Jak zmieniał sie klimat w dziejach Ziemi

ERA KENOZOICZNA
(66 MLD LAT TEMU TRWA DO DZISIAJ)

Zaczęła się 65 mln lat temu i trwa do dzisiaj. W niej uformował się ostatecznie dzisiejszy obraz rozmieszczenia lądów i ich ukształtowania. W świecie zwierząt dominują ssaki. Pojawia się również człowiek.

W czwartorzędzie rozmieszczenie lądów było podobne już do dzisiejszego. Następowały znaczne wahania klimatu. Nastąpiło drastyczne ochłodzenie. Okresy chłodne – glacjały - w których nasuwały się lodowce i lądolody pokrywając powierzchnię Ziemi.
Okresy chłodne były poprzedzielane okresami ciepłymi – interglacjały – w których lodowce się wycofywały.
W trzeciorzędzie rozkład lądów i mórz stawał się coraz bardziej zbliżony do dzisiejszego. Panował klimat początkowo ciepły , stopniowo oziębiał się. Globalne ochłodzenie doprowadziło do powstania lądolodów i lodowców górskich. Świat zwierzęcy zdominowały ssaki. Na znacznych obszarach Europy panują warunki lądowe, lecz pojawiają się zalewy mórz od strony Atlantyku i Oceanu Tetydy. Z nimi wiąże się powstanie np. utworów solnych, gipsów i anhydrytów zawierających złoża siarki rodzimej w pd. Polsce. W tym czasie na lądach , w warunkach klimatu ciepłego i wilgotnego, tworzą się pokłady węgla brunatnego. Pod koniec trzeciorzędu pojawiły się naczelne z których wyłoniły się człowiekowate.



ERA MEZOZOICZNA (245- 66 MLD LAT TEMU)



Trwała 179 mln lat. W tym czasie następowały znaczne przemieszczenia ówczesnych kontynentów. Prawie wszystkie kontynenty znalazły się w strefie klimatu ciepłego. Powstał Ocean Atlantycki w obecnych kształtach , oddzielając Amerykę od Europy i Afryki. Uformowaną w paleozoiku Euroazję oddzielał od Afryki, płw. Arabski i płw. Indyjski wielki Ocean Tetydy.


W kolejnym okresie – kreda – rozpoczęła się orogeneza alpejska. W ciepłych morzach żyły otwornice , których szczątki tworzyły złoża kredy. To właśnie od tej skały pochodzi nazwa tego okresu. Pojawiły się pierwsze ssaki łożyskowe. Nastąpił wielki rozwój fauny uskorupionej, w tym amonitów i belemnitów oraz gadów lądowych, morskich i latających. Bogata fauna morska przyczyniła się do powstania pokładów skał wapiennych. Z końcem ery wyginęły wielkie gady lądowe- dinozaury- ,wielkie głowonogi – amonity- oraz wiele innych gatunków.
W następnym okresie - jura – Pangea rozpadła się na Gondwanę i Laurazję. Na Ziemi dominował klimat ciepły zazwyczaj łagodny, co sprzyjało rozwojowi form życia. . Pojawiły się pierwsze ptaki, głowonogi, reprezentowane przez amonity oraz gady takie jak dinozaury które opanowały wszystkie środowiska , żyły w morach, na lądzie i w powietrzu. Wśród roślin przewagę uzyskały sagowce i palmy.
Początek ery mezozoicznej – trias – płyty kontynentalne tworzyły jeden wielki kontynent zw. Pangeą. Pojawiły się płazy i duże gady. Natomiast pod koniec ery pojawiły się pierwsze ssaki. Dominował klimat gorący i suchy. Powstały pustynie , które zajmują coraz większy obszar. Wśród roślin przewagę uzyskały nagozalążkowe, przeważnie drzewiaste.




ERA PALEOZOICZNA ( 570-245 MLD LAT TEMU)



Trwała 325 mln lat. Rozwijające się organizmy pozostawiły liczne skamieniałości zwierząt i roślin morskich a także pierwszych organizmów lądowych.



Perm – klimat stawał się coraz bardziej suchy, powstają pustynie. Na perm przypada rozwój nagonasiennych.
Pod koniec ery wymarło ok. 50 % wszystkich żyjących wówczas gatunków zwierząt , w tym graptolity i trylobity. Można mówić nawet o „kryzysie życia”
Karbon to jeden z najważniejszych kresów w dziejach Ziemi. W tym okresie następuje wielki rozwój paprotników (lasy karbońskie). Rozwijają się owady i pajęczaki na lądach ,a w morzach ramienionogi i otwornice. Pojawiły się także pierwsze gady. Klimat wilgotny i gorący(ciepły) sprzyjający wegetacji.
Kolejnym okresem w dziejach Ziemi jest – dewon- w tym okresie nastąpiła transgresja morza. Klimat nadal suchy i ciepły. W morzach bujnie rozwija się życie, a na lądach latają pierwsze owady. A ponadto skamieniałościami przewodnimi są pierwsze zwierzęta lądowe, ryby pancerne i dwudyszne, staroraki, trylobity, koralowce czteropromienne, głowonogi oraz pierwsze rośliny nagonasienne i pierwotniaki.
W kolejnym okresie – sylur- trwała nadal orogeneza kaledońska w wyniku której wypiętrzyły się Góry Kaledońskie, Skandynawskie, a także Świętokrzyskie. Natomiast klimat stał się bardziej suchy, a w morzach pojawiły się pierwsze ryby. Organizmy roślinne wyszły na ląd przez co opanowały środowisko lądowe. A ponadto skamieniałościami przewodnimi są graptolity i pierwsze ryby oraz rośliny – psylofity.
W następnym okresie - ordowik- procesy górotwórcze prowadziły do wypiętrzania się gór. Był to początek orogenezy kaledońskiej. Klimat pozostał ciepły ale stawał się bardziej wilgotny. Pojawiły się pierwsze rośliny. A ponadto skamieniałościami przewodnimi są trylobity.
Początek ery paleozoicznej - kambr- wyróżniał się intensywnym wulkanizmem. W tym okresie dominowała transgresja morska czyli ekspansja obszarów oceanicznych.
Przeważał klimat suchy i ciepły. W dziejach ziemi dał się zapamiętać jako okres morski, ponieważ rozwinęło się życie w morzach i oceanach. A ponadto skamieniałościami przewodnimi są trylobity. Era ta odznacza się małym zróżnicowaniem gatunkowym i niewielką liczebnością osadniczą .


ARCHAIK I PROTEROZOIK ( PREKAMBR )
ok. 46000-570 MLD LAT TEMU



To dwie najstarsze ery które trwały ok. 4 mln lat. W tym czasie z ostygającego globu zaczęła formować się skorupa ziemska, atmosfera i hydrosfera. Pojawienie się życia organicznego, przypadające na okres pomiędzy 3 a 4 mln lat temu, przyczyniło się do dostarczenia atmosferze tlenu. Pod koniec prekambru życie organiczne rozkwitło bujnie lecz były to organizmy morskie, prymitywne i delikatne, które nie pozostawiły skamieniałości.