Pytania na maturę ustną 2004

Starożytność
1. Na czym polega uniwersalność greckich mitów?
2. Przedstaw motyw niezawinionego cierpienia, odwołując się do Księgi Hioba i mitu o Prometeszu.
3. Na czym polega konflikt tragiczny w „Antygonie” Sofoklesa?
4. Rozważ przesłania moralne wybranych przypowieści biblijnych i wyjaśnij budowę tego gatunku.
5. Prawdy o świecie i człowieku płynące z biblijnej Księgi Rodzaju.

Średniowiecze
1. Omów charakter, kompozycję i cechy językowe „Bogurodzicy”.
2. Omów wzorce osobowe scharakteryzowane w literaturze średniowiecza.
3. Gatunki literackie średniowiecza. Omów dwa z nich odwołując się do przykładów literackich.
4. Średniowieczny asceta – wzorzec osobowy zupełnie archaiczny?
5. Bohaterowie literatury średniowiecznej w dążeniu do poszukiwania szczęścia i wewnętrznej doskonałości. Scharakteryzuj wybrany wzorzec osobowy.
6. Omów zabytki piśmiennictwa średniowiecznego o charakterze religijnym.

Odrodzenie
1. Renesansowa postawa wobec życia zawarta w pieśniach i fraszkach Jana Kochanowskiego.
2. Jakie postulaty „poprawy Rzeczypospolitej” pojawiają się w publice odrodzenia?
3. Dramat ojca i filozofa zarysowany w „Trenach” Jana Kochanowskiego.
4. Jaki ideał życia wyłania się z pieśni filozoficznych Jana Kochanowskiego?
5. Wizerunek szlachcica ziemianina w tekstach Mikołaja Reja i Jana Kochanowskiego.
6. W jakich utworach Jana Kochanowskiego wyrażona została troska poety o losy Rzeczypospolitej?
7. Różne obrazy wsi w literaturze renesansowej.
8. Wskaż na obecność motywu arkadyjskiego w literaturze renesansowej.
9. Poezja Jana Kochanowskiego o charakterze patriotycznym.
10. „Fraszki” zwierciadłem życia renesansowego humanisty.

Barok
1. Jaką koncepcję świata i człowieka przedstawił w swej poezji Mikołaj Sęp-Szarzyński?
2. Nurt sarmacki w literaturze baroku. Tematyka utworów Wacława Potockiego.
3. Omów charakterystyczne cechy barokowej poezji dworskiej Jana Andrzeja Morsztyna.

Oświecenie
1. Jakie zjawiska i obyczaje krytykuje w swych satyrach Ignacy Krasicki.
2. Czego uczą bajki Ignacego Krasickiego?
3. Jakie kwestie polityczne i obyczajowe pojawiają się w komedii Juliana Ursyna Niemcewicza „Powrót Posła”?
4. „Czarne” i „białe” postacie „Powrotu posła” Juliana Ursyna Niemcewicza.




Romantyzm
1. „Śluby panieńskie” Aleksandra Fredry komedią intryg i charakterów.
2. Romantyczna wizja świata zawarta w „Romantyczności” Adama Mickiewicza.
3. Jak Juliusz Słowacki ocenia Polaków w „Kordianie” i „Grobie Agamemnona”.
4. „Polska Chrystusem narodów”, „Polska Winkelriedem narodów”. Porównaj koncepcje Mickiewicza i Słowackiego dotyczące idei walki o wolność.
5. Literacki obraz odchodzącego świata zawarty w „Panu Tadeuszu”.
6. Piękno krajobrazu i tęsknota za ojczyzną w „Sonetach Krymskich” Adama Mickiewicza.
7. Ludowość w „Balladach i romansach” i II części „Dziadów” Adama Mickiewicza.
8. Wyjaśnij zawartą w III części „Dziadów” Adama Mickiewicza postawę prometejską i ideę mesjanistyczną.
9. Krytyka bohatera romantycznego i romantycznej miłości w komedii Aleksandra Fredry „Śluby panieńskie”.
10. „Oda do młodości” Adama Mickiewicza jako manifest pokoleniowy.
11. Jak ocenił Adam Mickiewicz społeczeństwo polskie w III części „Dziadów”?
12. Od marzyciela do spiskowca. Przemiany duchowe Kordiana – bohatera dramatu Juliusza Słowackiego.
13. Wybitne jednostki w twórczości C. K. Norwida.
14. Problem winy i kary w balladach Adama Mickiewicza.
15. Bohater typu werterowskiego w utworach romantycznych.
16. Czy „Konrad Wallenrod” jest apoteozą zdrady, czy przedstawia jej tragizm?
17. Jacek Soplica i Andrzej Kmicic – na czym polega podobieństwo tych postaci?

