych, źródłem badanie ludzkiej natury
prawo pozytywne ? dla burżuazji (tylko dla niej) ochrona a nie władza
ustrój: nie ma idealnego, wybór należy do narodu
lud może wystąpić przeciw złemu władcy

Hobbes:
człowiek podłym egoistą ? stąd konflikty , bo chce mieć więcej, walczy o przeżycie ale rozumny
wojna wszystkich ze wszystkimi
Lewiatan: umową ludzie łączą się tworząc państwo, gdy przegra wojnę lub słaby-won, rządzi kościołem
państwo ?stróżem nocnym? ma tylko zapewnić bezpieczeństwo
suweren: władza absolutna, nie podlega kontroli, zwierzchnik kościoła
religia nie może być konkurencją dla władzy

Locke:
stan natury: człowiek walczy o przeżycie i dąży do przyjemności; wolność, równość; o jego treści decyduje rozum, ale jest kruche ? stąd powstaje rząd
podstawowe prawa: ochrona zycia (w tym prawo do obrony), dążenie do władzy (pieniędzy, własności)
umowa społeczna: II etapy, priorytet jednostki
państwo: można zmienić rząd nie naruszając społeczeństwa i państwa, funkcje: tworzenie i egzekwowanie prawa, obrona obywateli
władza: prawodawcza, wykonawcza, federacyjna

Russeau:
stan natury: stan szczęścia utraconego przez dzikusów. Wojny tylko między społeczeństwami
kataklizmy ? spowodowały łączenie się ludzi
rodzina => państwo => własność => egoizm, nierówność i podziały
potepienie umowy społecznej za niewolenie ludzi, umowa społeczna to ideał a nie rzeczywistość
suwerenność ludu: niezbywalna, niepodzielna
ustawodawstwo - podstawowym uprawnieniem
ekonomika: wyrównuje stan posiadania

Tocqueville:
demokracja uber alles ? wpływa też na idee i ludzkie odczucia, formalna równość wobec prawa
religia spaja i stabilizuje państwo
społeczeństwo demokratyczne: prowadzą do niego wolność i równość; cechą jego masowość
równość zawsze ważniejsza bo jeśli jesteśmy równi to jesteśmy wolni

Kant
przeciwstawienie się materializmowi
imperatywy:
kategoryczny ? postępuj według takiej maksymy, którą chcesz uznać za powszechne prawo
praktyczny ? postępuj tak, by człowieczeństwa używać jako celu, a nie środka do celu
wolność: fizyczna i moralna
prawo: źródło: dobra wola; prawo wewnętrzne (moralne) i zewnętrzne (stanowione)
państwo: powstałe w wyniku umowy społecznej by uniknąć samowoli
własność: ma charakter zewnętrzny
oddzielenie moralności od prawa
terror: NIE!!!
Idea postępu ? ma odnieść dobre skutki

Hegel (państwo pruskie):
idea poprzedza świat materialny
powrót ducha przez historię
wolność ? nie ma jej jeśli sobie jej nie uświadomimy
silny naród: gdy walczy o zniesienie rozłamu między nim a innymi
wojna ? rozwiązywanie konfliktów
państwo ? cel sam w sobie, służba mu to zaszczytny obowiązek
społeczeństwo obywatelskie (istnieje między państwem a rodziną ? jest formą pośrednią):
najniższy poziom ? rodzina i przyjaciele
najwyższy poziom ? państwo (ostateczny cel)
władza: ustawodawcza, rządowa i królewska
wojna ojcem wszechrzeczy (Heraklit)

Marks:
materializm historyczny ? tworzy go istota dziejów; jest on najcenniejszy w dziejach historii
dzieje to pochód materii (a nie ducha jak u Hegla), a ekonomia polityczna jest bazą wszystkiego
państwo ? jest instrumentem panowania klasowego
klasy ? wg. stosunku do środków produkcji

Burke:
szkoła historyczna ? przeciwnik rewolucji bo ta zrywa z historią i niszczy tradycję (konserw. ewol.)
system partyjny najlepszy

Constant:
własność ? podstawowe prawo człowieka, a państwo ma jej bronić
wolność ? wyzwolenie od przymusu i bezprawia
wolność słowa i opinii
wolność głosowania i kandydowania
w. dostępu do zawodów i przywilejów
odrzucił suwerenność ludu
6 władz:
reprezentacyjna trwała
reprezentacyjna opinii
królewska
wykonawcza
sądowa
manipulacyjna (organ samorządowy)
król panuje a nie rządzi (z łaski bożej, tron dziedziczny)

Nietzsche:
życie to cel ludzkiej egzystencji
mit nadczłowieka ? przeciwstawia się on złu, najlepiej stworzyć świat z własnych wartości
prawda: subiektywna i względna
wolność: dla silnych
nierówność ? między ludźmi

Weber:
legitymacja władzy politycznej:
l. tradycyjna (historyczna)
l. charyzmatyczna
l. na mocy legalności
cywilizacja zachodnia kształtuje inne, co może sprawić, że sama upadnie
kołem zamachowym jest kapitalizm w rozumieniu szerokim
demokracja => społ. Masowe => partie polityczne => charyzma i umiejętności
charyzma: autorytet, umiejętność manipulowania tłumem i przeciwstawiania się mu, indywidualność

Arendt:
cywilizacja w szpitalu psychiatrycznym i trzeba znaleźć zdrowe wyjście ? zrekonstruować w mądry sposób koncepcję Platona, przemyśleć wyciągnąć wnioski
totalitaryzm to nie tyrania
tyrania ? jej źródłem: antysemityzm, imperializm, społeczne ruchy masowe
rewolucja ? na początku zmierza do ustanowienia wolności, ale potem zmienia się w potwora

de Maistre:
państwo ? ma źródło w woli boga (skrajny katolicyzm)
absolutyzm - suwerenność monarchy odbiciem nieomylności papieża
monarcha podporządkowany papieżowi
wola boża powinna obowiązywać, a nie ludzkie prawo

Schmidt:
polityką rządzi sprzeczność przyjaciel ? wróg
nawoływał do aresztowania Hitlera, choć w 1933 zapisał się do NSDAP (do 1936)
po wojnie: nie można uprawiać polityki na ulicy (np. wiece), decydować ma elita, ma być demokracja z elitą na czele, ale tak by jej postępowanie rozumiał tłum

Berlin:
człowiek jest twórcą historii ustroju oraz badaczem
wolność negatywna i wolność pozytywna
wolność negatywna od przymusu państwa to warunek by zaistniał jakiś sprawiedliwy ustrój
paralelizm
szacunek dla przeciwnika