Dlaczego podczas i po rewolucji dochodzi do dyktatury jako formy sprawowania władzy.

W swojej pracy chciałbym udowodnić, że teza: „Podczas i po rewolucji często dochodzi do dyktatury jako formy sprawowania władzy” jest dobrze postawiona. W swoim wypracowaniu zawarłem kilka bardzo ważnych argumentów mówiących o przypadkach, w których rzeczywiście dyktatura stała się główną formą sprawowania władzy w państwie dotkniętym rewolucją. W pierwszym przykładzie poruszę temat rewolucji w Anglii w latach 1640 – 1660.
Rewolucja angielska doprowadziła do przejściowego obalenia monarchii w Anglii. Poprzedziły ją przemiany społeczne i gospodarcze, jakie w XVI w. dokonały się na wsiach i w miastach angielskich. W związku z dużym zapotrzebowaniem na angielską wełnę właściciele ziemscy zamieniali coraz więcej ziemi na pastwiska dla owiec, przeprowadzając na wielką skalę tzw. ogradzania. Rugowani z ziemi chłopi przechodzili do miast i podejmowali pracę w nowych gałęziach przemysłu (górnictwo, wytop żelaza, budowa statków, papiernictwo, sukiennictwo). Wzrosło znaczenie tzw. nowej szlachty, czyli tej jej części, która potrafiła przestawić się na nowe sposoby gospodarowania i osiągała dochody zarówno z ziemi, jak i z rozwijających się nowych gałęzi przemysłu i handlu. Na równi z bogatym mieszczaństwem popierała podboje kolonialne i handel zamorski, czerpiąc z niego ogromne zyski. Rosły sprzeczności między dążącymi do absolutyzmu władcami z dynastii Stuartów i ich zwolennikami a mieszczaństwem i nową szlachtą, dążącymi do swobody w strefie gospodarczej. Pierwszy władca z dynastii Stuartów, Jakub I, rządził właściwie bez parlamentu, który zwoływał rzadko, nakładał podatki bez jego zgody. Opozycja przeciw nieliczącemu się z parlamentem królowi i konserwatywnym strefom dworskim skupiała się wokół Izby Gmin. Tak też było za panowaniem jego syna, Karola I. Parlament sprzeciwiał się samowolnemu nakładaniu podatków przez króla, monarcha postanowił, więc rządzić bez parlamentu. Przy pomocy namiestnika Irlandii Th. Wentwortha (mianowanego później lordem Strafford) i arcybiskupa W. Lauda król wprowadził w Anglii terror polityczny i wyznaniowy wobec przeciwników absolutyzmu i Kościoła anglikańskiego. To też coraz większe wpływy mieli w społeczeństwie krytykujący konserwatywną hierarchię kościelną purytanie. Niezadowolenie budziła też nieudolnie prowadzona polityka zagraniczna Stuartów początkowo prohiszpańska, a później antyfrancuska. Usiłowanie wprowadzenia anglikańskiej hierarchii kościelnej w Szkocji wywołało wybuch powstania w Edynburgu. Wojska Karola I zostały pobite („wojna biskupia” 1638 – 39). Karol I, nie mając pieniędzy na dalsze prowadzenie wojny, musiał zwołać parlament (zw. Parlamentem Krótkim), który miał uchwalić podatki, lecz po 23 dniach wobec opozycji posłów król go rozwiązał. Jednak brak pieniędzy i sukcesy Szkotów odniesione w starciach z wojskiem królewskim zmusiły Karola I do ponownego zwołania parlamentu. Był to tzw. Parlament Długi, obradujący od listopada 1640 r. do grudnia 1648 r. Aby zabezpieczyć się przed samowolnym rozwiązaniem go przez króla, posłowie podjęli uchwałę (z konieczności zaakceptowaną przez Karola I), że parlament można rozwiązać za ich zgodą. Przewagę w Parlamencie Długim miała opozycja purytańska. Przeforsowała ona uwięzienie i stracenie