Patologia społeczna w mass mediach a uzależnienie jako telewizyjny centryzm na tle woli jako zdolności do świadomego i zamierzonego działania

Patologia społeczna w mass mediach a uzależnienie jako telewizyjny centryzm na tle woli jako zdolności do świadomego i zamierzonego działania

Media stały się nieodłącznym elementem życia niemal każdego człowieka. Informują one nas codziennie o najważniejszych wydarzeniach ze świata a także dostarczają niezbędnych informacji o lokalnych zjawiskach i problemach. To także za ich pośrednictwem, możemy poznać interesujące nas zjawiska oraz wydać na ich temat odpowiednią opinię.
Media to doskonałe źródło wiedzy o społeczeństwie. Prasa, telewizja czy radio bardzo chętnie podejmuje dyskusję na tematy dotyczące wszelkich nieprawidłowości oraz zjawisk szkodliwych społecznie. Najczęstszym tematem jakie mass-media poruszają to tematy patologii społecznej oraz wszelkiego rodzaju uzależnień. Badają przyczyny, wskazują winnych, radzą w jaki sposób uniknąć danego zjawiska w swoim otoczeniu i w swoim najbliższym środowisku.
Tematem niniejszej pracy jest sposób w jaki media promują obraz społeczeństwa z naciskiem na wszelkie patologie i choroby cywilizacyjne.
Na wstępie swoich rozważań autor krótko zdefiniuje najważniejsze pojęcia, następnie dokona przedstawienia obrazu zjawisk negatywnych społecznie, jaki promuje telewizja, radio czy prasa.
Współczesny nam świat, oferuje młodym ludziom wiele atrakcyjnych pomysłów na życie. Coraz szybszy rozwój na tle politycznym, ekonomicznym, ustrojowym, obyczajowym, postęp techniczny powoduje nie tylko pewne zagubienie ale także pomieszanie wartości i to tych podstawowych. Współcześnie trudno jest znaleźć rozgraniczenie między tym co dobre a tym co złe, co przynosi korzyści a co szkodzi nie tylko pojedynczemu człowiekowi ale i całemu społeczeństwu a nawet całym pokoleniom.
Wszechobecne media promują wszystko to co może nam pomóc w osiągnięciu szczęścia. Nastawiają się na promocję życia lekkiego, łatwego i przyjemnego, w którym tak łatwo o pomieszanie pewnych wartości. Taki styl życia w dużej mierze opiera się na dobrach materialnych i rządzenie się własnymi wartościami, dostosowywanie oraz naginanie prawa, dają szczęście i powodują, iż czujemy się wolni. Magia pieniądza jest tak niebezpieczna, iż dotyka ona coraz to młodsze pokolenia. często już kilkuletnie dzieci są przeświadczone o własnej wartości na podstawie tego co posiadają, w taki też sposób oceniają swoich rówieśników, których dzielą na bogatych ? z którymi warto przystawać oraz na biednych ? których należy nie tylko omijać ale i poniżać czy wyśmiewać.
Świat, w którym dominuje przekonanie o wyższości pieniądza nad pozostałymi wartościami, nie sprzyja prawidłowemu rozwojowi młodego człowieka, który dopiero co wchodzi w życie zaczyna kształtować swój własny światopogląd. W takim świecie na młodego człowieka, który ma do wyboru wiele autorytetów czyha wiele zagrożeń i niebezpieczeństw. Jednym z nich są zjawiska zwane potocznie patologiami.

1. Pojęcie patologii społecznej i jej obraz w mediach

Patologia społeczna to zjawisko, w którym zachowanie jednostki oraz określonych grup społecznych jest sprzeczne z wartościami (normami społecznymi) danej kultury. Patologia jako zjawisko występuje w różnych grupach ludzkich. Jej znaczenie zmieniało się wraz ze zmianami społecznymi, choć początkowo było używane jedynie w terminologii medycznej.
Za zachowania patologiczne przyjęło się uważać wszelkie autodestruktywne i destruktywne zachowania ludzi, grup lub nawet całych społeczności.
Patologia społeczna to postawy i zachowania ludzi, które naruszają podstawowe normy etyczne oraz wyrządzają mniej wymierni szkody społeczne. Patologia jest także określana mianem nauki o przyczynach, objawach i zwalczaniu takich chorób społecznych jak, przestępczość, pijaństwo, lekomania.
?Przez patologię społeczną w socjologii należy rozumieć natomiast ten rodzaj zachowania, ten typ instytucji, ten typ funkcjonowania jakiegoś systemu społecznego, który pozostaje w zasadniczej, nie dającej się pogodzić z światopoglądowymi wartościami, które w danej społeczności są akceptowane.?
Patologia społeczna obejmuje swoim zakresem nieprawidłowości w sferze: zachowania, funkcjonowania instytucji, systemów społecznych. W socjologii mówi się także o patologia indywidualnych oraz patologiach zbiorowych. Do pierwszej grupy zalicza się: samobójstwa, zabójstwa, alkoholizm, prostytucję, lekomanię, narkomanię. Do patologii grupowej zaś zaliczane są: rozwód, sieroctwo społeczne, przestępczość zorganizowaną.
Pod terminem patologia społeczna kryją się również :
zachowania patologiczne, dysfunkcjonalne wobec rodziny;
dewiacyjne zachowania seksualne, zboczenia;
zaburzenia psychiczne i nerwice.
Terminem tym określa się także takie zjawiska jak:
? pedofilia
? pracoholizm
? bulimia i anoreksja
? hazard.
Różnorodność patologii ? jak widać powyżej dotyczą one różnych sfer życia czy obyczajowości ? jest wywołana wieloma czynnikami. Najczęściej wymieniane z nich to :
indywidualne cechy ludzi uwikłanych w zachowania patologiczne
środowiskowe uwarunkowania
zaburzenia psychiczne
przyswajanie negatywnych wzorców występujących w danej grupie : społecznej, wiekowej, zawodowej
czynniki demograficzne, zdrowotne, ekonomiczne, socjalne oraz kulturowe.
Gdy mówimy o patologii wśród młodzieży to dotyczy ona takich zjawisk jak:
? przestępczość
? samobójstwa
? alkoholizm
? narkomania
? bulimia i anoreksja
? prostytucja.
Rozmiary tych zjawisk są ogromne a ich przyczyny bardzo zróżnicowane.
Media zajmują się już od dawna przedstawianiem szkodliwości patologii społecznej szerzącej się wśród społeczeństwa polskiego. To dzięki doniesieniom z prasy codziennej, dzięki licznym reportażom w telewizji oraz dzięki newsom zamieszczanym w Internecie, dowiadujemy się, o prawdziwych rozmiarach patologii w naszym społeczeństwie.
Media koncentrują się na wszystkich tych elementach zjawisk patologii społecznej, które ukazują jej najgorszy wymiar. Telewizja, prasa czy radio a nawet modny i powszechny teraz Internet, lubują się w pokazywaniu najbardziej drastycznych zdjęć i ujęć dotyczących biedy, uzależnień, bezdomności, przemocy domowej czy innego rodzaju zjawisk patologicznych.
Media tworzą zatem bardzo smutny obraz naszego społeczeństwa dotkniętego zewsząd patologią wszelkiego rodzaju. Obrazy tego typu mają w sobie jeden główny cel ? wstrząsnąć odbiorcą tak by ten zareagował oburzeniem lub aby wzbudzić w nim współczucie lub litość wobec danej sytuacji. Są to celowe i zamierzone działania.