Pozytywizm
1. Andrzej Kmicic jako postać dynamiczna.
2. Adam Asnyk poetą przełomu epok.
3. Wokulski – romantyk czy pozytywista.
4. Trzy pokolenia idealistów w „Lalce” Bolesława Prusa.
5. Hasła polskiego pozytywizmu i ich literackie odbicie.

Młoda Polska
1. Naturalizm, symbolizm i katastrofizm w twórczości Jana Kasprowicza.
2. Różne znaczenia bezdomności w powieści Stefana Żeromskiego „Ludzie bezdomni”.
3. Młodopolska twórczość Leopolda Staffa.
4. Dekadenckie nastroje w twórczości Kazimierza Przerwy-Tetmajera.
5. Jak Gabriela Zapolska ocenienia w swym dramacie świat mieszczański?
6. Rozterki i konflikty Judyma – bohatera „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego.
7. Jak Stanisław Wyspiański ocenił społeczeństwo polskie w dramacie „Wesele”?
8. Czy słusznie określa się powieść „Chłopi” Władysława Reymonta epopeją życia chłopskiego?
9. Czy bohaterowie Stefana Żeromskiego są spadkobiercami bohaterów romantycznych?
10. Pytanie o sens życia i próby jego odnalezienia w poezji młodopolskiej.

XX-lecie międzywojenne
1. Najważniejsze ugrupowania poetyckie XX-lecia międzywojennego.
2. Pytanie o przyszłość Polski w „Przedwiośniu” Stefana Żeromskiego.
3. W jakim sensie „Granica” Zofii Nałkowskiej jest dziełem o ludzkiej odpowiedzialności.
4. Oceń postawę moralną Zenona Ziembiewicza – bohatera „Granicy” Zofii Nałkowskiej.

Współczesność – od 1939r.
1. Mój ulubiony współczesny poeta polski. - Współczesny poeta polski, którego cenisz najbardziej.
2. Która ze współczesnych postaci dała ci najwięcej materiału do przemyśleń?
3. Wartość poznawcza i oskarżycielska wymowa „Medalionów” Zofii Nałkowskiej.
4. Tragizm człowieka zlagrowanego ukazany w opowiadaniach Tadeusza Borowskiego.
5. Kim jest bohater „Kartoteki” Tadeusza Różewicza?
6. Interpretacja motta i tytułu „Medalionów” Zofii Nałkowskiej
7. Poezja lingwistyczna i turpizm. Scharakteryzuj jeden z nurtów poetyckich.
8. Refleksje nad ludzką egzystencją w wierszach wybranego polskiego poety współczesnego: Czesława Miłosza, Wiesławy Szymborskiej lub Zbigniewa Herberta.
9. Tradycja, nowoczesność i kryzys wartości w groteskowym dramacie Sławomira Mrożka „Tango”.
10. Więzień w systemie totalitarnym. Omów problem na podstawie wybranej lektury.
11. Dramat „porażonych wojną” w twórczości Tadeusza Różewicza.
12. Dramat „pokolenia Kolumbów” w twórczości Krzysztofa.Kamila Baczyńskiego.
13. Co o losie człowieka i świecie jego wartości mówią polscy poeci współcześni? Odwołaj się do twórczości wybranego poety.
14. Różnorodność postaw wobec zła w powieściach – paraboli Alberta Camusa „Dżuma”.
15. Przedstaw motyw powstania w getcie warszawskim, odwołując się do utworów Kazimierza Moczarskiego i Hanny Krall.
16. Polacy, Żydzi i Niemcy w powieści Andrzeja Sczypiorskiego „Początek”.
17. Świat „odwróconego dekalogu” w utworze Gustawa Berlinka – Gruzińskiego „Inny świat”.