Strafforda, uwięzienie Lauda, usunięcie biskupów z Izby Lordów. Jednak król i jego otoczenie nie zamierzali skapitulować bez walki. Karol I usiłował aresztować przywódców parlamentu, a gdy zamiar ten nie powiódł się, uszedł z Londynu. W 1642 r. rozpoczęła się wojna domowa między stronnikami króla a parlamentem, popieranym przez mieszczaństwo i nową szlachtę. Parlament poparły większe miasta z Londynem na czele. Armia królewska, w której przeważała jazda („kawalerowie”), górowała nad armią parlamentarną („okrągłogłowi”), gorzej zorganizowaną i dowodzoną. Gdy dowództwo nad armią parlamentu otrzymał O. Cromwell, zreorganizował ją („armia nowego wzoru”) i w rozstrzygającej bitwie, stoczonej w 1645 r. pod Naseby, rojaliści (stronnicy króla) zostali rozgromieni, a Karol I, który schronił się w szeregach armii szkockiej, został wydany Anglikom i uwięziony. Wkrótce doszło do konfliktu między Izbą Gmin, w której dominowali umiarkowani purytanie, tzw. prezbiterianie, a armią, w której miał przewagę radykalny odłam purytanów – independenci. W armii znaczne wpływy zaczęli też zyskiwać przedstawiciele najbardziej skrajnego skrzydła independentów – lewellerzy. Z rozdźwięków w obozie zwolenników rewolucji starał się skorzystać Karol I, który po ucieczce z więzienia doprowadził do wybuchu powstania w Szkocji przeciw parlamentowi angielskiemu oraz podjął rokowania i z Izbą Gmin. Jednak w 1648 r. armia sprzeciwiała się rokowaniom, a Cromwell „oczyścił” parlament z ludzi sprzeciwiających się jego polityce; ten parlament, zw. Parlamentem Kadłubowym, postawił króla przed sądem pod zarzutem zdrady państwa i wywołania wojny domowej. W 1649 r. król został skazany i ścięty. Parlament uchwalił zniesienie monarchii i Izby Lordów, ogłosił Izbę Gmin najwyższą władzą w państwie; proklamował Anglię republiką. Praktycznie władzę sprawował Cromwell i grupa jego najbliższych doradców – wyższych oficerów. Zamierzając osłabić opozycje w armii, Cromwell podjął wyprawę do Irlandii w której wybuchł bunt przeciw Anglikom. Zagrabioną Irlandczykom ziemią obdzielił żołnierzy i oficerów angielskich. Gdy Szkoci ogłosili królem Karola II, Cromwell pobił ich pod Dunbar (1650) i Worcester (1651), dokonując tam licznych konfiskat majątków. Szkocja i Irlandia zostały połączone ścisłą unią polityczną i ekonomiczną z Anglią, co miało ogromne znaczenie dla dalszych dziejów tych krajów. Cromwell prowadził polityką antyhiszpańską i antyholenderską. Rywalizacja z Republiką Zjednoczonych Prowincji Niderlandów doprowadziła do uchwalenia przez Parlament kadłubowy aktów nawigacyjnych. Na mocy pierwszego z nich zabroniono cudzoziemcom handlu z koloniami angielskimi bez zezwolenia rządu angielskiego, w drugim zaś zezwolono przywozić do Anglii towary z krajów pozaeuropejskich tylko na statkach angielskich z załogą angielską, z krajów zaś europejskich tylko na statkach angielskich lub należących do kraju, z którego dany towar pochodził (1651). Godziło to w Holendrów czerpiących ogromne zyski z pośrednictwa w handlu morskim. Między Anglią a Holandią doszło do wojny (1652 – 54), którą wygrała Anglia. W 1653 r. pod naciskiem wyższych wojskowych na mocy uchwalonej przez dużą Radę Oficerów konstytucji, tzw. Instrumentu rządzenia, Cromwell otrzymał dożywotnią władzę dyktatorską z tytułem lorda protektora; sprawował rządy opierając się