2. Definicja i pojęcie uzależnienie

?Człowiek potrafi uzależnić się niemal od wszystkiego: od określonych osób, rzeczy, sytuacji czy substancji chemicznych; od telewizji, Internetu, komputera, muzyki czy sportu; od popędów, jedzenia i emocji.?
Najczęstszym określeniem uzależnienia jest termin zniewolenie czyli zapanowanie jakiejś rzeczy, substancji czy innych elementów otaczającej nas rzeczywistości nad wszelkimi naszymi działaniami i wyborami: ?Uzależnienia to nie tylko alkohol, papierosy i narkotyki. W ostatnich latach do tej kategorii trafiły również nawyki, które często nawet nie kojarzą się z czymś niemoralnym. Do poradni psychoterapeutów trafiają ludzie uzależnieni od komputerów, Internetu, gier komputerowych, hazardu, ale także od zakupów, szybkiej jazdy, wróżek, feng shui, seriali telewizyjnych, filmów akcji, kulturystyki, jedzenia, niejedzenia, leków, pracy, sportu i seksu.?

Zespół uzależnienia można zdiagnozować także, gdy w ciągu minionego roku wystąpiły co najmniej trzy z poniżej wymienionych sześciu zjawisk :
1) silne pragnienie lub poczucie przymusu zażycia substancji;
2) trudności w kontrolowaniu zachowania związanego z zażywaniem substancji (rozpoczynanie, kończenie i rozmiary zażywania);
3) fizjologiczne objawy stanu odstawienia, występujące, gdy picie zostało przerwane lub zmniejszone, przejawiające się specyficznym dla danej substancji zespołem abstynencyjny oraz zażywaniem tej samej lub podobnej substancji w celu złagodzenia lub uniknięcia objawów abstynencyjnych;
4) stwierdzenie tolerancji (potrzeby zażywania zwiększonej dawki substancji w celu uzyskania efektów poprzednio osiąganych przy pomocy mniejszych dawek);
5) narastające zaniedbywanie innych źródeł przyjemności lub zainteresowań z powodu zażywania danej substancji, zwiększenie ilości czasu koniecznego do zdobycia lub zażywania substancji albo do usuwania skutków jej działania;
6) zażywanie mimo wyraźnych dowodów szkodliwych następstw, takich jak uszkodzenia wątroby, stany depresyjne występujące po okresach intensywnego używania tych substancji, uszkodzenia funkcjonowania poznawczego związane z substancjami - w tych przypadkach potrzebne jest rozpoznanie, czy zażywający mógł być świadomy natury i zakresu tych szkód.
Uzależnienie to także silne pragnienie lub poczucie przymusu przyjmowania danej substancji psychoaktywnej, niemożność kontrolowania swojego zachowania przy rozpoczynaniu jej przyjmowania lub kończeniu.
Pojęcie uzależnienie stosuje się naprzemiennie z innym pojęciem a mianowicie z pojęciem nałóg definiowanym jako utrata kontroli. Oznacza to w praktyce, iż jeśli ktoś popadnie w nałóg, substancja od której jest uzależniony staje się sprawą najważniejszą dla niego, a jego zażywanie wymyka się spod kontroli.
Uzależnienie jest także definiowane jako przekroczenie niewidzialnej, ale bardzo realnej granicy między pragnieniem a potrzebą zażycia substancji od której jest się uzależnionym. Uzależnienie od jednego środka prowadzi do uzależnienia od innego ? większość młodych uzależnionych szybko przekracza granicę nałogu i wówczas nie ma znaczenia wybór środka zmieniającego stan psychiczny.
?Uzależnienie to również wszelkie destrukcyjne sposoby rozładowywania konfliktów i napięć, jakie niesie współczesna cywilizacja. Uzależnienia bowiem powodują utratę wolności i prawdy, kryzys wiary, nadziei i miłości, kryzys więzi i wartości.? ? tak mówi o uzależnieniach ks. Dziewiecki ? duszpasterz i psycholog pracujący od wielu lat z młodzieżą. ?Często są to destrukcyjne sposoby rozładowywania konfliktów i napięć, jakie niesie współczesna cywilizacja? ? to słowa autorki artykuły zatytułowanego ?Narkomania - choroba duszy i emocji? Kozak Ewa.
Uzależnienie jest także definiowane jako ?psychiczny i fizyczny stan wynikający z interakcji między żywym organizmem a substancją chemiczną (alkohol, nikotyna, narkotyki, leki), charakteryzujący się zmianami zachowania i innymi reakcjami, do których należy konieczność przyjmowania danej substancji w sposób ciągły lub okresowy, w celu doświadczenia jej wpływu na psychikę, lub by uniknąć przykrych objawów towarzyszących brakowi substancji? ? jest to definicja sformułowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO) .

