Pojęcie wymiaru sprawiedliwości

Wymiar sprawiedliwości jest obok działalności ustawodawczej i wykonawczej trzecim podstawowym kierunkiem działalności państwa. Jego zadaniem jest rozstrzyganie sporów i konfliktów prawnych.
Sądy i trybunały, zgodnie z konstytucją, są odrębną władz~ niezależna od innych władz (art. 173). Wydają one orzeczenia w imieniu państwa. Trybunały są powołane do rozstrzygania spraw szczególnych, związanych z funkcjonowaniem państwa. Wymiar sprawiedliwości należy do sądów. Na wymiar sprawiedliwości składa się przede wszystkim rozstrzyganie spraw cywilnych i spraw karnych.
Sprawa karna powstaje w rezultacie popełnienia przestępstwa i jest sądzona w procesie karnym.
Sprawa Cywilna dotyczy z reguły dóbr majątkowych, często też praw rodzinnych, pracowniczych i in. Najczęściej występuje w postaci sporu między dwiema osobami o określone dobra i toczy się w trybie procesu cywilnego. Proces kończy się wyrokiem zasądzającym żądane świadczenie lub oddalającym. Są także sprawy cywilne nieprocesowe, w których nie ma sporu, np. o uznanie osoby za zmarłą o stwierdzenie nabycia praw do spadku i inne.
Wymierzanie sprawiedliwości odbywa się w ściśle określonych fonach. Formy te są bardzo szczegółowo uregulowane przez prawo procesowe. Dwa akty prawne odgrywają tu rolę pierwszoplanową: kodeks postępowania karnego (K.p.k.) i kodeks postępowania cywilnego (k.p.c.).
Rozstrzyganie sporów przez sądy nosi nazwę jurysdykcji lub działalności jurysdykcyjnej.


„ 11. ORGANIZACJA WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI

Wymiar sprawiedliwości sprawują:
1) Sąd Najwyższy,
2) sądy powszechne,
3) sądy administracyjne,
4) sądy wojskowe.
Obok wymienionych sądów pewną rolę odgrywają sądy polubowne zwłaszcza w sprawach gospodarczych, czyli sporach między przedsiębiorcami.
W procesie wymierzania sprawiedliwości występują również - w różnym charakterze - inni uczestnicy. Łączy ich to, że każdy z nich w określony sposób, stosownie do swoich zadań i kompetencji, współdziała z sądami. Można do nich zaliczyć przede wszystkim:
— prokuraturę,

— adwokaturę,

— radców prawnych,

— notariat.