na Radzie Stanu, w której skład wchodziło 18 najbardziej zaufanych oficerów. Anglię podzielono na okręgi wojskowo – administracyjne. Przed śmiercią Cromwell wyznaczył na swego następcę jako lorda protektora syna Ryszarda. Okazał się on jednak dezradny wobec walki o władzę między parlamentem a spiskującymi generałami dążącymi do dyktatury wojskowej. W tej sytuacji najlepszym rozwiązaniem wydawała się restauracja Stuartów. W 1660 r. zaproszono syna Karola I, księcia Karola (panował jako Karol II), do objęcia władzy w Anglii. Przywrócenie monarchii nie zniweczyło zdobyczy rewolucji, a właściwie wojny domowej. Przeprowadzone przez Cromwella reformy – wyborcza i administracyjna, jak również konfiskata ziem kościelnych i majątków rojalistów oraz zniesienie przywilejów feudalnych utorowały rozwój stosunków kapitalistycznych w gospodarce. Mimo restauracji monarchii powrót do absolutyzmu z czasów pierwszych Stuartów był już niemożliwy. Została bowiem utrzymana pozycja parlamentu, zwłaszcza Izby Gmin.

Kolejnym przykładem będzie rewolucja francuska, która trwała w latach 1789 – 99, zwana także rewolucją burżuazyjną. Przyczyny wojny tkwiły w stosunkach gospodarczo – społecznych. W latach siedemdziesiątych XVIII w. nastąpiła ekonomiczna stagnacja, w końcu zaś lat osiemdziesiątych ogarnął Francję kryzys gospodarczy i polityczny, który zaostrzył kontakty społeczne. Na skutek nieurodzajów szerzyła się drożyzna, niekorzystny układ handlowy z Anglią pozwalał Anglikom wprowadzać angielskie towary na rynek francuski, co hamowało rozwój rodzimego przemysłu. Rosło niezadowolenie trzeciego stanu, który coraz ostrzej krytykował uprzywilejowane stanowisko duchowieństwa i szlachty, próżniacze życie dworu wersalskiego, nieudolne rządy absolutne i rosnący ucisk podatkowy. Idee oświecenia, szerzone przez wybitnych pisarzy francuskich, pobudzały do walki o zniesienie przestarzałego systemu politycznego i ustroju feudalnego. Na czoło stanu trzeciego wysunęła się najbardziej prężna i świadoma swych celów polityczna burżuazja, dążąca do obalenia absolutyzmu i zdobycia władzy. W walce o nowy ład społeczny liczyła ona na poparcie drobnego mieszczaństwa i chłopstwa, uginającego się pod obciążeniami na rzecz właścicieli ziemi, państwa i Kościoła. Nieudolny rząd Ludwika XVI nie mógł opanować sytuacji; długi państwowe stale rosły. Nie mogąc uporać się z trudnościami finansowymi, król odwołał się do warstw uprzywilejowanych, ale Zgromadzenie Notablów (1787) nie zgodziło się na podatki i wtedy Ludwik XVI zwołał 5 maja 1789 r. Stany Generalne, licząc, że posłowie uchwalą podatki dla ratowania skarbu państwa. Mieszczaństwo uznało to za dogodny moment do rozpoczęcia walki o władzę i reformy polityczne. Zasiadający w Stanach Generalnych (zwołanych do Wersalu) posłowie stanu trzeciego zażądali wspólnych obrad z pozostałymi stanami; król się temu sprzeciwił; na wniosek deputowanego E. J. Sieyesa, domagającego się zniesienia przywilejów dla szlachty i duchowieństwa, przedstawiciele stanu trzeciego postanowili ogłosić się Zgromadzeniem Narodowym; nie dopuszczeni do sali obrad zebrali się w sali do gry w piłkę i przysięgli, że się nie rozejdą, dopóki nie uchwalą konstytucji. Podejmowane przez króla próby pokrzyżowania planów Zgromadzenia Narodowego nie udały się i Ludwik XVI musiał zgodzić się na wspólne