3. Zjawisko wykolejenia społecznego

Wykolejenie społeczne to pojęcie ściśle związane z konkretną dziedziną pedagogiki i sposobu wychowania osób specyficznie społecznie niedostosowanych. Jest to także bardzo ważny element jakim zajmują się bardzo często media, ukazując tym samym obraz polskiego społeczeństwa jako jednostek niedostosowanych społecznie.
Wykolejenie społeczne polega bowiem na wszelkim przeciwstawieniu się normom, które obiektywnie rzecz biorąc, burzy ład społeczny, warunkujący istnienie kultury, czyli na przeciwstawieniu się globalnemu społeczeństwu.
Wyróżnia się :
a. uznane wykolejenie społeczne charakteryzuje się tym gdy ktoś pogwałca normy prawne i obyczajowe, pociągając sankcje elementarnych norm moralnych, co wywołuj reakcje opinii publicznej, domagającej się interwencji instytucje specjalne przeznaczonych do stosowania środków represji, prewencji ogólnej, opieki i środków wychowawczych;
b. wykolejenie faktyczne to wszelkie sposoby manifestacji społecznego niedostosowania.
Znawcy tematu wysnuli wniosek brzmiący że im silniejsze jest faktyczne wykolejenie społeczne tym większe prawdopodobieństwo wystąpienia wykolejenia uznanego.
Wykolejenie społeczne może przyjąć następujące formy:
a. wykolejenie przestępcze
b. wykolejenie obyczajowe.
Kategoria osób wykolejonych społecznie obejmuje między innymi : osoby trudniące się prostytucją, osoby kierujące i organizujące taką działalność; osoby kierujące się zaspokajaniem własnych potrzeb seksualnych w sposób niezgodny z normami współżycia społecznego (ekshibicjonizm, pedofilia, sadyzm, kazirodztwo, nekrofilia); narkomanów; włóczęgów; żebraków czyli jednostki których styl życia jest dezaprobowany w każdym społeczeństwie.
Do osób wykolejonych przestępczo natomiast zalicza się : zawodowych przestępców; osoby będące członkami zorganizowanych grup przestępczych i świadczące usługi tym grupom; przestępców nawykowych; osoby dokonujące systematycznych przestępstw finansowych. Do tej kategorii zaliczane są osoby zarówno popełniające przestępstwa przy nadarzającej się okazji, jak i te które specjalnie szukają takiej okazji. Ponadto do kategorii osób dotkniętych wykolejeniem społecznym przestępczym zalicza się przestępców którzy popełniają przestępstwo dla korzyści finansowej oraz tych dla których czyn przestępczy staje się koniecznym do zaspokojenia ich potrzeb seksualnych, przyjemności, zabawy i rozładowania napięcia.
Znawcy tematu, analizując wyniki zebranych badań empirycznych nad przyczynami wykolejenia społecznego u młodzieży zwraca uwagę iż zachowanie to służy rozładowaniu napięcia związanego z niemożnością zaspokojenia takich potrzeb jak potrzeba wzajemnej emocjonalnej zależności (miłość), uznania i aprobaty społecznej. Zachowanie młodzieży wykolejonej społecznie często posiada charakter motywacji egoistycznej. Młodzież dotknięta wykolejeniem społecznym często chcą przekonać siebie i innych, iż nikogo się nie boją, że się absolutnie niczym nie martwią, że w ogóle nie mają powodów do zmartwień . Ponadto młodzież wykolejoną społecznie cechuje występowanie różnorakich frustracji i konfliktów wewnętrznych na tle niezaspokojenia potrzeb stanowiących siłę napędową procesów uspołecznienia w połączeniu z wysokim poziomem lęku.
Podsumowując należy dodać iż wykolejenie społeczne to nie tylko swoisty układ postaw negatywnych. Jest to także układ postaw pozytywnych, których przedmiotem są osoby i grupy reprezentujące wzory postępowania dysfunkcjonalnego w stosunku do konstelacji systemów społecznych warunkujących istnienie i rozwój społeczeństwa i kultury .

Wykolejenie społeczne to kolejna bardzo ważna kwestia jaką podejmują współczesne media, podkreślając ogromny rozmiar i zakres tego pojęcia. Media podkreślają, iż osoby dotknięte procesem wykolejenia, są bardzo często odrzucane przez ogół społeczeństwa i spychane na jego margines. Środki masowego przekazu koncentrują się na wskazaniu społeczeństwu błędu w postrzeganiu tego typu osób. Mass-media zajmują się przede wszystkim ukazaniem bardzo złej sytuacji materialnej osób, które usilnie walczą o powrót na łono społeczeństwa. Ponadto media informują nas o tym, jakie poważne problemy napotykają ludzie zepchnięci na margines społeczny. W telewizji nie brak bowiem reportaży, które wyciskają łzy z oczu, podczas gdy poznajemy tragiczną sytuację byłego więźnia czy osoby wychodzącej z bezdomności lub uzależnienia. Media tak sterują odbiorcą, by ten wzbudził w sobie ludzki odruch zrozumienia i współczucia. Jednocześnie zmuszają widza, by wyrobił sobie od razu własną, nieprzychylną opinię na temat zaniedbań władz miejscowych wobec danego problemu.
Środki masowego przekazu sterują bowiem tak opinią społeczną, by ta negatywnie ustosunkowywała się do takich instytucji jak: kościół czy domy opieki społecznej lub różnego rodzaju fundacje, które tak naprawdę nie robią nic by pomóc osobom naprawdę potrzebującym tego rodzaju wsparcia i pomocy z zewnątrz.
Odbiorca danej sytuacji, nie uczestnicząc w niej osobiście, buduje sobie błędny obraz tego w jaki sposób dany problem powinien zostać rozwiązany oraz w jaki sposób jest ignorowany. Jednocześnie dana osoba zwalnia samą siebie z odpowiedzialności za dany zaistniały problem, utwierdzając siebie, w przekonaniu, iż sama nie może nic zrobić w tym kierunku.
Nie jest to zbyt pozytywne zjawisko, ale media pokazując problematykę patologii społecznych, jednocześnie pokazują jak bardzo zapatrzone jest w siebie nasze społeczeństwo.