Gramatyka, słowotwórstwo, językoznawstwo
1. Rodzaje stylizacji.
2. Omów neologizmy oraz ich funkcje w tekstach literackich.
3. Wyjaśnij różnice między terminami i profesjonalizmami.
4. Omów rodzaje zapożyczeń i podaj przykłady.
5. Jakie znasz rodzaje słowników? Kiedy z nich korzystasz?
6. Jakie znasz rodzaje skrótowców? Podaj przykłady.
7. Wymień rodzaje zdań współrzędnie złożonych. Podaj przykłady.
8. Jakie tendencje rozwojowe dominują we współczesnej polszczyźnie?
9. Wymień najważniejsze zasady ortograficzne.
10. Kto posługuje się słownictwem środowiskowym?
11. Wymień rodzaje zdań podrzędnie złożonych. Podaj przykłady.
12. Wyjaśnij terminy: strofa, refren, wers, rym, podmiot liryczny.
13. Symbol i alegoria. Wyjaśnij pojęcia, podaj przykłady, określ różnice.
14. Jakie efekty przynosi zastosowanie fonetycznych środków stylistycznych?
15. Wymień cechy dobrego stylu.
16. Podaj charakterystyczne cechy języka i stylu wybranej epoki.
17. Wyjaśnij pojęcia: inwersja, anafora, personifikacja, onomatopeja.
18. Omów pochodzenie języka polskiego.
19. Sonet jako gatunek literacki. Omów cechy, podaj przykłady.
20. Jaką rolę w tekście pełnią synonimy, homonimy, antonimy?
21. Jakie znasz tropy poetyckie?
22. Składniowe i słowotwórcze środki stylistyczne.
23. Co to jest archaizm? Wskaż różne rodzaje archaizmów w „Bogurodzicy”.
24. Uporządkuj pod względem treści i zakresu wyrazy:
a) chodzić, poruszać się, spacerować
b) podręcznik, książka, druk.
c)
25. Sposoby bogacenia słownictwa.
26. Archaizacja i dialektyzacja w dziełach literatury polskiej.
27. Charakterystyczne cechy języka i stylu literatury młodopolskiej.
28. Jakie znasz kryteria poprawności językowej? Które z nich decydują o niepoprawności zdań?
a) Dzieci nie umią jeździć samochodem.
b) Na klasówkach najważniejsza jest kooperacja.
29. Omów akt komunikacji języka, wyjaśniając poszczególne jego elementy.
30. Wyjaśnij pojęcie znaku. Podaj przykłady znaków naturalnych i umownych.
31. Dokonaj rozbioru gramatycznego i logicznego następującego zdania: Weszli ostrożnie na podwórze naszego domu.
32. Podaj polskie odpowiedniki wyrazów obcych: leader, kooperacja, koegzystencja, boss. Kiedy stosować zapożyczenia?
33. Jakimi cechami odznacza się styl urzędowy, a jakimi naukowy?
34. Wymień gatunki charakterystyczne dla literatury oświecenia.
35. Wyjaśnij pojęcie normy i błędu językowego. Jakie błędy językowe zauważasz w swoim środowisku?
36. Podaj przykłady związków frazeologicznych, których źródłem są mity i Biblia.

Tematy wolne
1. Moje fascynacje literackie. Zachęcam do przeczytania…
2. Moda na języki obce w Polsce. Korzyści i zagrożenia.
3. Książka a adaptacja filmowa. Który rodzaj przekazu preferujesz?
4. Radio czy telewizja? Określ swój stosunek do obu mediów.
5. Czy lektura szkolna może być interesująca?