Recykling materiałów stosowanych w transporcie samochodowym

Eksploatacja pojazdów samochodowych wiąże się nie tylko z emisja spalin do atmosfery, lecz także z powstawaniem ogromnych ilości uciążliwych dla środowiska naturalnego odpadów stałych i płynnych. Składają się na zużyte lub uszkodzone części zamienne, wymieniane materiały eksploatacyjne, a także kompletne pojazdy po zakończeniu ich użytkowania.
Dziś niemal powszechnie stosowana normą przetwarzania odpadów motoryzacyjnych jest aktywna gospodarka odpadami motoryzacyjnymi, prowadzona w trzech podstawowych formach:
- utylizacja;
- przetwarzanie surowców wtórnych;
- recykling;
Do działań recyklingowych stosowanych w technice motoryzacyjnej należą: odzyskiwanie i przetwarzanie złomu metalowego, regeneracja zużytych części i bieżnikowanie opon, zwłaszcza gdy do produkcji nowych bieżników używane są materiały z ogumienia wycofanego z eksploatacji.
Przykładem odzyskiwania i przetwarzania surowców wtórnych są stosowane dziś metody przeróbki starych olejów i smarów, rozpuszczalników lakierniczych, akumulatorów, opon nie nadających się do bieżnikowania i niektórych tworzyw sztucznych. W końcowym efekcie powstają produkty całkowicie odmienne od przetworzonych surowców wtórnych, mające przeważnie nowe zastosowania, a dające się wykorzystać w poprzedniej roli najwyżej jako cząstkowe komponenty.
Oleje samochodowe
Zużytego oleju nie można wylewać wraz z odpadami stałymi na komunalne wysypiska, ponieważ wnika on głęboko w glebę, niszcząc w niej wszelkie organizmy roślinne i zwierzęce. Najprostszym sposobem unieszkodliwienia zużytego oleju wydaje się jego spalanie , ponieważ składa się on głównie z węglowodorów zamieniających się na skutek utlenienia w wodę i dwutlenek węgla, czyli w substancje uważane powszechnie za neutralne pod względem ekologicznym. Wywiązuje się przy tym łatwa do wykorzystania energia cieplna.
Identyczne uwarunkowania ekologiczne wiążą się tez z alternatywna metoda wykorzystywania zużytych olejów , nazywana potocznie regeneracja. Pod względem technicznym regeneracja zużytych olejów polega na:
- usunięciu z nich wszelkich substancji zanieczyszczających , takich jak: woda, związki metali, sadza, produkty rozkładu i utleniania węglowodorów itp.;
- rozdzieleniu ich na frakcje metoda destylacji;
- poddaniu produktów destylacji procesom rafinacyjnym;
- wykorzystaniu uzyskanych frakcji do komponowania nowych olejów kierowanych na rynek.
Odpady gumowe
Ponowne bieżnikowanie zużytych opon samochodowych przynosi niewątpliwe pożytki ekonomiczne i ekologiczne, wiec powinno być stosowane możliwie najpowszechniej. Nie można jednak na tej drodze problemu gumowych odpadów motoryzacyjnych rozwiązać całkowicie. Po pierwsze, guma w technice samochodowej służy nie tylko do produkcji ogumienia kół. Po drugie, nie każda zużyta opona nadaje się do powtórnego bieżnikowania. Zagospodarowanie tych pozornie bezużytecznych i ekologicznie uciążliwych produktów może jednak w obecnych warunkach technicznych polegać na uzyskiwaniu mączki i granulatu gumowego, znajdującego zastosowanie w:
- przemyśle gumowym-jako wypełniacz w nowych mieszankach kauczukowych;
- budownictwie drogowym-jako dodatek uszlachetniający do bitumicznych mas nawierzchniowych;
- energetyce-jako wysokokaloryczne paliwo z dużą zawartością węgla i wodoru.
Akumulatory
Akumulatory niesprawne ( o zmniejszonej pojemności, napięciu na zaciskach i maksymalnej wartości pobieranego prądu) nie nadają się do naprawy regeneracji. Z punktu widzenia indywidualnego użytkownika jedynym rozwiązaniem jest więc wyrzucenie zużytego akumulatora i zastąpienie go nowym. Każda z głównych części tego urządzenia z osobna, a wiec: plastikowa obudowa, ołowiane płyty elektrodowe, a także elektrolit, jest wartościowym surowcem wtórnym. Problem jednak w tym, że każdym z tych surowców zainteresowana jest inna branża przemysłowej wytwórczości, a rozdzielenie akumulatorów na elementy składowe jest dopuszczalne tylko w specjalistycznych zakładach. Wzorem państw zachodnich, zakazano u nas prowadzenia ich skupu przez zwykłe składnice złomu metalowego. W efekcie więc indywidualni użytkownicy pojazdów, a także firmy transportowe i warsztaty naprawcze, nie mając legalnego sposobu pozbycia się tego uciążliwego odpadu, wyrzucają go na dzikie wysypiska.
Tworzywa sztuczne
Korzyści wynikające ze stosowania tworzyw sztucznych w budowie samochodów, powodowały że zainteresowanie odpowiednimi technologiami naprawczymi było dotychczas małe. Rodziło to poważny w masowej skali problem utylizacji części uszkodzonych lub zużytych, ponieważ:
- tylko termoplasty( i to w czystej postaci) łatwo poddają się recyklingowi;
- sortowanie tworzyw sztucznych na wysypiskach śmieci wymaga wysokich kwalifikacji w zakresie materiałoznawstwa;
- wszelkie tworzywa sztuczne należą do substancji trudno rozkładających się w sposób naturalny, a tylko nieliczne dają się spalać bez zanieczyszczania środowiska produktami innymi niż para wodna i dwutlenek węgla.