4. Zjawisko i definicja narkomanii

Narkotyki były używane przez różne społeczności od dawna, jednakże samo pojęcie narkomanii jest zjawiskiem dość nowym. Narkomania jako masowe zjawisko patologiczne wyrasta w latach 50-tych XX wieku w zachodnich krajach wysokorozwiniętych . Choć dość ?popularna? to jednak jest ona zjawiskiem badanym i ciągle nie do końca rozpoznanym: nieznane są dostatecznie rozmiary tego zjawiska jak i jego czynniki zewnętrzne i wszelkie uwarunkowania wewnętrzne.
?Narkomania jest z jednej strony wyrazem społecznego nieprzystosowania a z drugiej strony pogłębieniem tego nieprzystosowania.?
Narkomania to popularny termin dość powszechnie używany na określenie stanów zależności fizycznej od leków działających depresyjne na ośrodkowy układ nerwowy, głównie od środków narkotycznych przeciwbólowych takich jak morfina czy heroina.
Zjawisko narkomanii zostało zauważone jako problem społeczny w Polsce na początku lat siedemdziesiątych, a jego nasilenie odnotowuje się ciągle począwszy od 1976 roku kiedy to wynaleziono chemiczną metodę przeróbki słomy makowej na tak zwany ?kompot? dzięki czemu polska marihuana stał się tańsza i bardziej dostępna.
?Polska pod względem używania narkotyków zajmuje 13 miejsce, natomiast pod względem zażywania środków uspokajających bez zgody lekarza, zajmuje pierwsze miejsce w Europie. 18% uczniów szkół ponadpodstawowych przyjmuje lub przyjmowało narkotyki, co oznacza, że prawie co piąty uczeń w klasie zażywał czy zażywa środki psychoaktywne. Podaje się, że w Polsce jest od 40 do 60 tysięcy osób uzależnionych od substancji psychoaktywnych (nie licząc osób uzależnionych od alkoholu), a 200-300 tysięcy ludzi miało kontakt z tego typu substancjami. Różne źródła podają rozbieżną statystykę. W jednych mówi się o 40%, w innych o 50% osób, zarażonych wirusem HIV (w latach 1995-99 liczba osób zarażonych wirusem HIV zmalała dwukrotnie), spada również ilość narkomanów stosujących iniekcje. Wynika to ze wzrastającej świadomości młodzieży dotyczącej niebezpieczeństw, jakie niesie ze sobą stosowanie iniekcji, oraz ze stosowania programów redukcji szkód (rozdawanie czynnym narkomanom stosującym iniekcje jednorazowych igieł i strzykawek).?

5. Definicja pojęcia alkoholizm

?Alkohol towarzyszy człowiekowi przez całe dzieje ludzkości.(...) Alkohol odsłania bardzo różne oblicza. W życiu wielu ludzi stanowi on jeden z symboli, używanych dla podkreślenia chwil ważnych, uroczystych i radosnych. Spożywany w umiarkowanych ilościach potrafi rozweselać ludzkie serce i nie stanowi zagrożenia dla człowieka. Jednak ten sam alkohol potrafi odsłonić zupełnie inne oblicze. Potrafi oszukiwać, uzależniać, zabijać.? -tak definiuje przedmiot uzależnienia jakim jest alkoholizm ? drugie co do wielkości uznane zagrożenie i najczęstsza patologia wśród młodych ludzi - ks. Dziewiecki.
Zdecydowana liczba osób postrzega alkoholizm jako dowód słabego charakteru i upadku moralnego człowieka. Jednakże inne światło rzuca spojrzenie medyczne na ten problem i od medycyny wywodzi się pierwsza definicja tego pojęcia.
Termin alkoholizm po raz pierwszy pojawił się i został użyty w roku 1849 przez szwedzkiego lekarza Magnusa Hussa . Oznacza on ?chorobę która jest jedną z konsekwencji nadużywania alkoholu, czyli spożywania tej substancji w sposób powodujący negatywne, a w dalszych fazach dramatycznie bolesne konsekwencje zarówno dla pijącego alkohol jak i dla jego najbliższego środowiska?. W 1956roku alkoholizm zostaje wciągnięty na listę chorób Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Alkoholizm jako choroba jest definiowany jako choroba chroniczna czyli powracająca, nieleczona staje się śmiertelna.
Uzależnienie od alkoholu jest określane także jako złożony proces biologiczno-psychologiczny wymagający wszechstronnego i bardzo agresywnego leczenia.
Alkoholizm to również ?każda forma picia, która wykracza poza tradycyjny i zwyczajowy zakres lub jest niezgodna ze społecznym obyczajem picia obowiązującym wspólnotę, której dotyczy, bez względu na czynniki etiologiczne, prowadzące do takiego zachowania i bez względu także na zakres, w jakim owe czynniki etiologiczne zależne są od cech dziedzicznych, stanu fizycznego i nabytych zaburzeń fizjologicznych i metabolicznych? ? jest to definicja alkoholizmu zaproponowana przez Światową Organizację Zdrowia (WHO).