obrady; była to zgoda pozorna, ponieważ król po kryjomu gromadził wojsko pod Wersalem; na wiadomość, że ma ono uderzyć na Paryż, doszło do rozruchów i 14 lipca 1789 r. do zdobycia Bastylii. Opanowanie tej niegdyś twierdzy, a zarazem i więzienia stanowiącego symbol absolutyzmu królewskiego, uważa się za początek rewolucji francuskiej. Ludwik XVI, nie dowierzając wojsku, nie zdecydował się na użycie siły. Przybył do Paryża i zamanifestował pogodzenie się z nową sytuacją; na znak zgody ludu i króla do barw Paryża niebieskiej i czerwonej dołączono biały kolor Burbonów, symbolizujący władzę króla. W ten sposób dano początek narodowej fladze Francji. Zdobycie Bastylii wywołało wrzenie rewolucyjne na prowincji, gdzie powołano nowe władze miejskie. Chłopi odmawiali świadczeń na rzecz szlachty i Kościoła, palili zamki i dwory. Pod wpływem tych wydarzeń w nocy z 4 na 5 sierpnia 1789 r. Konstytuanta zniosła przywileje stanowe; 26 sierpnia ogłosiła Deklarację praw człowieka i obywatela. Konstytucja Francji weszła w życie 14 września 1791 r.; umiarkowana burżuazja uznała, iż rewolucja jest zakończona. Wypadki we Francji wywołały jednak zaniepokojenie na dworach sąsiednich państw, obawiających się haseł rewolucyjnych i wrzenia wśród własnych poddanych. Liczni emigranci spośród arystokracji francuskiej podsycali te obawy, a sam Ludwik XVI podjął tajne zabiegi, by uzyskać pomoc w celu stłumienia rewolucji. W Paryżu przygotowano plan, aby ułatwić królowi ucieczkę i umożliwić przejście do Austrii, gdzie miła stanąć na czele emigrantów i armii niemieckiej. Plan ten został udaremniony przez poczmistrza w Varennes, który podczas zmiany koni w powozie, rozpoznał przebranego za sługę króla. Ludwik XVI, zmuszony do powrotu do Paryża, zaprzysiągł konstytucje. We wrześniu 1791 r. zostało wybrane wg nowej ordynacji wyborczej, opartej na cenzusie majątkowym, drugie Zgromadzenie Narodowe, które przyjęło nazwę Zgromadzenia Prawodawczego (legislatywa). Wobec niezdecydowanej polityki wewnętrznej i zagranicznej Legislatywa została zmuszona do ustąpienia. O dalszym losie króla i ustroju Francji miało zdecydować następne Zgromadzenie Narodowe zw. Konwencją Narodową lub Konwentem Narodowym, wybrane w sierpniu 1772 r. na podstawie powszechnego prawa wyborczego w dwustopniowym głosowaniu. W Konwencji początkowo przewagę mieli żyrondyści, zwolennicy republiki demokratycznej, później większe wpływy zdobyli bardziej radykalni, walczący o republikę ludowodemokratyczną jakobini; przewodzili im G. J. Danton i M. Robespierre. 20 kwietnia 1972 r. rewolucyjna Francja wypowiedziała wojnę Austrii, co wywołało entuzjazm wśród ludu, który spodziewał się, że wojna doprowadzi do całkowitego obalenia istniejącego ustroju. Wojna miała przebieg niepomyślny, na pomoc Austrii przyszły Prusy. Lud paryski, posądzając króla o zdradę, uderzył 10 sierpnia 1792 r. na pałac królewski w Tuileres; Ludwik XVI schronił się pod opiekę parlamentu, który polecił go uwięzić. 