Antyczna koncepcja tragizmu w "Antygonie" Sofoklesa.
,,Antygona’’ Sofoklesa jest tragedią antyczną zawierającą uniwersalne prawdy i prowokującą do refleksji nad tym, co w życiu jest ważniejsze – rozum, czy uczucie.
Utwór ukazuje tragiczny konflikt wartości niezdolnych do współistnienia. Antyczna koncepcja tragizmu skazywała bohaterów na uwikłanie w konflikt, polegający na istnieniu przeciwstawnych ale równych racji. Każdemu w tym konflikcie należało przyznać słuszność
ale równych racji. Jednak niezależnie od tego co wybrali bohaterowie, ich działania skazane były na klęskę, każdy wybór prowadził ich do katastrofy.
Źródłem tragedii w ,,Antygonie’’ jest sprawa pogrzebu Polinejkesa. Z prologu wiemy
że zakończyła się wojna i nadszedł czas przywracania ładu w Tebach. Władca musiał odbudować państwo, uporządkować prawo i rozliczyć się z przeszłością. Kreon nakazał pochować obrońców ojczyzny z honorami a tych, którzy walczyli przeciwko państwu surowo osadzić. Dlatego władca Teb wydaje rozkaz grzebania zwłok Polinejkesa, skazując go przez to na potępienie. Antygona, siostra zdrajcy, pochodząca z rodu obciążonego klątwą, nie zgadza się z takim wyrokiem.
Kwestionując go, odrzuca tym samym prawo, na mocy którego wyrok został wydany. Kierując się miłością i nakazem bogów, postanawia pochować zwłoki brata wbrew rozkazowi króla, wie, że za złamanie ludzkiego prawa czeka ją śmierć. Antygona swój czyn uzasadnia prawem boskim, nakazującym pochować każdego zmarłego. Jest przekonana, że prawo boskie jest ponad prawem ludzkim, stanowionym przez człowieka.. Bohaterowie znajdują się w sytuacji tragicznej, ponieważ muszą wybierać nie między dobrem, a złem, lecz miedzy równorzędnymi racjami. Każde z nich chce postępować w zgodzie z własnym sumieniem. Antygona i Kreon wybierają w życiu wartości przeciwstawne, ale jednakowo ważne. Kreon reprezentuje państwo, ład i porządek w Tebach stawia ponad tradycyjne wartości moralne i nakazy religijne. Ustanawia prawo pozostające w całkowitej sprzeczności z tradycją, prawem boskim. Nie można mu odmówić racji, ponieważ jako władca zobowiązany jest do stworzenia stabilizacji, bezpieczeństwa w kraju, w którym dopiero co zakończyła się bratobójcza walka Polinejkesa z Eteoklesem. Kreon uważa, że jego rodzina powinna podlegać tym samym prawom, co reszta społeczeństwa. Mimo że Antygona jest jego siostrzenicą, musi ponieść zapowiedzianą karę za sprzeniewierzenie się woli Króla. Kreon chce sprawować władzę w sposób odpowiedzialny. Powołując się na prawo ludzkie, dba o równość wszystkich obywateli. Według niego po bratobójczej wojnie Tebach potrzebny jest spokój, a słabość panującego znów może doprowadzić państwo do upadku. Uważa ze Polinejkes jako
zdrajca powinien być ukarany nawet po śmierci, aby jego kara odstraszyła kolejnych buntowników.
Antygona mimo że jest siostrzenicą Kreona i narzeczoną jego syna, Hajmona za swój czyn zostaje skazana na zamurowanie żywcem w piwnicy. Dziewczyna za najważniejsze uważa spełnienie obowiązku siostry i posłuszeństwo nakazom religijnym. Do końca wierna jest swym ideałom – nadrzędnym wartością moralnym oraz tradycji. Nie kryla się ze swym zamiarem pogrzebania zwłok brata. Schwytana przez straż z dumą przyznaje się do winy.Tytuowa bohaterka nie robi nic by uniknąć kary. Nawet idąc na śmierć nie żałuje swego czynu, żałuje życia , miłości, która ją czekała, ale nie prosi Kreona o przebaczenie. Jest pewna swych racji i gotowa do przyjęcia kary zapowiedzianej przez Kreona.
Antygona chce ,,współkochac’’, a nie współnienawidziec’’ Uważa, że żaden śmiertelnik nie może podważać praw boskich. Bohaterka wierzy, że śmierć, jaka grozi jej za złamanie rozkazu, przyspieszy to co czeka ją i wszystkich ludzi. Według niej wszyscy są równi wobec
śmierci, dlatego Polinejkes mimo iż jest zdrajcą, powinien być pochowany tak, jak wszyscy
obrońcy ojczyzny.