Media nie pozostają także obojętnymi wobec takich zagrożeń jakimi są: alkoholizm czy narkomania. Środki masowego przekazu, informują nas niemal codziennie o tym, iż te uzależnienia stają się prawdziwym zagrożeniem o trudnym do zidentyfikowaniu źródle pochodzenia. Współczesne media podejmując trudną tematykę uzależnień dążą do tego by jak najwyraźniej zaprezentować ich prawdziwy rozmiar. Mają one na celu uczulić każdego z nas na to by w odpowiednim czasie i w odpowiedni sposób zareagował, podejrzewając, iż ma już do czynienia ze zjawiskiem uzależnienia.
Media ukazują, jak wiele złego wyrządza nałogowe sięganie po dane środki chemiczne. Alarmują także, iż coraz młodsze osoby zaczynają interesować się tego rodzaju używkami, będąc przekonanymi o ich pozornej nieszkodliwości. Środki masowego przekazu prześcigają się w najnowszych doniesieniach na temat obszaru, czynników oraz efektów nadużywania alkoholu czy narkotyków. Są one także bardzo dobrym narzędziem promującym wszelkie działania profilaktyczne zmierzające do wyeliminowania w jak największym stopniu potencjalnych zagrożeń. Dzięki licznym kampaniom i reklamom społecznym, nawołującym do trzeźwości oraz powstrzymujących młodzież od sięgania po narkotyki, społeczeństwo staje się bardziej świadome i bardziej uwrażliwione na pojawiający się problem.

6. Bezrobocie i jego definicje

Bezrobocie to społeczne zjawisko dość powszechne. Jest ono uznane jako zjawisko kryzysowe. Wywiera ono bezpośredni wpływ na wielorakie zachowanie patologiczne jednostek i grup społecznych i powoduje nasilenie ich w wielu sferach życia ludzkiego.
Bezrobocie oznacza przesunięcie zasobów pracy ze sfery wytwarzania do sfery bierności zawodowej . Bezrobotni nie wytwarzają i nie uczestniczą w procesach pracy, natomiast uczestniczą w podziale produktu, wytwarzanego przez innych. Jest ono uznane za zjawisko chroniczne i masowe w wielu krajach europejskich, afrykańskich i azjatyckich. W Europie Środkowo-Wschodniej bezrobocie ma charakter strukturalny . W każdym systemie ekonomicznym występuje określony rodzaj bezrobocia. Można więc mówić kolejno o bezrobociu jawnym, utajonym, odroczony,, pozornym i o bezrobociu nie ewidencjonowanym .
Bezrobocie jest marnotrawstwem czynników wytwórczych. Dobra i usługi, które mogłyby zostać wyprodukowane przez bezrobotnych zostają stracone na zawsze, nawet zwiększona produkcja w przyszłości nie nadrobi tego, co mogłoby być wyprodukowane, gdyby bezrobotni pracowali.
Bezrobocie wywołuje poważne konsekwencje społeczne- ludzie długotrwale pozostający bez pracy, doświadczają pogorszenia warunków życiowych, ludzie tacy czują się niepotrzebni i częściej zapadają na groźne schorzenia typu depresja. Bezrobocie jest także najczęściej wymienianym czynnikiem samobójstw wśród ludzi dorosłych.
Z bezrobociem w gospodarce mamy do czynienia wtedy gdy na rynku pracy pojawią się osoby, które chcą pracować ale pozostają bez zajęcia . Aby osoba taka mogła być uznana za bezrobotna, zwykle musi minąć jakiś okres czasu, w którym nie podejmuje ona aktywności zawodowej.
Wielkość bezrobocia mierzy się tzw. stopą bezrobocia która wyraża procentowy udział liczby ludności pozostającej bez pracy do ogólnej liczby siły roboczej. Siła robocza zaś to według definicji liczba ludności w wieku produkcyjnym, najczęściej między 16 a 60 rokiem życia, z wyłączeniem tych osób które nigdy wcześniej nie pracowały i nie wyrażają chęci podjęcia aktywności zawodowej.
Bezrobocie stało się w latach osiemdziesiątych i jest nadal zjawiskiem powszechnym i uciążliwym społecznie. Jego występowanie oznacza, że gospodarka danego kraju nie produkuje tyle, ile mogłaby wytworzyć. Wywołuje ono określone problemy socjalne takie jak ubóstwo i staje się główną przyczyną niepokojów społecznych.

Środki masowego przekazu nie pozostają również obojętne wobec bardzo powszechnego problemu jakim jest bieda i bezrobocie wciąż wzrastające. Coraz częściej docierają do nas błędne informacje z urzędów statystycznych, które donoszą, iż właśnie zmalało bezrobocie na danym terenie. Nie jest to prawdą, a media pomagają nam ocenić i poznać prawdziwy rozmiar i skalę zjawiska. Coraz więcej rodzin polskich popada w ruinę finansową. Coraz więcej dzieci i młodzież chodzi niedożywionych. Coraz więcej zakładów pracy z tej czy innej przyczyny wymawia kolejne stanowiska pracy. O tym wszystkim dowiadujemy się właśnie dzięki mediom, które są bardzo krytycznie nastawione do tego rodzaju zjawisk społecznych.
Bieda i bezrobocie to bardzo powszechny temat, który nie schodzi z ust wielu Polaków. Gdy obejrzą oni dodatkowo przygotowany i odpowiednio skonstruowany reportaż na temat biedy polskich rodzin, ich opinia na temat tego zjawiska staje się bardzo negatywną ale i pełną współczucia i bezradności wobec rozmiaru zjawiska, które obserwują na co dzień.
Media koncentrują się na wyraźnym wskazaniu negatywnych skutków danego zjawiska obwiniając przy tym odpowiednie władze i organizacje, o bezczynność wobec osób dotkniętych danym problemem.

