Wczesne średniowiecze - krótka synteza

1. Daty:
800 r. – koronacja cesarska Karola Wielkiego
843 r. – traktat w Verdun
866 r. – chrzest Bułgarii
962 r. – koronacja cesarska Ottona I
974 r. – chrzest Węgier
988 r. – chrzest Rusi Kijowskiej
1066 r. – bitwa pod Hastings

2. Postacie:
*Chlodwig (465- 511), król Franków, w latach 481 – 511. Przejął władzę po ojcu Chlderyku jako król Franków salickich w Tournai. Po kolejnych zwycięstwach (Soissons, 486 i Kolonia, 496) rozszerzył panowanie dynastii Merowingów na Galię i Germanię. Gdy nawrócił się na chrześcijaństwo, narzucał chrześcijańską ortodoksję ariańskim Wizygotom, a ostatecznie pokonał ich w bitwie pod Poitiers (507). Uczynił Paryż stolicą swego państwa.
*Karol Wielki (742 – 814) w latach 768 – 814 król Franków i cesarz ( jako Karol I) w latach 800 – 14. Stworzył imperium, podbijając i chrystianizując Sasów (772 – 7, 782 – 5), Lonogobardów (774) i Awarów (791 – 9). Odzyskał także niektóre obszary Włoch dla papiestwa. Datę koronowania go w Rzymie przez papieża Leona III, w święta Bożego Narodzenia 800 r., uważa się za świadectwo odrodzenia jedności chrześcijańskiego Zachodu. Nadał swym rządom nowy sens moralny i przejął na siebie - jako władca – odpowiedzialność w sprawach religii. Zachęcał do rozwoju handlu i rolnictwa. Dobrze wykształcony, popierał także rozwój sztuk i nauk, a za czasów Alkuina dwór Karola w Akwizgranie stał się ważnym ośrodkiem krzewienia wiedzy. Jego imperium nie przetrwało jako wspólnota polityczna, natomiast jako wspólnota kulturowa znalazło wyraz w renesansie karolińskim.
*Św. Patryk (V w.) biskup misjonarz, patron Irlandii. Głównym źródłem wiedzo o nim jest auto biografia, Confessio (wyznanie). Pochodził z rodziny bryto – romańskiej, został porwany w wieku szesnastu lat i wywieziony statkiem do Irlandii jako niewolnik. Tam nawrócił się na chrześcijaństwo. Po sześciu latach zbiegł, prawdopodobnie do Galii, gdzie otrzymał święcenia kapłańskie i ok. 432 powrócił do Irlandii jako misjonarz. Według tradycji irlandzkiej dokonał chrystianizacji kraju, ok. 444 założył opactwo i biskupstwo w Armagh. Jego święto przypada 17 marca.
*Wilhelm I Zdobywca ( 1027 – 1087), panował w latach 1066 – 87, pierwszy normandzki król Anglii. Naturalny syn Roberta, księcia Normandii. Po śmierci Edwarda Wyznawcy zgłosił pretensje do angielskiego tronu, twierdząc, że Edward przyznał mu prawo do sukcesji. Najechał na Anglię na czele wojska, pokonał Harolda II w bitwie pod Hastings, a następnie koronował się. Stłumił wiele buntów i zaprowadził w Angli własne rządy, upowszechniając normandzkie instytucje i zwyczaje (system feudalny, administrację i prawo). Nakazał sporządzenie w państwie katastru ziemskiego, tzw. Domesday Book.
*Otto I (936 – 973) najwybitniejszy władca niemiecki z dynastii saskiej. Postanowił iść w ślady Karola Wielkiego. Zaraz po wyborze na króla niemieckiego koronował się w dawnej stolicy Karolingów – Akwizgranie. W celu wzmocnienia swojej władzy Otto I starała się przekazać we władanie poszczególne księstwa niemieckie członkom swojej rodziny: braciom i synom. Srodze się jednak zawiódł na swych planach, ponieważ jego krewni łączyli się z miejscowymi możnymi i wspólnie wzniecali bunty przeciwko władzy. Skuteczna natomiast okazała się metoda oparcia się na wysokich duchownych - biskupach i opatach, między innymi dlatego, że nie mogli oni dziedziczyć powierzonych im ziem. Podczas nieobecności króla w kraju doszło do najazdu Węgrów i powstania Słowian połabskich. Otto zmobilizował wszystkie siły i rozbił najpierw Węgrów w południowych Niemczech, a następnie, pokonał Słowian na terytorium wieleckim. W 962 r. W wyniku wyprawy do Włoch Otto I został ukoronowany w Rzymie na cesarza. Od tej pory w tytuł cesarski w Europie będą nosili tylko władcy niemieccy.
*Otto III (980 – 1002). Wszechstronnie wykształcony (znał łacinę i grekę). W wieku 15 lat objął rządy, a w rok później został w Rzymie koronowany na cesarza. Pragnął on wskrzesić Imperium Rzymskie, czemu dawał wyraz bijąc monetę z napisem łacińskim: Renowatio imeperii Romanorum, co znaczy: Odnowienie cesarstwa Rzymian. Za swoją stolicę obrał Rzym. Starał się przywrócić dawne zwyczaje i urzędy rzymskie. Nie zdążył jednak zrealizować swoich planów odnowienia imperium, gdyż umarł w wieku 22 lat. Zapewne nigdy nie zdołał by zrealizować swoich planów, ponieważ sprzeciwiali im się Sasi. Jego cesarstwo miało się składać: z Rzymu, Francji, Niemiec i Słowiańszczyzny.
*Włodzimierz Wielki, św. (956 – 1015), wielki książę kijowski w latach 980 – 1015. Ok. 980 odebrał Kijów swemu starszemu bratu i rozciągnął panowanie od Ukrainy po Morze Bałtyckie. Po małżeństwie z Anną, siostrą cesarza bizantyjskiego Bazylego II Bółgarobójcy (ok. 987), przyjął chrześcijaństwo. Krok ten spowodował, że chrześcijaństwo w Rosji rozwijało się pod dużym wpływem Kościoła prawosławnego, a nie Kościoła zachodniego. Kanonizowany w XIII w. Święto – 15 lipca.
*Jarosław Mądry (978 – 1054), wielki książę litewski. Syn Włodzimierza Wielkiego. Udało mu się objąć niepodzielne rządy dopiero w połowie lat trzydziestych XI w. Był od władcą, który zbudował w Kijowie nowy sobór św. Zofii, wzorując się na Kościele Hagia Sophia w Konstantynopolu. Umierając ustanowił zasadę senioratu: zwierzchność nad innymi książętami miał sprawować najstarszy z dynastii Rurykowiczów.
*Cyryl (Konstanty), św. (826 – 869), misjonarz grecki. Przypisuje mu się stworzenie alfabetu zwanego cyrylicą. On i jego brat, św. Metody
(815 – 885), stali się znani jako „apostołowie Słowian. Na Morawach nauczali w miejscowym języku, którym posługiwali się również w liturgii. Przetłumaczyli Pismo Święte na język staro – cerkiewno – słowiański. Ich święto ( w Kościele wschodnim) przypada 11 maja i ( w Kościele zachodnim) 14 lutego.