22 września 1972 r. Konwencja ogłosiła Francję republiką; pod naciskiem jakobinów Ludwik XVI został uznany za winnego zamachu na wolność ludu i skazany na śmierć. Wyrok wykonano 21 stycznia 1793 r.; później skazano i stracono królową Marię Antoninę oraz wiele innych osób z otoczenia króla. Obalenie monarchii pogłębiło proces rewolucji we Francji i dodało odwagi do walki, w rezultacie czego pokonano wojska austriackie i pruskie. Niebawem armia francuska przeszła do natarcia i opanowała Belgię oraz dotarła do Renu. Sukcesy wojenne rewolucyjnych wojsk francuskich i ścięcie króla zmobilizowały dwory europejskie do walki z Francją. W 1793 r. powstała pierwsza koalicja, obejmująca kilkanaście państw z Wielką Brytanią na czele. Jednocześnie w samej Francji szerzyły się spiski monarchistyczne, a w Wandei (prowincji przy ujściu Loary) wybuchło wielkie powstanie kontrrewolucyjne; posłuszeństwo władzom republikańskim wypowiedział Lyon, zaś Tulon zajęli Anglicy. Armie koalicji uzyskały przewagę i zajęły utracone poprzednio obszary oraz zagroziły samej Francji. W kraju narastały trudności gospodarcze, szerzyła się drożyzna i spekulacja. Dla ratowania rewolucji jakobini powołali Komitet Ocalenia Publicznego, a 24 czerwca 1793 r. ogłosili nową konstytucję, najbardziej demokratyczną, zapewniającą wszystkim Francuzom od 21 roku życia bierne i czynne prawo wyborcze. Konstytucja gwarantowała oświatę wszystkim obywatelom, pracę bezrobotnym, pomoc społeczną biednym. Ze względy na trwającą wojnę konstytucja ta nie weszła w życie. W celu przeciwdziałania spekulacji wprowadzono wyższe ceny żywności. Chłopom ułatwiono nabywanie ziemi skonfiskowanej emigrantom i duchowieństwu. Jakobini przeprowadzili również reorganizację armii, zobowiązując do służby wszystkich mężczyzn w wieki 18 – 25 lat. Opracowana przez L. Carnota nowa taktyka wojenna pozwoliła Francuzom odzyskać inicjatywę strategiczną. Wojska koalicji zostały wyparte za Ren i utraciły część Holandii. Dyktatura jakobinów była zaciekle zwalczana przez monarchistów. Jakobini odpowiedzieli na to polityką terroru. W Paryżu powołano Trybunał Rewolucyjny, który kontrrewolucjonistów karał śmiercią. Rozpoczęto walkę z Kościołem. Terror jakobinów doprowadził do pacyfikacji kraju i stłumienia opozycji. Robespierre, nie zmieniając metod rządzenia, likwidował swoich osobistych przeciwników, w tym i Dantona, sprzeciwiającego się terrorowi. Stopniowo przywódca jakobinów zaczął tracić poparcie ludu, coraz bardziej niezadowolonego z krwawych rządów i odczuwającego nadal trudności aprowizacyjne. Wprowadzone przez Robespierre’a sterowanie gospodarką przez państwo godziło w burżuazję. Przeciwnicy Robespierre’a w Konwencji Narodowej dokonali 27 lipca 1794 r. zamachu stanu i aresztowali go, a następnego dnia stracili na gilotynie bez sądu, wraz z czołowymi jakobinami. W ten sposób został zamknięty radykalny okres rewolucji. Rewolucja francuska zniosła całkowicie ustrój feudalny, zapewniała chłopom własność ziemi, zlikwidowała nierówność wobec prawa, wprowadziła wolność słowa i wyznania oraz prawo nietykalności osobistej. Przyczyniła nie do upowszechnienia oświaty, zapoczątkowała powszechną służbę wojskową, nadając wojsku charakter narodowy. Rewolucja doprowadziła do powstania nowego typu państwa w których odsunięte zostały od władzy szlachta i duchowieństwo, a rządy przejęła burżuazja. Rewolucja francuska wywarła ogromny wpływ na całą Europę. Postępowe idee rewolucji stały się natchnieniem dla wszystkich sił rewolucyjnych w Europie XIX w., pobudziły też do walki narody ujarzmione, wywierając szczególny wpływ na Polaków. Kontynuacją wojen rozpoczętych przez rewolucyjną Francję były wojska napoleońskie.