Podsumowanie

Telewizja to najbardziej rozpowszechniony środek masowego przekazu. Pojawia się ona wszędzie tam, gdzie wkracza urbanizacja, gdzie istnieje tzw. miejski styl życia, miejski styl spędzania czasu wolnego ludności, wszędzie tam gdzie dzieje się coś złego lub tam gdzie dzieje się coś bardzo sensacyjnego . Jest ona niejednokrotnie jedyną skuteczną formą obrony dla osoby dotkniętej nieszczęściem ? w różnym jego obliczu ? oraz szansą na ujawnienie się.
Media to przede wszystkim swego rodzaju doskonałe narzędzie i bardzo powszechne w zaspokajaniu głodu informacji o zdarzeniach w świecie ale także o tym czym i w jaki sposób żyje dane społeczeństwo. Media czynią to w sposób specyficzny. Z jednej strony przybliżają widzowi dane wydarzenie czy zjawisko a z drugiej wpływają bardzo na jego światopogląd oraz ocenę danego problemu.
Telewizja jest także rozrywką dla miliona Polaków; coraz częściej to jedyna wybierana i promowana forma rozrywki. Wyzwala ona odbiorcę w łatwy sposób od monotonności codziennych zajęć i sytuacji, wprowadza go w najróżnorodniejsze kręgi i sytuacje społeczne. Umożliwia też jednoczesny odpoczynek fizyczny zmęczonych po pracy ludzi, nie wymagając od nich ubierania się, wychodzenia z domu i pokonywania odległości przestrzennych. Bardzo często jednocześnie przymusza go do zmiany oceny własnej sytuacji. Gdy oglądamy bowiem reportaż o tragicznej sytuacji w danej rodzinie czy w danym środowisku, możemy szybko dojść do wniosku, iż nasze problemy, są znikome w skali tych, z którymi borykają się tysiące innych osób czasami bardzo blisko nas. Telewizja w tym aspekcie wpływa na poprawę ogólnego nastroju i nastawienia do życia, świata i do innych ludzi.
W jednym i tym samym czasie człowiek może mieć rozrywkę, odpoczynek i obecność bliskich osób. Tu głownie leży klucz do zrozumienia przyczyny wielkiego powodzenia telewizji i jej żywiołowego rozwoju na świecie. Tak więc telewizja staje się zarówno środkiem relaksu jak i narzędziem do dostarczenia widzowi potrzebnych mu informacji. Telewizja to doskonałe narzędzie do zbudowania własnej opinii oraz do zbudowania opinii publicznej dotyczącej danego zjawiska czy wydarzenia.
Obok informowania i dostarczania rozrywki widzowi, telewizja przyczynia się do:
? szerzenia oświaty,
? popularyzowania wiedzy.
Bardzo często media przyjmują postać forum społecznego, ujawniającego opinie i postawy ludzkie dotyczące ważnych społecznie spraw. To właśnie media pozwalają nam na ocenienie czy dane zjawisko jest realnym zagrożeniem czy też nie musimy się go wcale obawiać.
To także media przyczyniają się niejednokrotnie do wykreowania postaci danej osoby. Dotyczy to głównie wizerunków osób publicznych ale nie tylko. Motywem przewodnim niniejszej pracy są wszelkiego rodzaju patologie społeczne i inne tego rodzaju szkodliwe zjawiska i problemy. Telewizja czy inne media przyczyniają się także do promowania i powielania schematów dotyczących osób uzależnionych czy dotkniętych bezrobociem, biedą czy innym procesem prowadzącym do wykluczenia społecznego. To właśnie dzięki mediom budujemy sobie wizerunek alkoholika, osoby bezdomnej, bezrobotnej czy narkomana. Gdy słyszymy te pojęcia od razu naszym oczom jawią się postacie bardzo zniszczone psychicznie i wyniszczone fizycznie. Obraz brudnego, niechlujnego, śmierdzącego człowieka, żebrzącego o każdy grosz od przechodniów, dodatkowo obraz sfrustrowanej i nie umiejącej powstrzymać swojej agresji wobec najbliższych oraz wobec otoczenia jednostki ? to właśnie wizerunek uzależnionego człowieka, jaki zbudowała w nas telewizja. Trudno jest więc wyobrazić sobie, że jest to tylko jedno z wielu oblicz nędzy, patologii i innych zjawisk społecznych.
Coraz częściej przypisuje się także mediom funkcję wychowawczą. Najbardziej ze wszystkich grup społecznych, podatną na wpływy wychowawcze jest młodzież oraz dzieci, które dopiero co budują w sobie obraz świata i rzeczywistości w jakiej przychodzi im żyć i funkcjonować. Problemem wychowawczym dzieci i młodzieży zaprzątają sobie głowę nie tylko specjaliści od tzw. kultury masowej, ale również pedagodzy, psychologowie oraz publicyści, których wypowiedzi na ten temat bywają najróżniejsze. Zagadnienie to również żywo interesuje rodziców, którzy z doświadczenia wyrażają własne opinie na temat wychowania telewizji. Nikt nie kwestionuje świadomego zamiaru wychowawczego twórców programów telewizyjnych przeznaczonych dla dzieci i młodzieży. Należy jednak zwrócić także uwagę na rzeczywisty wpływ tych programów na ich odbiorców. Wszystko to zależy w znacznym stopniu od ustroju społecznego, religii własnych poglądów i zysków stacji telewizyjnych.
Jeden ze znawców tematu Jerzy Kubin tak wypowiedział się tak na ten temat: ? Nie ma telewizji w ogóle. Są tylko określone instytucje i organizacje telewizyjne. Oddziaływanie telewizji jest oddziaływaniem konkretnych zespołów ludzkich w określonych formach instytucjonalnych. Bez wątpienia telewizja zmieniła dzisiejszy świat, i to nie zawsze na lepsze. Ale jeszcze wyraźniej oddziałuje na poszczególnych ludzi, systematycznie oglądających ulubione programy. ?
Środki masowego przekazu a przede wszystkim telewizja zmieniła sposób poznawania otaczającego nas świata.
Media nie poprzestają jedynie na suchym relacjonowaniu wydarzeń światowych czy też zjawisk lokalnych, lecz je kształtuje, dodając swoje własne elementy i tak reżyserując dany reportaż, by wywołał on u widza określoną reakcję. Telewizja cały czas zmienia kulturę i wpływa bardzo wyraźnie na systemy wartości.
Liczne reportaże, programy czy notatki prasowe, kształtują nasze uczucia oraz poglądy na temat tego, co oglądamy przy czym są doskonale sterowane przez realizatorów telewizyjnych. Nawet najbardziej bezstronne serwisy informacyjne czy programy dokumentalne są poddawane takiej manipulacji ? choćby nieumyślnej. Telewizja upowszechnia również zasady moralne ? lub niemoralność.
Janusz Gajda w książce ? Rodzina i dom? pisze: Jednym z podstawowych warunków oddziaływania programów telewizyjnych jest budzenie silnych przeżyć emocjonalnych u odbiorców. Głębokie przeżycie emocjonalne wywołuje określone reakcje, pobudza do działania, zapala do czynu .
Telewizja, wypełnia często cały czas wolny rodziców i ich dzieci. Dostarczając im szereg informacji przyczynia się do znacznego ograniczenia kontaktów między nimi. To bardzo niekorzystne zjawisko coraz silniej występujące w naszych rodzinach.
