Sławni renesansowi humaniści Europy.

Erazm z Rotterdamu (Niderlandy) - myśliciel, polityk, religioznawca, publicysta (cynik - liczne satyry). Korespondował z Zygmuntem Starym i Kanclerzem Łaskim. Głosił tolerancję religijną w duchu irenizmu. Był autorem satyrycznego dzieła pt. "Pochwała Głupoty" z 1520 r.

Michał Montaigne (Francja) - pisarz, moralista, autor 3-tomowego dzieła pt.

"Próby" (rodzaj dziennika intymnego w formie eseju), traktował rzeczywistość w sposób literacko - krytyczny, stworzył określony system filozoficzny, zwolennik mądrej postawy sceptycznej, był niechętny w formowaniu ostatecznych sądów. Uważał, że wszelkie poznanie jest ograniczone: "Cóż ja wiem ?" - mawiał.

Kanclerz Tomasz Moore (Anglia) - polityk, znawca prawa, zwolennik oddzielenia Kościoła od państwa, religioznawca.

Leonardo da Vinci (Włochy) - malarz, architekt, antropolog, fizyk, chemik, matematyk, konstruktor łodzi podwodnej, samolotu i pojazdu sprężynowego, pisał o mechanice odbić lustrzanych , geniusz, heros epoki renesansu, człowiek o wszechstronnych zainteresowaniach.

Mikołaj Kopernik (Polska) - astronom, matematyk, fizyk, lekarz, twórca reformy monetarnej, "wstrzymał słońce, ruszył ziemię", polski geniusz epoki.

Jan Ostroróg (Polska) - wybitny humanista w dziedzinie prawodawstwa, memoriał "W sprawie uporządkowania Rzeczpospolitej" (1472r.)

Andrzej Frycz - Modrzewski (Polska) urodził się w Wolbierzu k. Poznania. Pochodził z warstwy niezamożnej szlachty. Studiował w Akademii Krakowskiej na wydziale nauk filozoficznych oraz uzyskuje niższe święcenia kapłańskie. Wyjeżdża do Wirttembergii - głównego w tym czasie ośrodka luteranizmu. Studiuje na Uniwersytecie Luterańskim. Po powrocie do Polski znajduje swe miejsce na dworze królewskim i pełni zaszczytną funkcję sekretarza Zygmunta Augusta. Często jeździł za granicę w misjach dyplomatycznych. Był również posłem na sejm ( Stronnictwo Egzekucyjne ). Był także wysłannikiem na słynny Sobór Trydencki. Zmarł w 1572r.

Jego debiutem literackim było dzieło "O Karze za Mężobójstwo". Zaś jego najwybitniejszym literackim osiągnięciem było "O Naprawie Rzeczypospolitej Ksiąg Pięć" o potrzebie i drogach reformy państwa.

1. pierwsza księga - "O obyczajach" - normy regulujące życie społeczno polityczne w Polsce.
2. "O prawach" - zasada nagród i kar
3. "O wojnie" - znaczenie moralne wojny, niesprawiedliwa wojna to wojna zaborcza, zaś sprawiedliwa to wojna obronna
4. "O kościele" - krytyka Kościoła jako instytucji oraz plany jego reformy
5. "O szkole" - szkoła jako instytucja kształtująca ład społeczny, ucząca patriotyzmu ( początkowo dwie ostatnie księgi były przez kościół ocenzurowane )

Andrzej Frycz-Modrzewski był pisarzem łacińskim, politycznym - pionier myśli demokratycznej - opowiadał się za równością stanów. Popierał ruch protestancki, lecz sam protestantem nie był.

W pierwszym etapie polskiego odrodzenia ( za czasów panowania Kazimierza Jagiellończyka ) przybyli do Polski humaniści wygnani z własnych krajów:
- z Niemiec - Konrad Celtis - założył "Towarzystwo Nadwiślańskie" skupiające literatów, przedstawicieli sztuki i nauki. Organizowano dysputy literackie i konkursy poetyckie
- Włoch - Filip Buonacorsi zwany Kalimachem. Był on wychowawcą synów królewskich i sekretarzem K. Jagiellończyka.

Wybitnymi humanistami byli również:
- Biernat z Lublina
- Jan z Ludziska

publicyści, obrońcy sprawy chłopskiej.