Ostatnim argumentem w mojej pracy będzie przedstawienie sytuacji Rosji w czasie I wojny Światowej, a konkretnie opis rewolucji lutowej w roku 1917 r. oraz rewolucji październikowej. Celami rewolucji lutowej w Rosji były: obalenie samowładztwa cara, wywalczenie swobód politycznych, przeprowadzenie reformy rolnej i zniesienie ucisku narodowego. Rozpoczęła się w marcu (wg starego stylu w lutym) w 1917 r. w Piotrogrodzie i objęła swym zasięgiem całe imperium rosyjskie. Wybuch rewolucji lutowej w Rosji przyśpieszyły ponoszone przez wojska rosyjskie na frontach I wojny Światowej i związane z nią: kryzys gospodarczy, głód oraz demoralizacja aparatu. Władzy. Burżuazja i ziemiaństwo, zrażone nieudolnością caratu w wprowadzeniu wojny, domagały się utworzenia rządu „zaufania społecznego”, odpowiedzialnego przed Dumą Państwową. Robotnicy, żołnierze i chłopi żądali chleba, pokoju i swobód demokratycznych. Szczególną rolę odegrali robotnicy Piotrogrodu. 12 Marca (wg starego stylu 27 luty) 1917 r. został aresztowany rząd carski. 15 (2) Marca ostatni car z dynastii Romanowów, Mikołaj II, abdykował na rzecz swego brata Michała, który następnego dnia zrzekł się tronu. W dniu abdykacji został utworzony Rząd Tymczasowy, złożony z przedstawicieli liberalnej burżuazji i ziemiaństwa. Obok niego działa Piotrogrodzka Rada Delegatów Robotniczych i Żołnierskich, która postanowiła udzielić poparcia rządowi pod warunkiem respektowania swobód demokratycznych i realizacji reform społecznych. Wytworzyła się w Rosji swoista forma rządów – dwuwładza; z jednej strony były to rady delegatów, z drugiej strony Rząd Tymczasowy. Rewolucja lutowa zapoczątkowała pierwszy w dziejach Rosji okres demokratyzacji życia politycznego. Rosji groziła katastrofa gospodarcza i głód. W miastach i guberniach dochodziło do strajków robotniczych i wystąpień chłopskich. Po powrocie do Rosji w 1917 r. Lenin wezwał bolszewików w tzw. tezach kwietniowych do prowadzenia walki z Rządem Tymczasowym metodami pokojowymi. Dopiero 14 września (wg starego stylu 1 września) oficjalnie ogłoszono Rosję republiką. Rząd Tymczasowy był coraz ostrzej atakowany także ze strony kół przemysłowo – handlowych i wyższych oficerów armii. Eserowcy i mienszewicy oraz inne ugrupowania nadal udzielały poparcia rządowi, ale wysuwały coraz więcej zastrzeżeń co do jego działalności. Zdecydowanie przeciwną postawę wobec Rządu Tymczasowego zajmowali jedynie bolszewicy. W lipcu Rząd Tymczasowy rozpoczął represje, aresztował wielu działaczy bolszewickich, przywrócił karę śmierci w armii. W sierpniu przeciw Rządowi Tymczasowemu wystąpił zbrojnie gen. Ł. Korniłow. Jego pucz został stłumiony. We wrześniu bolszewicy zdobyli większość w radach delegatów robotniczych, chłopskich i żołnierskich. Lenin musiał się ukrywać (we wrześniu przebywał nielegalnie w Finlandii). 