Ludzie znajdują się i funkcjonują w otaczającym ich świecie, w którym ciągle oddziałuje na nich wiele bodźców, przedmiotów i zjawisk, a wśród nich szczególne znaczenie mają te o charakterze społecznym. Dzięki mediom łatwiej jest stworzyć własny wizerunek danego zjawiska oraz zbudować własną jego ocenę. Jednostka ludzka jest tak skonstruowana, że jeśli nie zna jakiegoś zjawiska czy problemu to stara się za wszelką cenę poznać jak najlepiej. Pomagają w tym posiadane przez nas zmysły: wzrok, słuch, węch czy dotyk. Jednakże o wiele bardziej do poznania czegoś nowego dla nas, przyczyniają się wszelkie środki informacji, jakie do nas docierają. Na plan pierwszy wysuwają się tutaj telewizja, radio, prasa, Internet. To one pozwalają nam na lepsze i szybsze poznanie charakterystycznych rysów danej grupy społecznej, jakiej dotyka omawiane nieznane przez nas do końca zjawisko społeczne.
Media przyczyniają się do tego, że poznajemy dany proces, ale jednocześnie przyczyniają się do wytworzenia konkretnego przekonania odnoszącego się do prezentowanej problematyki. Należy tutaj podkreślić, iż nie zawsze są to przekonania konstruktywne i właściwe, gdyż telewizja czy inne media, opierają swoje działanie na sprytnej manipulacji, o czym większość z nas zapomina i buduje swoją wiedzę oraz postawy na podstawie przekazywanych przez media wiadomości i informacji.
Media dostarczając nam wiadomości o danym zjawisku negatywnie lub też pozytywnie społecznym, przyczyniają się także do wywołania w nas określonego stosunku emocjonalnego i uczuciowego. W zależności od zamierzonych ale nieuświadamianych sobie przez nas, działań mediów, dana jednostka może pozytywnie lub negatywnie ustosunkować się do danego zjawiska. Swoje reakcje może ona przekazać dalej, uświadamiając innych, iż tylko taka reakcja jest słuszna i prawidłowa.
Czynnikami aktywizującymi człowieka do działania są jego potrzeby i zadania jakie ma do wykonania. Działalność jest to według definicji podstawowa forma regulacji stosunków między jednostką a środowiskiem . Regulacja ta polega na utrzymaniu równowagi między jednostką a środowiskiem. Gdy równowaga zostaje zaburzona wówczas organizm dąży do przywrócenia jej przez dostosowanie się do nowych warunków lub do ich zmiany, wówczas pojawia się potrzeba. Jest to niezbędny element do dobrego przystosowania się albo wypełnienia braku czegoś, co jest niezbędne organizmowi.
Środki masowego przekazu kształtują także nasze postawy i działania wobec przedstawianych zjawisk i problemów. Postawa jednostki bywa bardzo różnie definiowana. Jedną z wielu definicji jest ta skonstruowana przez Kazimierza Obuchowskiego ? socjologa. Autor książki Psychologia dążeń ludzkich definiuje postawę jako: względnie trwały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu bądź dyspozycja do występowania takiego stosunku, wyrażająca się w kategoriach pozytywnych, negatywnych lub neutralnych. Postawy ludzkie są zdeterminowane przede wszystkim wszelkimi czynnikami społecznymi czyli takimi, które znajdują się w najbliższym otoczeniu danej jednostki. Postawy wobec określonego zjawiska czy problemu kształtują się w nas od najmłodszych lat. Początkowo nabywamy je dzięki rodzicom, potem dzięki kolegom a na końcu dzięki różnego rodzaju mass-mediom czy środkom masowego przekazu. Mass-media powinny dążyć do przedstawiania nam określonych wydarzeń i zjawisk w sposób pełny, obiektywny i jak najbardziej rzetelny. Niestety rzadko jest to realizowane, gdyż media współczesne nastawione są na manipulowanie ludzką opinią oraz ludzkimi emocjami i odczuciami. Odczucia te oraz postawy stają się dzięki oddziaływaniom mediów masowe i globalne. Są pozbawione indywidualizmu oraz bezstronności. Nie wiele osób zdaje sobie sprawę z tego faktu. Niewielu odbiorców dopuszcza do siebie myśl, że informacje przekazywane im przez mass media ulegają pewnym zniekształceniom ? często zamierzonym, jeszcze zanim dotrą do odbiorcy. Przechodzą one przez szereg ?filtrów?. To co należy podkreślić, to fakt, iż często źródłem informacji czy danego przekazu nie są naoczni świadkowie ani osoby bezpośrednio związane z danym problemem. Bardzo często źródłem przekazu staje się relacja osób trzecich i postronnych. ?W tym momencie mamy więc już do czynienia z czyjąś subiektywną relacją, później informacja jest dostosowywana do profilu wydawnictwa (telewizji, radia), do zasięgu oddziaływania informacji, do bieżących potrzeb?.
Współcześnie, kiedy rodzina oraz wszelkie związki międzyludzkie, oparte na wzajemnej życzliwości i zrozumieniu, ulegają częściowemu rozpadowi, na plan pierwszy wysuwają się takie postawy jak obojętność, brak wzajemnego zrozumienia, brak tolerancji oraz wzywania do niej. Indywidualna opinia oraz doszukiwanie się prawdy tracą coraz bardziej na znaczeniu. Autorytety, dzięki którym budujemy własną hierarchię wartości, spychane są na margines i wypierane przez masowe środki informacji społecznej, a ściślej mówiąc dezinformacji społecznej. Świat prezentowany przez media jest światem bardzo łatwo dostępnym ale mało kto zdaje sobie sprawę, iż jest on bardzo często światem sztucznym i reżyserowanym w odpowiedni sposób, by wywołać u nas określone reakcje i tym samym pobudzić nas do określonego działania lub jego zupełnego braku. Człowiek coraz natrętniej otaczany otoczony informacjami i obrazkami płynącymi z odbiornika, zaczyna sobie kształtować określone przekonanie o tym, co widzi. Często pozbawia siebie samego konieczności zestawienia tego co zobaczy, co usłyszy lub co przeczyta, z realną rzeczywistością. Czuje się jednocześnie zwolniony z tej konieczności. W ten sposób media budują w nim sztuczne podejście do pewnych spraw oraz manipulują jego oceną rzeczywistości wykorzystując jego przekonanie, iż nabył on już wszystkie informacje jakich potrzebował by poznać dane zjawisko i by odpowiednio się do niego ustosunkować. ?Wszystko, co płynie z telewizora, wpada bezpośrednio do umysłu odbiorcy, który nie ma żadnych szans, aby taką informację przetworzyć, przemyśleć. Gazetę można odłożyć, przeczytać to, co się chce, do czegoś wrócić. Telewizja nie daje takiej szansy.? To co raz zobaczymy, pozostaje w nas na zawsze często krzywiąc nasz światopogląd i poważnie go wypaczając. Dzięki temu kierujemy się pewnymi utartymi i powielanymi stereotypami, których jedyną cechą jest globalność, powszechność oraz masowość.
Jednostka ludzka uwielbia generalizować oraz pomniejszać znaczenie określonych zjawisk czy zachowań. Mass-media pomagają nam w tym, dostarczając nie raz gotowych wzorów postępowania czy przekonując nas do danej oceny w zamierzony sposób. Dzięki temu zwalnia jednostkę od konieczności ?myślenia? oraz usprawiedliwia jej ?bezczynność? i pozostawanie bierną wobec danego zagadnienia czy zjawiska.
To co ważne to także, fakt, iż media zwalniają od analizowania i szukania możliwych rozwiązań danego problemu. Dostarczają one bowiem gotowych i utartych schematów postępowania lub odsyłają nas do danego portalu internetowego, gdzie znajdujemy kolejne sterowane wiadomości i informacje.

