Jakie zachodzą relacje pomiędzy jednostką, społeczeństwem a państwem w demokratycznej, autorytarnej i totalitarnej formie rządów?

Na podstawie kryterium reżimu politycznego można wyróżnić państwo demokratyczne, autorytarne i totalitarne.

Państwo demokratyczne
W państwie demokratycznym obywatele mają istotny wpływ na funkcjonowanie państwa, mają prawo brać udział i faktycznie biorą udział w podejmowaniu decyzji państwowych, wpływają na ich realizację i kontrolują je. Reżim demokratyczny opiera się na aktywnym udziale obywateli w życiu państwa, czy to przez zastosowanie demokracji bezpośredniej, czy to przez ożywione życie partyjne i procedury umożliwiające kontakt społeczeństwa ze sprawującymi władzę, oraz na praktykowaniu zasady, że państwo jest służebne wobec potrzeb obywateli, którzy w tym celu je utrzymują. W takim reżimie obywatele są podmiotem, a nie przedmiotem decyzji państwowych, bo organy państwa nie działają bez ich przyzwolenia i wbrew ich woli. Metodą działania stosowaną wobec obywateli w takim państwie jest osiąganie kompromisu lub rozstrzyganie sporów między władzą a obywatelem według odpowiedniej procedury. Reżim demokratyczny wymaga jednak istnienia w społeczeństwie konsensusu (czyli zgody) co do podstawowych spraw państwa. Demokratyczny reżim oddziela cele od środków, poprzez co jednakowo dba o jednostki jak i o zbiorowości. Państwo demokratyczne utrwala takie kardynalne wartości jak: wolność, równość, sprawiedliwość i porządek.

Państwo autorytarne- jest to państwo, w którym organy władzy państwowej uznają się za nadrzędne wobec obywateli, wymagając przede wszystkim uległości i tego, by obywatel podporządkował się ich decyzjom, z reguły podejmowanym przez wąską elitę władzy. Większość regulatorów zachowań społecznych (ideologia, prawo, rynek) jest mało skuteczna, odgrywa drugorzędną rolę. Społeczeństwo wykazuje apatię polityczną. Udział w życiu politycznym obywateli jest ściśle kontrolowany. Rola oraz wolności, zarówno społeczeństwa jak i jednostki są bardzo ograniczone.

Państwo totalitarne- cechą główną takiego państwa jest zmierzanie do całkowitej kontroli wszelkich sfer życia obywateli. Państwo totalitarne stanowi główne zagrożenie dla demokracji. Celem władzy totalitarnej jest bowiem całkowita kontrola nie tylko stosunków międzyludzkich, lecz nawet kontrola poglądów obywateli, głównie przez tworzenie ideologii i indoktrynację, czyli wpajanie tej ideologii. Państwo totalitarne konsekwentnie narzuca obywatelom określony sposób myślenia nie tylko przez prasę i propagandę, organizację szkolnictwa, wychowania i kontrolę nad systemem nauki, lecz także przez stosowanie różnych form przymusu, nie wyłączając terroru tak fizycznego, jak i psychicznego. W reżimie totalitarnym państwo wciąga do realizacji swej polityki wszystkich obywateli, w zasadzie nie pozostawiając swobody na ich „prywatne życie”. Dla państwa totalitarnego wszystko, co nie pozostaje w zgodzie z oficjalną ideologią, jest wrogie, a organy państwa wymagają bezwarunkowego podporządkowania życia jednostki życiu organizacji państwowej. W tym celu państwo o reżimie totalitarnym nie tylko rozbudowuje aparat policyjny i stosuje kontrolę, lecz także eliminuje fizycznie swoich przeciwników albo usiłuje ich odpowiednio ukształtować przez obozy pracy czy obozy poprawcze. W państwie totalitarnym zazwyczaj istnieje jedna legalna partia polityczna skupiająca znaczną część ludzi (tzw. monopartia). Państwa o reżimach totalitarnych kontrolują także gospodarkę, dokonując tego przez reglamentację produkcji czy przydziały surowców. W reżimach totalitarnych na ogół władzę sprawuje dyktatorską władzę „wódz”, wywodzący się jakoby z woli mas. Państwo totalitarne ma charakter zdecydowanie negatywnie nastawiony do jednostki.