23 (10) Października KC partii bolszewickiej przyjął na wniosek Lenina, który wróci potajemnie z Finlandii do Piotrogrodu, uchwałę o konieczności o rozpoczęcia powstania zbrojnego, obalenia Rządy Tymczasowego i ustanowienia rad. 25 (12) Października Komitet Wykonawczy Piotrogrodzkiej Rady Delegatów utworzył Komitet Wojskowo – Rewolucyjny. Powstanie postanowiono rozpocząć 7 listopada (25 październik) w przededniu otwarcia II Ogólnorosyjskiego Zjazdu Rad. Rząd Tymczasowy wydała nakaz aresztowania członków Komitetu Wojskowo – Rewolucyjnego. W odpowiedzi partia bolszewicka wezwał robotników i żołnierzy do obalenia Rządu Tymczasowego i ustanowienia władzy rad. Robotnicy z oddziałów Czerwonej Gwardii oraz żołnierze i marynarze z rewolucyjnych oddziałów obsadzili mosty na Newie i jej odnogach, zajęli główne punkty strategiczne miasta – centralę telefoniczną, agencję telefoniczną i dworce; otoczono szkoły oficerskie, wezwano też okręty Floty Bałtyckiej do wypłynięcia na wody Newy. Późnym wieczorem 6 listopada (24 października) Lenin przeniósł się do Smolnego, siedziby Piotrogrodzkiej Rady Delegatów. Przystąpiono do zajmowania głównych obiektów i punktów oporu sił rządowych. Szturm na Pałac Zimowy nastąpił w nocy z 7 na 8 listopada (25/26 października) na sygnał oddany z krążownika „Aurora”. Pałac Zimowy został zdobyty, obrońcy (których znaczną część stanowił batalion kobiecy) rozbrojeni, ministrowie Rządu Tymczasowego aresztowani, wyposażenie Pałacu częściowo rozgrabione. Obradujący a Smolnym II Ogólnorosyjski Zjazd Rad 7 listopada (25 października wieczorem formalnie umocnił ustanowienie władzy rad. W odezwie Do obywateli Rosji poinformowano kraj o przebiegu wypadków. Zjazd uchwalił Dekret o pokoju i Dekret o ziemi oraz powołał nowe organy władzy: Ogólnorosyjski Centralny Komitet Wykonawczy Rad, złożony z bolszewików i lewicowych eserowców (przewodniczącym został L. Kamieniew, a po 13 dniach J. Swierdłow), oraz Radę Komisarzy Ludowych, złożoną z samych bolszewików z Leninem na czele. Mienszewicy i prawicowi eserowcy opuścili obrady Zjazdu. W końcu listopada odbyły się wybory do nowej Piotrogrodzkiej Rady Delegatów, której przewodniczącym został G. Zinowjew. Już wcześniej doszło do konfliktu między Leninem a grupą Kamieniewa i Zinowjewa, domagającą się dopuszczenia do udziału we władzy mienszewików i prawicowych eserowców, którzy powołali Komitet Ocalenia Ojczyzny i Rewolucji. Trudniejsze okazało się dla bolszewików zdobycie władzy w Moskwie. Szczególnie zacięte walki toczyły się o Kreml. Dopiero 15 (2) listopada Rada Komisarzy Ludowych ogłosiła Deklarację praw narodów Rosji. Zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami, w Rosji miału się odbyć wybory do Zgromadzenia Narodowego – Konstytuanty (które miało m.in. zatwierdzić dekrety II Zjazdu Rad). Zdobywszy władzę w głównych ośrodkach, bolszewicy nie byli już zainteresowani ideą Konstytuanty, ale nie mogli otwarcie wystąpić przeciw przeprowadzeniu wyborów. Odbyły się one 25 (12) listopada i przyniosły zdecydowany sukces eserowcom; oprócz nich byli