Jak więc widać na przykładzie powyższych rozważań, media przedstawiają nam świat pełen sztucznych zjawisk jednocześnie wyzwalając w nas sztuczne emocje i ograniczając naszą wolność wyboru w działaniu czy reagowaniu na różnego rodzaju zjawiska. Media uczą nas w jaki sposób mamy oceniać to co widzimy. Generalizując przekonują nas o jednym tylko ? pozytywnym lub negatywnym ? wizerunku przedstawionego zjawiska. Narzędzia medialne przejaskrawiają przedstawiane zjawiska społeczne albo bagatelizując je zupełnie albo nadając im zabarwienie dość drastyczne. Dzięki temu nadajemy danemu pojęciu z góry określone znaczenie oraz wartość: ?Wartości można przyjmować i porzucać - niemal do woli. Nowe pokolenie ma już ten nawyk postrzegania rzeczywistości w kategoriach ?oferty?. Rzeczywistość traktowana jest jak supermarket. Wrzucamy do koszyka kolejne wartości, nie bacząc, czy są spójne z poprzednimi (kogo będzie w markecie raziło, gdy u klienta w koszyku zobaczy piwo obok bobo-frutów; niskokaloryczny jogurt i mrożone hamburgery?).
W tym świecie, gdzie środki masowej komunikacji decydująco wpływają na nasze poczucie ?ja?, wartości wędrują poprzez przestrzeń znaczeń, zmieniają swoje loci, osadzają się we wciąż odmiennych kontekstach. Jest to proces nieustanny, nieuchronny i odbywający się z dużą szybkością.?
Media sterują naszym postrzeganiem świata oraz ocenianiem danego zjawiska. Ograniczają naszą wolność działania oraz naszą zdolność do przybierania konkretnej postawy wobec badanego zjawiska czy problemu społecznego. Mass-media wpływają także na nasze pojmowanie i rozróżnianie pomiędzy tym czym jest patologia społeczna a tym czym jest uzależnienie. Granica ta jest bardzo cienka, a media, promując określone postawy oraz sposoby reagowania na konkretne zjawiska, powodują, iż zaciera się ona jeszcze bardziej dając nam mylne przeświadczenie o szkodliwości danego problemu.

W ZAŁĄCZNIKU JEST WERSJA Z PRZYPISAMI