Wyginięcie dinozaurów- ślepy zaułek ewolucji czy katastrofa kosmiczna

Wśród ponurych zdarzeń w dziejach Ziemi, osnutych ciągle mgła tajemnicy, znajdują się wymarcia o szerokim zasięgu, które wyeliminowały z ówczesnej fauny m.in. dinozaury w przeciągu stosunkowo krótkiego czasu pomiędzy okresami kreda i trzeciorzęd. O ogromie tamtej katastrofy świadczy fakt, że nie przetrwał jej żadem naziemny kręgowiec o wadze przewyższającej 25 kg. Paleontologia dowodzi, że olbrzymie gady były niegdyś dominującymi formami życia na naszej planecie. W ostatnich dwóch stuleciach w osadach mezozoicznych znaleziono około 5000 fragmentów szkieletów tych stworzeń. Zdobią one światowe muzea budząc podziw i refleksje nad zagadką ich zniknięcia.

Nie wiadomo, kiedy dokładnie pojawiły się dinozaury. Najstarsze znaleziska pochodzą z okresu między 200, a 220 milionów lat temu. Według tych znalezisk możemy stwierdzić, że dinozaury żyły na wszystkich siedmiu kontynentach.

Wyjaśnienie powodów wyginięcia dinozaurów stwarza wiele problemów, z tego powodu, że była to tak odległa katastrofa. Do dzisiaj właściwie nie wiadomo, co takiego się stało, że wymarły te wielkie gady lądowe. Nie jest wiadomo czy jest możliwe, że tak dobrze zapowiadający się gatunek poniósł całkowita katastrofę po osiągnięciu sukcesu nie mającego równych w historii życia na ziemi.
Już na wstępie można odrzucić niektóre hipotezy np.

-Dinozaury nie wymarły, dlatego że były grupą źle przystosowaną i nie radziły sobie z konkurencją ze strony ssaków. Dinozaury prosperowały znakomicie przez 160 milionów lat i od początku wygrywając konkurencje z ssakami. Pod koniec ery mezozoicznej wiele grup dinozaurów przeżywa rozkwit, pojawiają się nowe doskonalsze przystosowania.

-Dinozaury nie wymarły z powodu wyjadania ich jaj przez praszczurów, ponieważ musiałaby być to zmowa na skale światową, a to jest raczej niemożliwe.

-Dinozaury nie wymarły z powodu zatrucia roślinami. Nie ma dowodów na poparcie tej hipotezy.

Z tego powodu, że była to tak wielka katastrofa, naukowcy szukają przyczyn wyginięcia dinozaurów poza ziemia. Mówi się o kolizji z planetoidą, wybuchu Supernowej i o wielkim rozbłysku Słońca w czasie zmiany biegunowości Ziemi.

Najczęściej mówi się, że powodem wyginięcia dinozaurów była kolizja z meteorytem. Jednak musiał on to być wystarczająco duży, aby zderzenie istotnie wpłynęło na klimat Ziemi. Jako argument do tej tezy, podaje się odnalezienie krateru na półwyspie Jukatan, jego powstanie datuje się na 66 milionów lat temu, czyli w czasie, kiedy wyginęły dinozaury. Było to zderzenie z potężnym meteorytem o średnicy około 10 km. Jego upadek wywołał trzęsienia ziemi, burze i wielkie fale oceaniczne. Siła eksplozji była znacznie większa od wybuchu kilkudziesięciu bomb atomowych. Podczas tej katastrofy wzbiły się w powietrze wielkie masy pyłu. Te spowiły Ziemie chmurami, przez które nie mogły się przedostać promienie słoneczne, co spowodowało zahamowanie fotosyntezy. Klimat się ochłodził, po raz pierwszy w niektórych rejonach spadł śnieg, wymarło wiele gatunków roślin, będących pozywaniem dla dinozaurów. Te niekorzystne warunki spowodowały stopniowe wymieranie tych wielkich gadów. Możliwe, że stało się to dlatego, że w czasie swojej długiej ewolucji dinozaury wyczerpały dane im przez naturę zdolności przystosowywania do warunków środowiska. Była to cena za wiele milionów lat panowania i sukcesu ewolucyjnego.

Podejrzenie, że to Słońce mogło być przyczyną wyginięcia dinozaurów jest argumentowane tym, że nasza wiedza o strukturze Słońca i o procesach podtrzymujących jego świecenie jest ograniczona. Nie wiemy jak nieprzewidywalny charakter ma jego aktywność. Warstwa ozonu chroniąca biosferę przed śmiercionośnym promieniowaniem nadfioletowym może zostać całkowicie zniszczona w wyniku zbieżności w czasie kolosalnego rozbłysku słonecznego ze zjawiskiem zmiany biegunowości magnetycznej Ziemi. Taka zmiana biegunowości miała miejsce około 65 milionów lat temu, a więc zbiega się z czasem, w którym wyginęły dinozaury. Pozostaje do rozstrzygnięcia problem- czy jest to możliwe, że Słońce w przeszłości generowało tak wielkie rozbłyski, jakich wymaga ta hipoteza. Z obserwacji teleskopowych prowadzonych przez ostatnie kilkaset lat wynika, że jest duża dynamika zmian w aktywności Słońca. A przecież te obserwacje trwały bardzo krótko, w porównaniu z tym jak bardzo odległy był tamten kolosalny rozbłysk, a więc nie bezpodstawne jest stwierdzenie, że w tak długim okresie występowały zmiany znacznie drastyczniejsze. Te argumenty pozwalają uznać tę hipotezę za prawdopodobną.