3. Pojęcia:
*Dynastia – królewska lub książęca rodzina panująca (na ogół dziedzicznie) w danym państwie.
*Inicjał – ozdobna litera (od. łac. Inicto – rozpoczynam), wyróżniająca początek tekstu.
*Lenno – (od niem. Lehen)dobra oddawane przez seniora wasalowi. Określane również łacińską nazwą: *beneficjum, co znaczy dobrodziejstwo.
*Feudalizm – 1. Ustrój lenny. 2. System zbudowany na bezpośredniej zależności – poddaństwie chłopów w stosunków do wielkich właścicieli ziemskich.
*Inwestytura – przekazanie wasalowi lenna przez seniora, który wręczał wasalowi jakiś przedmiot wyobrażający lenno.
*Trójpolówka – polegała na tym, że wszystkie grunty orne całej wsi dzielono na trzy pola: na jednym siano zboże ozime, co robiono w listopadzie, na drugim w marcu siano zboże jare a trzecie ugorowało. W następnych latach zmieniano pola.
*Styl romański – jest to styl, który panował w Europie w XI i XII w., a na niektórych terenach także jeszcze w wieku XIII. Jego najbardziej charakterystyczną cechą jest stosowanie w architekturze łuku półpełnego. Jego nazwa (od łac. romanus – rzymski) pochodzi z XIX w., kiedy sądzono, że był on naśladownictwem stylu budowli rzymskich.
*Trybut – świadczenie w naturze, pieniądzach lub też w formie dostarczania kontyngentu wojskowego, wypełnianie przez jednego władcę na rzecz drugiego na znak uznania jego władzy zwierzchniej.