reprezentowani bolszewicy, kadeci, mienszewicy i przedstawiciele mniejszości narodowych. Konstytuanta została jednak rozpędzona przez bolszewików w czasie w czasie swego pierwszego posiedzenia, w nocy z 18 na 19 stycznia 1918. a Rada Komisarzy Ludowych potwierdziła to dekretem o jej rozwiązaniu. Zwołany niebawem III Ogólnorosyjski Zjazd Rad uchwalił m.in. Deklarację praw ludu pracującego i wyzyskiwanego, podjął decyzję o utworzeniu Rosyjskiej Republiki Federacyjnej, dokonał też wyboru nowego Centralnego Komitetu Wykonawczego. Wprowadzenie władzy rad, spotkało się z największymi oporami na Zakaukaziu, w środkowej Azji, Kazachstanie i innych okręgach narodowościowych dawnej Rosji carskiej, w których rozmaite organizacje utworzone jeszcze przed rewolucją październikową powołały odrębne rządy, walczące przeciw władzy radzieckiej. Nad Donem stanął na czele kontrrewolucji kozackiej ataman A. Kaledin, wypowiadając posłuszeństwo rządowi radzieckiemu; na Białorusi utworzono tzw. Białoruską Republikę Ludową i ogłoszono oderwanie Białorusi od Rosji radzieckiej; Rada Centralna Ukrainy utworzyła oddziały wojskowe i ogłosiła odrębną Ukraińską Republiką Ludową; w Kazachstanie organizacja polityczna Ałasz wysunęła hasła autonomii i utworzyła rząd autonomiczny; na Zakaukaziu partie przeciwne władzy radzieckiej, gruzińska, ormiańska, azerbejdżańska, utworzyły tzw. Komisariat Zakaukaski; na Uralu ataman kozacki A. Dutow wzniecił bunt i odciął od Rosji radzieckiej środk. Azję. Do walki z kontrrewolucją powołano Ogólno rosyjską Nadzwyczajną Komisję do Walki z Kontrrewolucją i Sabotażem (tzw. Czeka), którą kierował F. Dzierżyński. Czekiści zaczęli stosować terror wobec przeciwników rewolucji. Do marca 1918 r. władza radziecka została ustanowiona w centralnych guberniach Rosji, na Białorusi, Litwie, w Estonii, w znacznej części Syberii i środk. Azji a także na pn. Kaukazie. Nie oznaczało to jednak końca wojny domowej.
Według mnie zamiast wprowadzać dyktaturę, można było zastąpić go np. demokracją aby ludzie żyjący w danym państwie mogli zadecydować o własnym losie, ale także o losie całego państwa. Powinni wybierać swoich przedstawicieli, aby ci decydowali o losie państwa. Według mojej opinii byłoby to najlepsze alternatywne rozwiązanie tej sytuacji.

Dyktatura jest złym ustrojem, ponieważ w tym kraju jest stosowany terror i przemoc wobec obywateli tego państwa, narzucana jest komuś czyjaś wola, człowiek nie ma prawa postępować według własnego poglądu. Gdybym żył w państwie, w którym rządy sprawował dyktator, na pewno starałbym się opuścić ten kraj.

Bibliografia
J. Meysztowicz Trzy korony, Warszawa 1972.
Rosja w okresie I wojny światowej i rewolucji lutowej, Warszawa 1977
L. Bazylow Historia Rosji, t. 2, Warszawa 1983
J. Reed Dziesięć dni, które wstrząsnęły światem, Warszawa 1987
Rok siedemnasty w Piotrogrodzie. Październikowe powstanie zbrojne. praca zbiorowa, Warszawa 1977
M. Wilk Rok 1917 w Rosji, Warszawa 1983