Przyczyny wybuchów gwiazd supernowych są ciągle przedmiotem intensywnych studiów. Wiemy, że następuje ono w końcu fazy spalania helu. Wybuchająca gwiazda wypromieniowuje ogromne ilości energii i wyrzuca materię z prędkością bliską świetlnej. Materia rozproszona w przestrzeni między gwiezdnej stanowi materiał, z którego rodzą się nowe gwiazdy i planety. Eksplodująca otoczka resztek po supernowej tworzy mgławicę, która promieniuje intensywnie w zakresach X i radiowym. Bardzo możliwe jest to, że w ostatnich 70 milionach lat w sąsiedztwie Słońca pojawiła się supernowa. W przypadku wybuchu supernowej w odległości 50 lat świetlnych chmura pyłów osiągnęłaby Ziemię po 100 do 1000 lat. Spowodowałoby to wzrost promieniowania do dawki śmiertelnej i te promieniowanie utrzymywałoby się przez tysiące lat. Wiele zwierząt nie przeżyłoby takiej dawki promieniowania. Ten zwiększony strumień promieni kosmicznych spowodowałby destrukcje warstwy ozonu. Bez warstwy ozony, która chroni Ziemie przed promieniowaniem nadfioletowym, biosfera wystawiona byłaby na praktycznie nie tłumione promienie nadfioletowe Słońca, a te mogłyby wywołać zmiany klimatyczne na Ziemi. Podsumowując trzeba stwierdzić, iż możliwe jest, że wyginięcie dinozaurów spowodował wybuch supernowej, ale nie ma na to żadnych dowodów rzeczowych..

Dotychczas opisywałem tyko hipotezy, które miały udowodnić, że powodem wyginięcia dinozaurów była jakaś katastrofa kosmiczna. Jednak kilka razy pojawiła się stwierdzenie, że tych powodów trzeba szukać na Ziemi.

Dinozaury były znakomicie przystosowane do warunków, jakie panowały na Ziemi w tamtym czasie. Tak szybki proces rozwijania i zróżnicowania dinozaurów mógł doprowadzić do wyczerpania tzw. potencjału biologicznego. Kiedy klimat na Ziemi zaczął się zmieniać dinozaury nie mogły się do tego przystosować. Dinozaury były przystosowane do odżywiania się roślinami o delikatnych tkankach, które dominowały aż do początku kredy. Ale w kredzie zaczął się rozwój współczesnej szaty roślinnej. Pojawiły się drzewa, krzewy i rośliny zielne. Ich twarde tkanki nie były dostępne dla dinozaurów, które nie mogły ich strawić. Wygięcia gatunków roślinożernych doprowadziłoby do zniknięcia gatunków mięsożernych.

Badana jest również hipoteza, iż wyginięcie dinozaurów było spowodowane aktywnością wulkaniczną. Nie jest ona dokładnie związane z tematem, ale postanowiłem o niej wspomnieć przy pisaniu swojej pracy z tego powodu, iż jest wiele dowodów opowiadających się po stronie tej hipotezy.

Dowody na to znaleźli francuscy naukowcy w Trafach Dekanu, czyli na ogromnych obszarach powstałych wskutek wypływu lawy bazaltowej. Tak duży wypływ lawy mógł wpłynąć na klimat Ziemi, ale jedynie wtedy gdyby ta aktywność wulkaniczna była bardzo intensywna i trwała dość krótko. Wylew lawy był spowodowany przesuwaniem się Madagaskaru, działo się to około 60 milionów lat temu. Podczas ostatnich badań naukowcy odkryli 600-metrową warstwę lawy, która nagromadziła się w ciągu 30 tys. lat, czyli wystarczająco krótko, by spowodować zmianę klimatu. Odkrycie to osłabia teorię o uderzeniu meteorytu, bo aktywność wulkaniczna miała miejsce jeszcze przed uderzeniem meteorytu. Uważa się, że uderzenie meteorytu wzmocniło tylko zakres katastrofy wywołanej przez wybuchy wulkanów.

Myślę, że nie można jednoznacznie powiedzieć, co było powodem wyginięcia dinozaurów. Możliwe, że było to spowodowane połączeniem paru negatywnych czynników. Być może nigdy nie dowiemy się, co tak naprawdę stało się 65 milionów lat temu, z tego powodu, że nie pozostało wiele dowodów wskazujących na przyczynę wyginięcia tego gatunku.



Bibliografia:
-http//dinozaury.ovh.org/
-http//nauka.pap.com.pl/
-Encyklopedia popularna Po redakcją: Dorota Czupkiewicz, Anna Makowiecka, Adam Zubek
-Encyklopedia Szkolna- John Fardon