Czym jest społeczeństwo i od czego zależą jego przemiany (nawiązanie np. do wojny, zabory „Solidarność”).

Według Szczepańskiego Społeczeństwo to wszystkie formy życia zbiorowego współistniejące, krzyżujące się tzn. mające część wspólnych członków, uzupełniające się w ramach jednego narodu, państwa czy konfiguracji kulturowej, mające określoną zasadę odrębności, utrzymujące swój byt przez dłuższy okres, co najmniej kilku pokoleń, mające swoje odrębności kulturowe, strukturalne i swoje osobliwości rozwoju dziejów. Są poglądy, które upatrują istotę społeczeństwa w fakcie istnienia organizacji społecznej, w związku z czym społeczeństwo definiowane jest jako ogół instytucji i urządzeń zapewniających ludziom wspólne zaspokajanie potrzeb, zorganizowane współżycie i rozwój. Społeczeństwo uważane jest także za system grup społecznych wzajemnie zależnych, podlegających przeobrażeniom. Podstawowym czynnikiem konstytuującym społeczeństwo jest więź społeczna. Jest to ogólne określenie dla całości stosunków społecznych i współzależności łączących jednostki ludzkie w zespoły. Na przekształcenie struktury społeczeństwa maja wpływ przemiany gospodarcze, kulturowe, polityczne. Społeczeństwo jest odzwierciedleniem wszelkich zmian w państwie. W II połowie XIX wieku nastąpiły niesamowite przemiany społeczne na ziemiach polskich. Powstała zupełnie nowa struktura społeczna. Przede wszystkim zniknęli chłopi pańszczyźniani, a na ich miejsce wytworzyła grupa społeczna chłopów ? posiadaczy, czyli po prostu chłopów wolnych. Kapitalistyczny ustrój przyczynił się również do powstania warstwy ziemiaństwa (obszarników). Warstwa ta wzięła swój początek głównie ze szlachty. W wyniku wzrastającej popularności socjalizmu wytworzyła się również warstwa robotnicza (rekrutowała się z bezrolnych i małorolnych mieszkańców wsi, zrujnowanych rzemieślników, chałupników, również z biedoty szlacheckiej). Sytuacja społeczna robotników była bardzo ciężka (byli wyzyskiwani, nie mieli ubezpieczeń, fatalne warunki mieszkaniowe, tragiczna sytuacja pracujących kobiet!). Feudalna szlachta przekształciła się w burżuazję (czasem do burżuazji należeli również bogaci chłopi). Rozwinęła się inteligencja, wciąż oczywiście istniało duchowieństwo. Zmiany te najwyraźniej widoczne były w zaborze rosyjskim, najmniej natomiast w zaborze austriackim. Masowym zjawiskiem tego okresu była urbanizacja (czyli przenoszenie się ludności wiejskiej do miast). W zaborze rosyjskim mieszkańcy miast stanowili niemal 50% całego społeczeństwa! W zaborze pruskim liczba mieszkańców miast wzrosła do ok. 43%, natomiast w Galicji zmiany pod tym względem były niewielkie. Nastąpiła również niespodziewana eksplozja demograficzna, ponieważ medycyna rozwijała się coraz bardziej i śmiertelność dzieci była coraz mniejsza. To wpłynęło na masową emigrację ludności. Nie mieli oni bowiem z czego żyć, stąd milionowe tłumy wyruszały w podróż ?za chlebem?. W XIX wieku dokonały się na naszych ziemiach głębokie przeobrażenia gospodarcze i społeczne, w wyniku których w drugiej połowie ubiegłego wieku ustrój feudalny ustąpił miejsca kapitalistycznemu. Przemiany gospodarcze oddziaływały na przekształcenie struktury społeczeństwa polskiego. Rewolucja przemysłowa doprowadziła do powstania społeczeństwa przemysłowego, kolejnego stadium rozwoju ludzkości. Rozwój przemysłu przyczynił się do wzrostu liczebności i umocnienia pozycji burżuazji. Powstał podział wśród społeczeństwa na :burżuazję ( właściciela przedsiębiorstw przemysłowych , handlowych i banków ), drobnomieszczaństwo (właściciela małych przedsiębiorstw i sklepów) i robotników (proletariat). Rzeczywistość społeczna jest nieustannie kształtowana przez powstające miedzy ludźmi konflikty i podejmowaną przez nich współpracę. Społeczeństwo jest przekształcane przez działania jednostek lub zbiorowości ludzkich, jak również zmiany w nim powodują ruchy społeczne. W Polsce doskonałym przykładem jest utworzenie Niezależnego Samorządnego Związku Zawodowego "Solidarność", który przyczynił się do upadku komunizmu Był pierwszą niezależną organizacją związkową, działającą po II wojnie światowej w Polsce (i na całym obszarze Europy i Azji, objętym dominacją komunistyczną). Związek ten w krótkim czasie przekształcił się w olbrzymi ruch społeczny liczący blisko 10 mln członków, który doprowadził do rozkładu komunistycznego państwa i w konsekwencji do upadku ustroju totalitarnego w Polsce.